Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

HARTENKREET EN DEBAT

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

HARTENKREET EN DEBAT

De voorgeschiedenis van Dordt [3]

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

Er zijn twee partijen in de kerk ontstaan: aanhangers van de Remonstrantie en tegenstanders. Hoe moet het nu verder met deze tot op het bot verdeelde kerk, met een volk dat zo verstrikt is geraakt in een kluwen van meningsverschillen en belangen?

Enkele afgevaardigden van de synode van Noord- en Zuid-Holland komen bijeen en verzoeken de Staten van Holland een kerkelijke vergadering te mogen houden, waarin zij hun bezwaren tegen de Remonstrantie aan de orde kunnen stellen. De Staten voelen hier niets voor. Wel zijn zij bereid een ‘neutrale’ conferentie te beleggen, waarin de brandende kwesties aan de orde kunnen komen. Dat moet dan een schriftelijke conferentie worden. Deze conferentie komt er en wordt in 1611 in Den Haag gehouden. Daar ontmoeten vertegenwoordigers van de kerk, zoals Festus Hommius en enkele remonstranten, zoals Simon Episcopius, elkaar.

DE CONTRA-REMONSTRANTIE

Het is op deze vergadering dat de vertegenwoordigers van de kerk hun Contra-Remonstrantie indienen. Het is een gedegen stuk, waarin men de gelegenheid aangrijpt om de remonstranten als veroorzakers van het conflict ter verantwoording te roepen. Waarom moest het zo stiekem toegaan met het opstellen van de Remonstrantie? Waarom moest men via een omweg van de inhoud ervan op de hoogte komen? Waarom is het stuk niet ondertekend? Dat zijn ernstige beschuldigingen.

Dan komt echter het belangrijkste pas: het theologische geschil. Felle verwijten worden gemaakt over de inhoud van de Remonstrantie en de pogingen om de belijdenis te veranderen. Daarna komt hun eigen visie op het geloof van de kerk aan de orde, in welgeteld zeven punten. Afgewezen wordt het standpunt dat God bij Zijn verkiezing rekening zou houden met het geloof van de mens als voorwaarde. Van belang is hierbij de visie op de mens. Mensen zijn van nature verdorven en van zichzelf niet in staat om te geloven. Als God het geloof niet in de harten zou bewerken, zou er helemaal geen geloof komen en zou niemand zalig worden. Het is een groot wonder van Gods genade dat de Heilige Geest het geloof en de wedergeboorte wil bewerken door de verkondiging van het Evangelie.

KINDERSTERFTE

Ook komt het punt ter sprake of gelovigen hun geloof kwijt kunnen raken en zo toch nog verloren gaan. Nee, zeker niet, want dan zou God Zijn eigen werk teniet doen. Een opmerkelijk punt lezen we in artikel 2. Daarin staat dat niet alleen volwassenen die in Christus geloven voor uitverkoren kinderen van God gehouden moeten worden, maar ook hun kinderen.

Daarom hebben gelovige ouders geen reden om te twijfelen aan de zaligheid van hun kinderen die in hun kindertijd sterven. Hier klinkt het heldere geluid van de gereformeerde belijdenis door. We horen hier ook dezelfde belijdenis als in de Dordtse Leerregels I.17. Het is een afdoend antwoord op het afschuwelijke verwijt van de remonstranten dat volgens de leer van Gomarus gelovige ouders maar moeten afwachten of hun vroeggestorven kinderen zalig worden. Niets is dus minder waar.

Aan het slot van de Contra-Remonstrantie zeggen de opstellers dat er veel meer aan de hand is dan de leer van de verkiezing en de visie op de mens. Alles hangt met alles samen. Het gaat net zo goed ook om de bijbelse notie van de erfzonde, om de noodzaak van de wedergeboorte en vooral ook om de wijze waarop goddelozen gerechtvaardigd worden, waarmee verbonden de visie op de heiliging als vrucht van het geloof.

EERLIJKE DISCUSSIE

Het is overal voelbaar dat de Contra-Remonstrantie een hartenkreet is van leidinggevenden uit de kerk die bewogen zijn met de kerk, met de gemeenten, met de gelovigen. Ze spreken ook duidelijk uit dat het geestelijk conflict geen zaak is waarover de overheid oordeelt, maar dat het een zaak van de kerk is. Daarom is het zo triest dat de remonstranten hun toevlucht gezocht hebben bij de sterke arm van de overheid.

Er volgt ten slotte een inhoudelijk debat over elkaars schriftelijke reacties. Voor zover ik kan inschatten, komt het tot een echte, eerlijke discussie. Daarna worden afspraken gemaakt over hoe men tot een verdere uitwerking van het gevoerde debat kan komen. Er moet een zogenaamd Staat van het geschil komen, een stuk waarin de onderlinge verschillen worden verwoord. Dit stuk moet bij de Staten worden ingeleverd. In het najaar gebeurt dit. Op 30 november worden de adviezen voorgelezen. De Staten besluiten dat er door hen de volgende dag op geantwoord zal worden.

Deze resolutie is er nooit gekomen. Dat is een zeer ernstige, kwalijke zaak geweest. Het is vanuit de kerk bezien een ramp geweest dat de Staten hun belofte niet nagekomen zijn. Zodoende is de opzet om tot een oplossing van het conflict te komen mislukt. In steeds meer gemeenten is ondertussen het klimaat verziekt. In het volgende artikel zullen we zien dat het conflict het karakter van een drama krijgt.

Dr. W. Verboom uit Harderwijk is emeritus hoogleraar Geschiedenis van het gereformeerd protestantisme.


UIT DE CONTRA-REMONSTRANTIE VAN 1611:

Artikel III: God heeft in zijn verkiezing niet gezien op het geloof of de bekering van de uitverkorenen of het gebruik van zijn gaven als oorzaken van de verkiezing. Integendeel, Hij heeft in zijn eeuwige en onveranderlijke raad voorgenomen en besloten om degenen, die Hij naar zijn welbehagen uitverkoren heeft, het geloof en de volharding in godzaligheid te geven en hen op deze wijze zalig te maken.

Artikel VI: De mensen, van wie God heeft besloten ze tot de zaligheid te brengen, worden verlicht, wedergeboren en vernieuwd, om in Christus te geloven en zich tot God te bekeren. Maar dat niet alleen. Zij worden ook door de kracht van de Heilige Geest, waardoor zij eerst bekeerd zijn, zonder enig toedoen van hun zijde, gedurig onderhouden en bewaard. (...) Daarom kunnen zij het ware geloof, dat hun eenmaal is gegeven en de Geest der aanneming tot kinderen Gods, die zij eenmaal hebben ontvangen, nooit helemaal en ten einde toe verliezen.


Volgende week deel 4 in deze serie, over de politieke spanningen rond het conflict tussen de remonstranten en contraremonstranten.

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 8 november 2018

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's

HARTENKREET EN DEBAT

Bekijk de hele uitgave van donderdag 8 november 2018

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's