VOOR ONS GESTORVEN

In het kerkelijk jaar ligt het accent deze weken op de weg naar Pasen. Zeven lijdenszondagen of veertig dagen lang. In Confessioneel schrijft ds. Arien Treuren over de thema’s die ‘Vertel het maar...’ voor deze periode heeft uitgekozen met het oog op de kindernevendienst.

CONFESSIONEEL

Ds. Treuren heeft vragen en bedenkingen bij de keuzes van de bijbelgedeelten. Een duidelijk verband kan hij niet ontdekken. Belangrijker is een ander punt:

Wat ik er pijnlijk aan vind is dat het lijden en de kruisdood van Jezus in dit rooster amper een rol spelen. Alleen voor zondag 18 maart staat Joh. 12 genoteerd (‘Jezus legt zijn sterven uit’). Dat is de enige keer dat het expliciet aan de orde komt. Helaas zonder verband met wat voorafgaat of wat volgt in het evangelie. Neem je de aangegeven verhalen als leidraad, -wat de intentie is-, dan kun je van een Lijdenstijd niet meer spreken. Terwijl het vanaf het begin van de Hervorming in ons land juist de opzet is geweest dat Jezus als Messias in het middelpunt zou staan.
In de Rooms-Katholieke Kerk heb je de Veertigdagentijd. In veel Protestantse gemeenten, ook die waar ik zelf toe behoor, zijn we die ook gaan vieren. Toch is de Veertigdagentijd in oorsprong iets anders dan de Lijdenstijd. De Veertigdagentijd is een tijd van vasten. Je wandelt met Jezus mee naar het kruis. Die wandeling met Jezus begint eigenlijk al in de Advent en is pas met Pinksteren afgelopen.
De zes zondagen van de Veertigdagentijd hebben elk hun eigen karakter en sfeer, die met de vaste intochtspsalm, lezingen, het zondagsgebed en evt. zondagslied samenhangen. Pas in de laatste week, de Stille Week, is er de concentratie op de weg die Jezus na zijn intocht heeft afgelegd. Gepreekt wordt er dan niet meer. Het is een oefening in luisteren en stilte. (...)

VERRIJKING

Nu beseft ds. Treuren dat voor velen in de Protestantse Kerk de 40-dagentijd, waarin de verschillende zondagen een eigen karakter hebben en waarin tevens nadruk ligt op vasten en versobering, een verrijking van het gemeenteleven en geloof kan betekenen.

Toch zou ik als gereformeerde willen bepleiten, zeker als je de weken voor Pasen als Lijdenstijd ingaat, in de eredienst werk te maken van de verhalen over het lijden en sterven van onze Heer Jezus Christus. Laten we de aandacht voor zijn volbrachte werk niet tot een paar vespers en/of erediensten op Witte Donderdag en Goede Vrijdag uitstellen. Het is belangrijk dat volwassenen en kinderen kennisnemen en vervuld raken van het volle evangelie. In de Rooms-Katholieke eucharistieviering is de Heer Jezus Christus er iedere week in zijn lijden, in zijn offer. Ook al gaan de lezingen over iets anders. Maar in de Protestantse Kerk is dat als regel niet zo. Niet in de traditionele Veertigdagentijd en nu zelfs niet in Lijdenstijd van ‘Vertel het maar...’
‘Maar het was wel somber vroeger, zwaar! Zeven weken lang ging het over het lijden en sterven van Christus.’ Ik hoorde ooit iemand vertellen dat er elke week een kruiswoord van Jezus werd bepreekt. Dat lijkt me zowel voor een gemeente als prediker te veel gevraagd. Het is belangrijk dat je met inzicht en wijsheid de verhalen kiest. Van een rooster verwacht ik dat zeker. Het moet niet zeven (of zes) weken meer van hetzelfde zijn, zodat de mensen er murw van worden.
Miskenning, tegenwerking, verraad, angst, pijn, dorst, bespotting, verlatenheid, er zitten ontzaglijk veel kanten aan wat Christus geleden heeft. Het haalt ons geloof uit de sfeer van goede intenties, ‘ik bedoel het toch goed’, en goede werken, als we daar aandachtig bij stil staan. Ieder jaar op een andere manier. Het troost te horen hoe diep zijn liefde is, hoe oneindig zijn ontfermen. Stil te staan bij zijn lijden is een vreugdevolle exercitie! Ook omdat Hij kracht kan geven als we zelf met moeite en spanning te maken krijgen, juist door Hem te volgen. (...)

