STEUNEN OP GODS TROUW

Dit geeft dr.ir. J. van der Graaf als motivatie voor een heruitgave van een deel van de persarbeid, boeken en preken van ds. Gijsbert Boer (1913-1973). Met daarbij een waarschuwing tegen selectief omgaan met Boers geestelijke erfenis: ‘Wie overigens vandaag aan zijn baard wil gaan hangen, moet wel de ‘hele Boer’ in aanmerking nemen.’

Van der Graaf heeft er goed aan gedaan zich voor deze heruitgave in te spannen. Uitgeverij De Banier zorgde voor een keurige en kloeke presentatie van Tijdbetrokken vreemdelingschap, vergelijkbaar met de in 2014 verschenen uitgave van werken van ds. I. Kievit (Vreugde bij de Bron). In dit boek treffen we preken aan die ds. Boer op cruciale momenten in zijn leven heeft gehouden, verschillende lezingen over de prediking, die van blijvende betekenis zijn voor de bezinning op de rechte bediening van het Woord, richtinggevende beschouwingen over Geestesgaven, het Schriftgezag, kerk en gereformeerde belijdenis, enzovoorts. Ook bevat deze bundel een aantal eerder apart verschenen geschriften zoals bijbellezingen over Genesis 1 (Ik ben de Alpha), preken over Hebreeën 11, de beroemd geworden gedachtewisseling met dr. H. Berkhof, het boek De prediking van de verzoening.

GRONDHOUDING

Al met al krijgt de lezer met deze 850 pagina's een goede indruk van de veelzijdigheid van ds. Boer als prediker, theoloog en kerkelijk opinion leader. Toonaangevend is daarbij een diep geestelijke grondhouding: ‘Het is Zijn trouw waaraan ik hang in leven en sterven.’

Vanuit dit steunen op Gods trouw heeft ds. Boer bemoedigende woorden voor soms moedeloze dominees: ‘Mannenbroeders, laten we erkennen dat idolen van hun voetstuk vallen, dat domineesverering niet past, dat domineesverguizing er altijd bepaald bij gehoord heeft. Wij kunnen wel van voetstukken vallen waarop mensen ons plaatsen of waarop wij onszelf geplaatst hebben, maar nooit van de plaats waarop God ons geplaatst heeft. Welke plaats is dit? De plaats van dienaar van het goddelijk Woord. Wij hebben de dienst der verzoening uit te richten. Wij zijn mensjes uit het stof verrezen en geroepen voor mensen het hoge Woord te spreken. Dat is onze strijd, onze worsteling, onze nood, maar ook onze eer, onze bevoorrechting, ons gezag. Daar is niets van ons bij. Het is alles van de hoogste Ambtsdrager, Jezus Christus.’

Gesprek over de verzoening raakte hem existentieel en ging hem letterlijk en figuurlijk aan het hart

HERINNERINGEN

Al lezend in dit boek komen er bij mij veel persoonlijke herinneringen boven, met name uit de tijd dat ik ds. Boer meemaakte als mijn wijkpredikant in Katwijk aan Zee. Ik was toen een middelbare scholier en zou tegen de tijd dat ds. Boer naar Zoetermeer vertrok, juist beginnen met de theologische studie in Leiden.

Indrukwekkend was voor mij als veertienjarige de intredepreek in de Nieuwe kerk aan de Voorstraat over ‘de schat in een aarden vat’ (2 Kor.4:7). Ik begreep lang niet alles, maar werd geraakt door de wijze waarop deze prediker de schat liet schitteren als krachtig getuige in een diep besef van eigen broosheid.

De volgende ochtend haastte ik mij naar het kerkelijk bureau om het boekje met onder andere deze preek te kopen. Het verlangen om ook een aarden vat te mogen zijn voor deze schat werd bij mij toen opnieuw bevestigd, zoals dat ook telkens weer het geval was wanneer ds. Boer in de erediensten indringend voorbede deed voor nieuwe, toekomstige dienaren van het Woord en theologische studenten.

VERZOENING

Een andere moment dat ik mij goed herinner, was de wijkgemeenteavond waarop ds. Boer vertelde over zijn ervaringen in de synode rond het rapport over de verzoening. Hierbij had hij een minderheidsnota geschreven. Je proefde hoe het hem door merg en been ging dat er binnen de Nederlandse Hervormde Kerk zo'n diepgaande onenigheid was rond het hart van het Evangelie. Dat raakte hem existentieel en ging hem letterlijk en figuurlijk aan het hart.

Hij wilde tijdens zo'n gemeenteavond het grondvlak van de kerk volop betrekken bij de geestelijke strijd die zich vaak buiten het gezichtsveld van de gewone kerkgangers in de synode en aan de theologische faculteiten voltrok.

GELOOF EN WETENSCHAP

Enkele jaren mocht ik catechisant van ds. Boer zijn. In Katwijk werd er in die tijd naast de gewone catechisaties in elke wijk ook bovenwijks een bijzonder catecheseuur georganiseerd voor middelbare scholieren. De in mijn geboorteplaats zorgvuldig gehandhaafde scheidslijn tussen ‘confessioneel’ en ‘bond’ werd voor die gelegenheid overschreden en zo had het ene jaar een confessionele dominee als ds. J.P. van Roon en het andere jaar een bonder als ds. G. Boer de leiding. Op deze avonden werd doorgesproken over vragen rond geloof en wetenschap, zoals onder meer inzake schepping en evolutie.

Toen ik in deze bundel opnieuw gedeelten las uit Ik ben de Alpha, nu onder de titel De wording van de kosmos, was het alsof ik daar weer zat, in het ‘Kerkhaventje’ naast de Oude kerk. Het was net alsof ik ds. Boer weer hoorde spreken, principieel overtuigd als hij was inzake de betrouwbaarheid van de bijbelse scheppingsberichten en tegelijkertijd pastoraal open voor de vragen waarmee deze groep tieners worstelde.

SCHRIFTGEZAG

De tendens van ds. Boers onderwijs rond deze vragen blijkt kernachtig in de volgende citaten: ‘Welke ontwikkelingsprocessen er door God in de schepping zijn ingeschapen en hoezeer het waar kan zijn dat God het één uit het ander bereid kan hebben, op elke grens staat de sprekende en scheppende God.’

‘Het is niet gewenst deze vragen te verzwijgen, ook niet wanneer ze voor onszelf geen vragen zijn. Het is niet de bedoeling u met deze vragen te bezwaren, maar wel om u te wapenen voor uw kinderen, die op scholen met deze vragen in aanraking komen of reeds gekomen zijn. Onder hen zijn er die in een ernstige crisis dreigen te komen met het geloof dat vader en moeder hun geleerd hebben.’

Bij deze openheid voor nieuwe vragen vanuit de voortschrijdende wetenschap stond voor ds. Boer het gezag van de Schrift centraal. ‘Wij hebben ons altijd ervoor te wachten om de Schrift met een maatstaf, die hem innerlijk vreemd is, te benaderen.’

ADAM

Zo komt Boer tot een uitgesproken standpunt inzake de historiciteit van Adam en Eva: ‘Wie Adam laat verdampen in de nevelen van de oergeschiedenis, heeft de Heilige Schrift naar zijn zelfgetuigenis tegen zich. Ja, die heeft de Heilige Geest, Die van deze Schrift de Auteur is, tegen zich, die heeft God tegen zich… Want wie Adam verliest, die verliest Christus. Wie de eerste mens afschrijft, die schrijft de tweede Mens af. Wie Adam tot een legendarische figuur maakt, die verliest de Christus der Schriften.’

In deze stelligheid weet Boer echter ook dat de wetenschap ons opmerkzaam kan maken op kortzichtigheden en beperktheden in onze verklaring van de Schrift en hij herinnert aan Galilei, die beweerde dat de aarde draaide en daarom door de kerk als ketter werd veroordeeld.

Doorslaggevend is echter de overtuiging: ‘Het geloof heeft een geheel eigen kennis, die de wetenschap noch bevestigen noch ontkennen kan.’

AAN DE SLAG

Dit boek is een sieraad in de boekenkast, maar het is niet verschenen om als ornament te dienen. Onlangs waren mijn vrouw en ik tijdens een ‘dagje Katwijk’ in de christelijke boekhandel aldaar. Ik vroeg de boekhandelaar of het nieuwe boek van ds. Boer nogal verkocht werd. ‘O ja,’ zei hij glunderend, ‘er zijn er al vijftien de deur uit en ik heb een nieuwe voorraad besteld.’

Eén van de wijkpredikanten heeft een kring over dit boek aangekondigd en dat stimuleert de verkoop. Dat is een goed voorbeeld om na te volgen. Laten we met dit boek aan de slag gaan in kerkenraden en gemeenten. De prijs is niet gering, maar de inhoud is het meer dan waard.

Dr. J. Hoek uit Veenendaal is emeritus hoogleraar gereformeerde spiritualiteit.

N.a.v. Dr. ir. J. van der Graaf (red.), ‘Tijdbetrokken vreemdelingschap. Verzameld werk van Ds. G. Boer’, uitg. De Banier, Apeldoorn; 849 blz.; € 59,95.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen