EEN GEVREESDE BLOEDSTAD

Door de verwevenheid van de geschiedenis van Assyrië met die van Israël illustreren veel voorwerpen gedeelten uit de bijbelse geschiedenis. Ninevé, gelegen aan de rivier de Tigris in het huidige Irak, is een van de oudste steden ter wereld. Genesis 10:8-12 vertelt dat de stad is gesticht door Nimrod, ‘die een geweldenaar op de aarde begon te worden’ en ‘een geweldige jager’ was. Op paleisreliëfs die in Ninevé zijn opgegraven en nu in Leiden te bezichtigen zijn, zien we diezelfde geest nog steeds terug. Talloze reliëfs tonen oorlogs- en jachttaferelen. Honger naar macht, strijdlust en geweld speelden een grote rol in het leven van de Assyrische koningen en in hun propaganda.

SANHERIB

De grootste bloeiperiode voor Ninevé begon toen koning Sanherib (2 Kon.18:13 vv.) haar aan het einde van de achtste eeuw v. Chr. als residentie koos en tot hoofdstad van het Nieuw-Assyrische rijk maakte. Hij startte een enorm bouwprogramma, waardoor de stad uitgroeide tot de grootste stad ter wereld, ‘een geweldig grote stad, van drie dagreizen doorsnee’ (Jona 3:3), ‘waarin meer dan honderdtwintigduizend mensen zijn die het verschil niet kennen tussen hun rechter- en hun linkerhand, en daarbij veel vee’ (Jona 4:11). In de stad liet Sanherib een monumentaal paleis bouwen waarvan de wanden versierd werden met kilometerslange reliëfs. Veel van deze reliëfs zijn bewaard gebleven en bieden een schat aan informatie over de oorlogsvoering en over het dagelijkse leven in die tijd. In de paleistuinen liet Sanherib met nieuwe technieken water omhoog brengen naar hoger gelegen terrassen, zodat ‘hangende tuinen’ ontstonden (veel archeologen vermoeden dat de legendarische ‘hangende tuinen van Babylon’ zich eigenlijk in Ninevé bevonden).

WERELDRIJK

Vanuit Ninevé wisten Sanherib en andere Assyrische koningen hun rijk uit te breiden tot het tot dan toe grootste rijk ter wereld. De basis van hun macht was het gevreesde Assyrische leger. Deze strijdmacht was niet alleen berucht vanwege zijn wreedheid, maar ook vanwege zijn nieuwe gevechtsmethoden. De Assyrische legers gebruikten grote, zware strijdwagens waarmee zij lange afstanden konden afleggen.

Het kleine volk van God zal weer gaan bloeien, het machtige Ninevé zal ten onder gaan

Daarnaast was het leger gespecialiseerd in belegeringsoorlogvoering. Door het aanleggen van belegeringsdammen en het gebruik van stormrammen op wielen wist zij iedere stadsmuur open te beuken. Meerdere profeten in de Bijbel spreken met afschuw over het machtige Assyrische leger (onder andere Nah.3:1-3).

VEROVERING ISRAËL

De Assyrische expansie ging ook de koninkrijken Israël (het noordelijke rijk) en Juda (het zuidelijke rijk) niet voorbij. Een tijd lang wisten de koningen van Israël door het betalen van belastingen de Assyriërs op afstand te houden. Toen koning Hosea deze betalingen staakte, trok het Assyrische leger tegen hem op (2 Kon.17). In 722 v. Chr. nam Sargon II, de vader van Sanherib, Samaria in, waarmee een einde kwam aan het koninkrijk Israël. Een groot deel van de bevolking werd gedeporteerd naar andere gebieden in het Assyrische rijk en bevolkingsgroepen uit andere gebieden werden naar Israël gebracht. De Assyrische koningen hanteerden dit deportatiebeleid om te voorkomen dat overwonnen volken zich in opstand zouden verenigen.

JERUZALEM

Het hele Nabije Oosten was nu in handen van de Assyriërs op één koninkrijk na: Juda, waar in die jaren koning Hizkia regeerde. Koning Sanherib trok met zijn leger op om ook dit kleine koninkrijk aan het Assyrische rijk toe te voegen. Deze confrontatie tussen Sanherib en Hizkia wordt in de Bijbel uitgebreid beschreven (2 Kon.18-19, 2 Kron.32, Jes.36-37) en is ook uitvoerig afgebeeld op de paleisreliëfs uit Ninevé. Eerst belegerde Sanherib de grote vestingstad Lachis, even ten zuiden van Jeruzalem (2 Kon.18:14,17). Op de tentoonstelling zijn stenen kogels en pijlpunten te zien die het Assyrische leger bij deze belegering hebben gebruikt. Na de inname van Lachis trok Sanherib op naar Jeruzalem en omsingelde de stad. De situatie zag er voor Hizkia hopeloos uit maar God zond Jesaja naar hem toe, die profeteerde: ‘Hij zal deze stad niet binnenkomen, daar geen pijl in schieten, haar met geen schild tegemoet komen en tegen haar geen belegeringsdam opwerpen. Langs de weg waarover hij gekomen is, zal hij terugkeren, maar deze stad zal hij niet binnenkomen, spreekt de Heere.’

(Jes.37:33-34). De profetie kwam uit. ’s Nachts stierf op wonderlijke wijze een groot deel van het Assyrische leger, waarop Sanherib zijn belegering staakte en terugkeerde naar Ninevé. Hij zou Ninevé niet meer verlaten (Jes.37:36-37), Jeruzalem bleef bewaard.

ONDERGANG GEPROFETEERD

De Assyrische koningen heersten vanuit Ninevé over bijna heel het Nabije Oosten. Op verschillende plaatsen in de Bijbel horen we over diepe weerzin tegen Ninevé en het Assyrische rijk. De profeet Jona, aan wie op de tentoonstelling uitgebreid aandacht wordt besteed, wilde niet naar Ninevé gaan, omdat hij bang was dat God de stad genadig zou zijn (Jona 4:2). Ook bij Nahum horen we afkeer van Ninevé. Zijn boek is één grote profetie tegen deze stad. Hij profeteert dat de rollen zullen worden omgedraaid; het kleine volk van God zal weer gaan bloeien, het machtige Ninevé zal ten onder gaan. ‘Wee de bloedstad, een en al leugen, vol buit! Het roven houdt niet op. Zweepgeknal, het geluid van ratelende wielen, galopperende paarden, hotsende wagens, steigerende ruiters, vlammende zwaarden en bliksemende speren. […] Het zal gebeuren dat allen die u zien, bij u vandaan zullen vluchten en zeggen: Ninevé is verwoest!’ (Nah.3:1-7). Deze profetie is niet lang daarna in vervulling gegaan. In 612 v.Chr. versloeg een alliantie van Babyloniërs en Meden het Assyrische leger. Ninevé werd ingenomen en grotendeels verwoest. Op diverse reliëfs in Leiden zijn nog de brandsporen te zien die deze verwoesting hebben achtergelaten.

De profeet Zefanja spreekt zijn dankbaarheid uit dat God Zich aan Zijn belofte heeft gehouden om Ninevé ten onder te laten gaan. ‘Dit is de uitgelaten stad, die zo onbezorgd woonde, die in haar hart zei: Ik en verder niemand. Hoe is zij tot een woestenij geworden, een rustplaats voor de wilde dieren!’ (Zef.2:15)

VOORBEELD TOT BEKERING

De herinnering aan het machtige en wrede Ninevé is in Israël altijd blijven bestaan. De stad was een symbool van goddeloze machten die zich tegen het volk van God keren, zoals later ook Babylon en Rome. Maar ook bleef de herinnering bestaan aan hoe de inwoners van deze stad zich volgens het boek Jona tot God bekeerden. Jezus stelde hen in een twistgesprek met schriftgeleerden en Farizeeën tot een voorbeeld: ‘De mannen van Ninevé zullen opstaan in het oordeel samen met dit geslacht en zullen het veroordelen, want zij hebben zich bekeerd op de prediking van Jona; en zie, meer dan Jona is hier!’ (Matt.12:41) Laten deze Ninevieten ook ons vandaag tot voorbeeld zijn.

Ds. D.M. Heikoop is predikant van de hervormde gemeente te Katwijk aan Zee.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen