PASSIE VOOR DE WAARHEID

Juist dat maakte me nieuwsgierig om de teksten zelf te gaan lezen. En omdat het alweer geruime tijd geleden was dat ik in het kader van de permanente educatie (verplichte bijscholing voor predikanten) een cursus volgde waarin de geloofsleer centraal stond, was de uitnodiging van prof. H. van den Belt om een cursus bij te wonen over de Leidse Synopsis me welkom.
Het genoemde dogmatische leerboek heet voluit Synopsis Purioris Theologiae (Overzicht van een zuiverder theologie). In dit leerboek vatten vier Leidse theologen de gereformeerde geloofsleer samen in 52 disputaties. Disputaties zijn theologische teksten die door studenten aan de universiteit verdedigd moesten worden. Daarom zijn deze disputaties in de compacte vorm van stellingen gegoten.

Momenteel werkt het Werkgezelschap Oude Gereformeerde Theologie aan een heruitgave van deze brontekst in een tweetalige editie. Naast de Latijnse tekst staat een Engelse vertaling. Ter verduidelijking zijn voetnoten toegevoegd. Op 25 november 2016 is het tweede deel in een serie van drie in Groningen gepresenteerd.

REMONSTRANTSE TWISTEN

De oorspronkelijke Synopsis verscheen in 1625. Het was een bewogen periode voor de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. De remonstrantse twisten hadden ons land aan de rand van een burgeroorlog gebracht. De bekende Nationale Synode te Dordrecht (1619) bracht op theologisch vlak duidelijkheid door de opstelling van de zogenaamde Dordtse Leerregels. Hierin wordt de gereformeerde theologie helder verwoord voor kerk en volk. In de Synopsis gebeurde dat voor de theologische studenten.

UITGANGSPUNT

Wat is het belang van deze heruitgave? Allereerst is ze van belang voor wetenschappelijk onderzoek. Vervolgens ademt de Synopsis liefde tot de waarheid en daarmee liefde tot God. Waarheid is in onze tijd geen populair begrip. Ieder heeft zijn eigen waarheid. De Synopsis probeert alles in te zetten (tot een filosofische methode toe) om de belangrijkste geloofsthema’s van Gods Woord zo helder en zuiver mogelijk te doordenken.

Uitgangspunt bij elk thema is Gód. Hij staat aan het begin van alles en in Hem heeft alles zijn doel. ‘Uit Hem, door Hem en tot Hem zijn alle dingen.’ Alle eer aan God. Telkens wordt verwoord dat alles wat God geeft en werkt, louter genade is. God schenkt Zijn heil niet om iets van of in ons mensen. Het is Zijn gunst.
Een voordeel van bestudering van de Synopsis is, dat de taal en inhoud dicht tegen de Dordtse Leerregels aanliggen. Bestudering van de Synopsis verdiept daarom ook het inzicht in genoemd belijdenisgeschrift van onze kerk.
Het werken met de filosofische scholastieke methode heeft ook nadelen. De bijbelteksten die genoemd worden, functioneren bijvoorbeeld als ‘waarheden’. Het oorspronkelijke bijbelse verband waarin ze staan, krijgt weinig aandacht.

PITTIG

Het doornemen van de disputaties was pittig, al was er een duidelijk verschil in moeilijkheidsgraad. We waren geholpen met de kundige en betrokken leiding van prof. Van den Belt. Hij gaf de achtergrond van discussies aan die in de disputaties gevoerd worden en zette de disputaties in de context van hun tijd. We namen de disputaties door over de predestinatie (verkiezing), de roeping (tot het geloof), geloof en volharding, wedergeboorte/bekering, de vrijheid van een christen en de doop. Het mooie was dat we voortdurend lijnen trokken naar de prediking en het gemeenteleven. Dit scherpt op en verdiept. Met het oog op de verdere verwerking heb ik de keus gemaakt om de verschillende thema’s in preken aan de orde te laten komen.

HOUTEN PALEN

Kortom, het was zinvol om een gedeelte van de Synopsis te bestuderen. Het is een geschenk van onze God, bedoeld tot zegen van de kerk en zo tot Gods eer. De filosofische methode die gebruikt wordt, heeft zijn sterke en zwakke kanten. Zelfben ik opnieuw gaan beseffen hoe belangrijk het is om de grote thema’s van het christelijk geloof vanuit het Woord te blijven doordenken. De thema’s zijn als houten palen die een dak stutten. Houtrot betekent verval. Mocht de cursus nog een keer worden aangeboden: van harte aanbevolen.

Ds. S.J. Verheij is predikant van de hervormde gemeente te Barneveld.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen