ROEPING EN SCHOLING

In één cursus worden zowel de theoretische grondslagen als de praktische vaardigheden geleerd om voor te gaan in de eredienst. In het eerste jaar hebben zij het vak pastoraat gevolgd. Eerst leren luisteren, dan leren spreken. Dat is een veelzeggende volgorde. Niet alleen in de omgang met God, ook in de omgang met mensen.

DRIE LIJNEN

Kan iedereen preken? Een goed woord van God spreken dat recht doet aan het getuigenis van de Schrift, is de taak van iedere gelovige. Dat is (gelukkig) niet voorbehouden aan ambtsdragers en aan hen die zijn opgeleid om in het openbaar het woord te voeren. Predikanten zijn allereerst gelovigen, geroepen uit het midden van de gemeente, zodat ‘in hen Gods eigen stem tot klinken komt’ (Calvijn). Roeping en scholing gaan daarbij hand in hand. In de scholing komen drie lijnen bij elkaar: de eigen hoor-ervaringen, de ambachtelijke vorming en het vermogen om te blijven leren.

DRIE MINUTEN

Studenten komen binnen met eigen ervaringen van het luisteren naar preken. Voorbeelden van predikanten en kerkdiensten die diepe indruk maakten, theologische overtuigingen wat een preek tot een goede preek maakt, en gedachten over hoe anders zou moeten of kunnen. Die eigen overtuigingen en ervaringen vormen een belangrijke indicator voor hoe je bezig bent met de voorbereiding van preken.

Voor een van de colleges schrijven de studenten een korte preek van twee à drie minuten. De opdracht luidt: stel dat je één keer zou moeten voorgaan en je zou drie minuten hebben, wat zou er volgens jou dan écht gezegd moeten worden? De bedoeling van de opdracht is om dicht bij zichzelf te komen, bij de eigen roeping, maar vooral ook bij het eigen geloof. Tot welk woord weet ik mij van Godswege geroepen? Deze oefening raakt aan vragen als: hoe kijk ik naar de gemeente, in welke preektraditie ben ik zelf gevormd en wat staat er voor mij op het spel als ik naar een preek luister of zelf ga preken?

In de prediking mag je je als prediker gedragen weten door de grote traditie; je moet de traditie ook verder kunnen dragen. Preken is niet slechts herhalen wat gezegd is, maar ook in de eigen tijd het Woord van God laten spreken.

VIVA VOX DEI

In een korte serie colleges staan we stil bij drie hoofdthema’s. Als eerste gaat het om de vraag hoe je in de preek omgaat met de bijbeltekst. Hoe komt in de preek de tekst van de Schrift ter sprake en hoe klinkt in de preek het Woord van God? Aan de hand van preken uit de traditie, van Maarten Luther tot de Duitse praktisch theoloog Ernst Lange, kijken we hoe de preek opkomt uit en verbonden is aan de Schrift.

In een volgend college staan we stil bij de vraag wat een preek tot verkondiging van het Evangelie maakt. Een preek is immers niet een verhandeling over een tekst, maar in de preek wordt van God gesproken, wordt de mens in relatie tot God geplaatst. Preken is voor alles het meedelen van heil. In de preek vindt bediening van de verzoening plaats (2 Kor.5:20), wordt het goede nieuws van het Koninkrijk verkondigd (Mk.1:14-15) en wordt de vergeving van zonden toegezegd (Joh.20:23).

In de laatste colleges bespreken we een aantal benaderingen van de opbouw van de preek en gaat het om de vraag hoe in preken de leefwereld van de hoorder meedoet. We vertrekken vanuit het inzicht dat preken de levende stem van God is (viva vox Dei). Dat betekent minstens dat een preek moet slaan op het geleefde leven vandaag. Het is een gesprek met déze gemeente in déze tijd. Een goed opgebouwde preek staat in dienst van de communicatie met déze hoorders vanuit déze tekst. Door met deze vragen bezig te zijn, wordt zowel de homiletiek als vakgebied toegankelijk voor studenten en wordt een basis gelegd om zelf de eerste preken te gaan voorbereiden.

STAP VOOR STAP

Een tweede serie colleges is gewijd aan de preekvoorbereiding: stap voor stap leren nadenken over hoe je namens de gemeente tot de tekst gaat en vanuit de tekst terugkeert naar de gemeente om de gemeente bij de Schrift te brengen en te houden. Dat vraagt (pastorale) kennis van de gemeente, oefening in de exegese, stilte om biddend te overwegen, helder inzicht in wat je wilt gaan zeggen en zorgvuldige taal. Dan wordt het tijd om de eerste stappen te gaan zetten: de eerste preek. In het besef dat vele tienduizenden je zijn voorgegaan, is je eigen preek het gevolg van allerlei geestelijke bewegingen vanuit het verleden en word je vanuit het Woord geconfronteerd met het bestaan (H. Jonker).

Dr. T.T.J. Pleizier is universitair docent Praktische theologie aan de Protestantse Theologische Universiteit, locatie Groningen.

Volgende week deel 2 (slot), over het maken en houden van de eerste preek.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen