Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

PRIESTERLIJKE BLIK

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

PRIESTERLIJKE BLIK

Ezra en Nehemia als boodschap van God [4, slot]

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

De waardering voor Ezra en Nehemia is niet altijd even groot geweest. Toch stellen ze enkele belangrijke themas aan de orde. Het is daarom goed de theologische betekenis van deze twee bijbelboeken voor het voetlicht te brengen.

Het eerste punt dat ik aan de orde stel, is de wet. Ezra ziet men vaak als de voorloper van het wettische jodendom. Hij wordt uitdrukkelijk een ‘Schriftgeleerde’ genoemd, bedreven in de wetten van God (7:6). Het is zijn diepste verlangen dat ieder deze wet respecteert.

Ook de zuivere eredienst door de priesters en levieten krijgt veel aandacht bij hem (net als trouwens bij Nehemia). Diverse theologen zien bij Ezra een wissel omgaan: het eenvoudige Godsgeloof met zijn nadruk op liefde en Godsvertrouwen belandt mede door Ezra in de sfeer van het exclusivisme en wetticisme. Het heil is alleen voor de Joden en wordt bereikt door een strenge gehoorzaamheid aan de wet. De wetgeleerden en farizeeërs uit het Nieuwe Testament zouden in Ezra hun geestelijke voorvader vinden.

WWELING

In de oudtestamentische wetenschap komt hier nog een punt bij. Sinds Julius Wellhausen (1844-1918) dateren veel oudtes-tamentici de priesterlijke wetgeving heel laat. Hoewel de boeken Numeri en Leviticus voor in de Bijbel staan, zijn ze – zo is de gedachte – in hun huidige vorm pas ná de ballingschap ontstaan (de zogenaamde ‘Bronnenhypothese’). Vanuit deze veronderstelling wordt aan de tijd ná de ballingschap grote betekenis toegekend.

Hoewel het nergens gedocumenteerd is, vermoeden velen dat Ezra en anderen in de uiteindelijke redactie van de priesterlijke wetgeving een grote rol hebben gespeeld.

Binnen het kader van deze artikelen kunnen al deze aspecten niet uitvoerig aan de orde komen. Ik beperk me tot enkele overwegingen. Om bij het laatste punt te beginnen, de vele herinneringen aan de wet van God die we bij Ezra (en Nehemia) vinden, veronderstellen een wetsverza-meling die veel ouder is en reeds gezag had. Hoewel er verschil kan zijn geweest in de details van de wetgeving (vgl. de verschillen tussen Leviticus/Numeri en de wetten in Ezechiël 40-48), de kern en de centrale inhoud van het wetboek dateren van vele honderden jaren eerder en gaan terug op Mozes. Ook diverse moderne onderzoekers onderstrepen de ouderdom van de wet. 15

Ezra’s verlangen is vooral geweest om het volk terug te brengen naar de gehoorzaamheid van de wet.

SPANNING

Een spannende vraag hierbij is of Ezra inderdaad een verscherping aanbrengt. Staat het wegzenden van de buitenlandse vrouwen niet haaks op de acceptatie van de Moabitische Ruth en is het breken van een officieel gesloten huwelijk geen zonde (vgl. Mal.2:14-15)?


De priester stelt belangrijke thema’s aan de orde, zoals hoe de heilige God kan wonen bij zondige mensen


Niet zelden wordt een spanning verondersteld tussen de strenge (wettische) Ezra en andere delen van het Oude Testament. Het is echter zeer de vraag of dit terecht is. Het gaat bij het wegsturen van de vreemde vrouwen niet om raszuiverheid, maar om geloofszuiverheid. De veronderstelling lijkt gewettigd dat de huwelijken met buitenlandse vrouwen gesloten werden om meer aanzien en connecties te krijgen in de culturele wereld van die dagen. Het gevaar van geestelijk afglijden dreigt hier levensgroot. Wijst ook Paulus in het Nieuwe Testament niet op het gevaar van gemengde huwelijken? (2 Kor.6:14) De toetreding van Ruth tot het volk van Israël is van heel andere orde, omdat zij zich verbond met de God van Israël (Ruth1:16-17).

De nadruk die Ezra en Nehemia leggen op het gehoorzamen van de wet van God, betekent niet dat stipte wetsbetrachting een voorwaarde zou zijn voor behoud. De wet staat in het teken van de gehoorzaamheid die God vraagt omdát Hij Israël genadig is. Omdat de Heere Israëls God is, moeten zij hun leven uit dankbaarheid aan Hem wijden. Evenzo heeft de christelijke gemeente de roeping om heilig te zijn, omdat God heilig is (Lev.20:7; 1 Petr.1:16).

PRIESTERLIJKE THEMA’S

De boeken Ezra en Nehemia vallen op door hun priesterlijke interesse en blikrichting. Dit blijkt uit de eindeloze geslachtslijsten, waarbij vooral ook de lijsten van de priesters en levieten nadruk krijgen. Al deze lijsten werden bewaard in de tempel.

Ook ligt er nadruk op de herbouw van de tempel, de inventaris ervan, het herstel van de eredienst (offers) en de feesten, alsook op de betekenis van Jeruzalem als hoofdstad van Israël, maar vooral ook als woonplaats van God. Al deze thema’s, die we zowel in Ezra als in Nehemia terugvinden, verraden het perspectief van de priester.

Deze interesse voor priesterlijke thema’s is ook voor ons van belang. Vaak veel te eenzijdig is in de oudtestamentische wetenschap aandacht geschonken aan de profeet, terwijl men de priester bewust vergat. Juist de priester stelt belangrijke thema’s aan de orde, zoals hoe de heilige God kan wonen bij zondige mensen, hoe de omgang met God vorm krijgt in de eredienst, wat zegen betekent en welke rol traditie vervult als omgangsvorm met de Heilige, Die tegelijk de Getrouwe is. Mij dunkt dat dit ook thema’s zijn die voor ons vandaag de dag als christelijke gemeente belangrijk zijn.

GODS KONINGSCHAP

Ezra en Nehemia schilderen ons een tijd waarin Israël weliswaar weer woonde in het Beloofde Land, maar waarin Israël volstrekt niet vrij was. Ze hadden geen eigen vorst en een groot deel van de inkomsten van het land ging naar de Perzische overheerser. Feitelijk waren ze slaven (Ezra 8:8-9).

De tijd na de ballingschap is een moeilijke tijd. Dwars door deze moeilijke tijd heen werkt God aan de komst van Zijn Koninkrijk. Ezra en Nehemia krijgen daarin een belangrijke rol toebedeeld, maar ook de Perzische vorsten worden daarbij ingeschakeld. Dat zullen ze zich niet bewust zijn geweest – hun optreden past helemaal in hun religieus-politieke agenda – maar het gebeurt wel.

Uiteindelijk is Ezra/Nehemia een prediking van Gods koningschap over Zijn volk én de wereld.

Dwars door alles heen laat Hij Zijn Koninkrijk komen. Dat geeft moed, ook voor de tijd van vandaag, die ook wel de trekken heeft van ‘ballingschap’ (zekerheden vallen weg).

KERK EN STAAT

In meditatieve lectuur krijgt Nehemia meestal veel meer aandacht dan Ezra. Nehemia geldt nogal eens als rolmodel voor christelijke leiders. Daar is natuurlijk niets mis mee. Als we ook maar beseffen dat de (theocratische) leider Nehemia nauw verbonden is met de priesterwetgeleerde Ezra. Het gaat uiteindelijk om het herstel van de dienst van God. De priester/wetgeleerde en de leider hebben hierbij een eigen taak die tegelijk nauw met elkaar verbonden is. Het is moeilijk om dat te concretiseren voor onze seculiere tijd, maar we hebben het beide nodig: maatschappelijk leiderschap kan niet zonder terugkeer naar Gods wet en het dienen van God in eerbied en ontzag. Uiteindelijk is onze hoop gevestigd op Hem, Die priester en koning ineen is: de Heere Jezus Christus.

Dr. A.J. van den Herik is predikant van de hervormde gemeente te Moerkapelle.

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 27 juli 2017

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's

PRIESTERLIJKE BLIK

Bekijk de hele uitgave van donderdag 27 juli 2017

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's