CHRISTELIJK WEEKBLAD

Het is duidelijk dat collega Treuren beducht is voor een verschraling van deze tijd voor Pasen. Er staat iets op het spel, schrijft hij: ‘Blijdschap om het bittere lijden van de Heer!’ Het is een belangrijk thema dat om de zoveel jaar opduikt, mede afhankelijk van de context waarin je zelf verkeert. Mooi is dat ds. Treuren wijst naar de roomskatholieke praktijk waarin door middel van de eucharistie er wekelijks aandacht is voor het geheim van de verzoening. Over die eucharistie (daarin klinkt door dat we God danken voor het volbrachte werk van Christus) schrijft ds. Piet de Jong in het Christelijk Weekblad. Afkomstig uit de stad is hij tijdelijk als predikant verbonden aan een Zeeuwse dorpsgemeente. Vandaag wordt het avondmaal gevierd. Een fragment.

Op een dorp is een avondmaalsviering een heilig gebeuren. Anders dan in een stad waar veel anonimiteit is en men elkaar in de week geen moment volgt of ook maar ergens tegen komt of ergens op betrapt. Dat is op een dorp anders. Daar weet men alles van elkaar. Althans, dat denkt men en op zich is die gedachte voldoende om je vooral niet geloviger voor te doen dan je bent. De dorpsmensen zijn ook heel vaak familie van elkaar.
Dichtbij of verder weg, soms heel ver. Maar men weet het nog wel. Ook dat kan voor spanningen zorgen. Rond een avondmaalsviering speelt dat soms zomaar weer op. In zoverre heeft zo’n viering een zuiverende werking.
Er is de zondag ervoor gevraagd of men zich wil voorbereiden. In veel dorpen nog met de aankondiging van een zogenoemde censura morum. Niemand weet wat dat inhoudt. Een soort kerkelijke rijdende rechter.
Maar de zware Latijnse term voelt als een aansporing: Ga het nu eens goed maken met je zus of je dochter! Of blijf je weer thuis? In de kerkzaal kun je meestal je eigen plek uitkiezen, een beetje uit de buurt van die of die.

De zware Latijnse term ‘censura morum’ voelt als een aansporing: Ga het nu eens goed maken met je zus of dochter!

Maar bij een viering lopen mensen van alle kanten naar voren en voor je er erg in hebt zit je naast iemand naast wie je eigenlijk niet wil zitten. Een avondmaalsviering kan iets confronterends hebben. Het vormen van een geloofsgemeenschap vraagt soms veel van de zusters en broeders op een dorp. Zeker als er in recent verleden toestanden zijn geweest. In de stad heb je dat vrijwel niet. Soms zijn er stellen die helaas uit elkaar gingen maar wel beide bij de gemeenschap bleven. Dan moest ik wel eens zeggen: jij ’s morgens, en jij ’s avonds. Maar op dit punt kon er bijna niets fout gaan.
Overigens: je komt niet alleen andere dorpsgenoten tegen. Je komt vooral God en Jezus tegen. Dan weten ze in de stad ook. En hoe ga je dat redden? Heb je daarover nagedacht de afgelopen dagen?
De kerk achter het dorp is gewijd aan Johannes de Doper. Dat is altijd een goeie naam want dan wordt je meteen op Jezus als het Lam van God gewezen, nog voordat je binnen bent. Voor in de kerk, de plek van het altaar en nu de ruimte rond de preekstoel, staan wit gedekte tafels in een klein vierkant opgesteld.
Je zit dicht bij elkaar. Brood en bekers eerst nog geheimvol afgedekt met witte servetten. De verkondiging gaat over een buitenstaander die zich emotioneel bij Jezus meldt. Een militair die met wat soldatentermen op Jezus een beroep doet als was Hij de grote Generaal. Voor stadsmensen al snel een heel raar godsbeeld. Maar niet op een dorp. Jezus zelf noemt dit kazernegeloof groot geloof. Erkent zich kennelijk in de vergelijking, al vind je die in geen enkele psalm. Of misschien David? Als Generaal stond Hij in de voorste linie en gaf Hij zichzelf. Achter Hem en bij Hem is het veilig. Nu zie ik de mensen komen. Buiten begint het licht te worden. Binnen voltrekt zich het mysterie van het geloof. Ik breek het brood voor de ogen van heel de kring, eenvoudige kleine tinnen bekers – het zilver is hier in de loop der eeuwen zoek geraakt – gaan rond. Het is stil tijdens de viering. Als men opstaat geeft men elkaar een hand van vrede en zegen. Wij zingen uit de oude berijming: “Zo ver het west verwijderd is van ‘t oosten / zo ver heeft Hij om onze ziel te troosten, / van ons de schuld en zonde weggedaan.” Een avondmaalsviering is een medicijn voor heel het dorp.’

Of we deze weken beleven als Veertig Dagentijd of Lijdenstijd, het is in ieder geval passend dat de gemeente in deze tijd samenkomt rond de Tafel des Heren.
O diep geheim van Christus’ wonden, het oordeel is te niet gedaan!
O Heer, uw bloed roept voor altijd: barmhartigheid, barmhartigheid!
(Gezang 440, Liedboek)

Ds. G. van Meijeren is hoofd mobiliteitsbureau Predikanten & Kerkelijk Werkers van de Protestantse Kerk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen