Diep vertrouwen

In de prediking mag dit ook doorklinken, met alle onderwijs, verdieping en vertroosting van dien.

Menselijk leed

Dat lijden niet iets moois is, klinkt in de Bijbel veelvuldig. Lijden brengt leed teweeg. En leed gaat gepaard met verdriet, klagen en vragen. Het brengt zelfs de bange vraag teweeg: Wie is God nu voor me geworden? Hij wordt zelfs ervaren als een tegenstander, een vijand, een loerende beer.

De Psalmen, het boek Job, de Klaagliederen geven woorden aan het menselijk leed dat in de nood brengt. God is onderdeel en zelfs voorwerp van die nood. De Bijbel geeft niet enkel woorden aan onze lofzang, maar ook aan onze klaagzang. Dan regent het echt en het is een slechtweerervaring.

Uit Gods hand

Ondertussen ziet de prediker die het Woord brengt – via de belijders in het Woord – ook dat het lijden uit de hand van God komt. Job gaat erin voorop om te zeggen dat we goed en kwaad uit Gods hand moeten ontvangen. Het is telkens weer de lijn: ‘Of komt er kwaad in de stad voor zonder dat de Heere dat doet?’ (Amos3:6)

Nieuw verstaan van lijden in de tweede helft van de twintigste eeuw is daar tegenop gekomen. God wordt gezien als de Zelf lijdende bondgenoot. De belijdenis van Gods goedheid houdt dan ook in dat de belijdenis van Gods almacht wordt opgegeven. Dr. G.G. de Kruijff stemde daar aanvankelijk mee in. Naar aanleiding van de roman Een vlucht regenwulpen van Maarten ’t Hart opponeerde hij ook zelf tegen zondag 10: ‘Vanuit het geloof in de Opgestane Christus moet worden tegengesproken dat de kanker ons toekomt uit de hand van God. De kanker is een doodsmacht, die door Christus overwonnen is en wordt.’

Maar een aantal jaren daarna zegt hij: ‘Zo kom ik nu niet meer van de catechismus af. De catechismus is geschreven in een tijd van brandstapels. Het is belijdende taal. De voorzienigheid wordt niet in kaart gebracht maar beleden. Dat God het kwade mij in dit moeitevolle leven toezendt, is niet iets waaruit we moeten lezen dat God kennelijk plezier heeft om met armoede en ziekte en onrecht te strooien. Het accent ligt veel meer op het (waanzinnige!) vertrouwen dat wordt uitgesproken in Gods macht, die ons ook door het kwaad heen in handen houdt.’ Al zien we in de Bijbel dat we het kwaad niet in directe zin van God moeten zien komen – mens en duivel zijn er ook nog – toch erkent het geloof geen machteloosheid in God. Het erkent ook geen kwade concurrent van God die Hem de baas zou kunnen. Als ik als gelovige me als een kind voel dat niet snapt wat Vader doet en toelaat, dan mag ik toch vertrouwen dat Vader het Zelf wel weet en het niet verkeerd doet.

Vertrouwen

Geliefden Gods, schept nieuwe moed,
de wolken die gij vreest,
zijn zwaar van regen, overvloed
van zegen die geneest.

Zoudt gij verstaan, waar Hij u leidt?
Vertrouw Hem waar Hij gaat.
Zijn duistere voorzienigheid
verhult Zijn mild gelaat.

William Cowper
Liedboek voor de Kerken,
Gezang 447:3,4

Goed effect

Een aantal zaken waardoor het slechte regenweer van het lijden een goed effect heeft, kunnen we in de Bijbel gewaar worden en in de prediking verwoorden. Een eerste is die van de noodzaak van de aanvechting.

Luther heeft op de noodzaak van de aanvechting in het leven van een christen gewezen. Ein Christ musz böse Tage haben! (Een christen heeft slechte dagen nodig!) Dr. A. de Reuver heeft benoemd dat de aanvechting zo noodzakelijk tot de aard van de pelgrimerende kerk behoort dat zij voor Luther een van haar wezenlijke kenmerken uitmaakt. ‘Iemand die de aanvechting ontvlucht, is ongetwijfeld geen christen. Theologie wordt in de aanvechting gesmeed, een christen is in de aanvechting geboren en getogen.’ Voor Luther is het dan ook niet de duivel die ons in lijden brengt. ‘Wie verwekt het kwaad over ons? De goddelozen zeggen: de duivel, want God is vroom, Die doet het niet. Maar God zegt: Ontneem Mij die eer niet! Ik doe het, omdat Ik anders niet gekend kan worden. Daaruit moet u leren hoe ik uit zonde, dood en duivel overmachtig redden kan, want het is alleen op die wijze dat Mijn Naam en eer en macht gekend wordt.’

Het is een diepe en schone zaak die de prediker toevertrouwd wordt: het schilderen van de aanvechting, worsteling, bestrijding van de gelovige door het lijden als Gods bezig zijn om ons dieper in Hem te laten wortelen.

Opvoedingsmiddel

Hebreeën 12 tekent ons het lijden als Gods opvoedingsmiddel om ons van zonde, onwetendheid en zwakheid te brengen tot heiligheid. Het zijn de ‘kastijdingen’ en bestraffingen die de Heere beloofd heeft aan Zijn kinderen. Zij vergeten vaak dat de Heere die belofte gedaan heeft. De prediking mag die belofte telkens weer in de actualiteit laten horen.

De Noord-Koreaanse christin zuster Goo, die vorig jaar in Nederland was, vertelde dat ze weet wat lijden is en dat er vaak de waaromvraag was. Maar ze zei ook: ‘Nu ik terugkijk, realiseer ik me dat God mij strafte als ik niet dicht bij Hem leefde.’ En in de tijd dat ik dit schrijf, bezoek ik regelmatig een jongen van 20 met een incomplete dwarslaesie. Juist nu weet hij zich totaal op God geworpen en leeft hij er geestelijk rijk van. ‘God weet dat ik dit nodig had.’ Terwijl iedereen met hem te doen heeft, omdat hij waarschijnlijk nooit meer helemaal de oude zal worden, zegt hij zelf: ‘Dit is de beste tijd van mijn leven.’

Beproeving

Wat God ook met het lijden doet, is christenen erdoor sterken en louteren. Ze zijn zilver, maar door het vuur beproefd worden ze nog zuiverder en kostbaarder zilver. Ze zijn gelovigen, maar door de beproeving heen blijkt nog duidelijker dat ze het zijn. Ze worden christenen met meer ondervinding van God. ‘Hij is bevonden een Hulp te zijn in benauwdheden.’

Daardoor komen ze er sterker in te staan met het oog op nieuwe rampen en gevaren. ‘Daarom zullen wij niet bevreesd zijn, al veranderde de aarde van plaats en werden de bergen verzet naar het hart van de zeeen.’ (Ps.46:3)

Zuster Goo zei: ‘Als ik geen sterk geloof heb, leidt vervolging weg van God, maar door Gods nabijheid kan ik zelfs vervolging als zegen ervaren. Ik wil mijn oude ik afleggen en de roeping accepteren om mijn kruis op te nemen en de weg van vervolging te gaan, de weg die onze Heere gegaan is.’

Waaromvraag

Waarom lijden? In het bijbelboek Job lezen we dat God daar Zijn reden voor kan hebben, die de lijder zelf onbekend blijft. Als lezer krijgen we er zicht op dat God een geding heeft met de duivel en dat Job in de hoogste regionen functioneert als Gods icoon die onderstreept dat God God is, en dat Job Hem ‘om niet dient’. Job weet dit zelf niet. Hij worstelt wat af. Maar al formuleert hij donkere gedachten en diepe vragen, hij blijft op God hopen. Als hij zich op sterven na dood weet, is het nog: ‘Ik weet, mijn Verlosser leeft.’ De waaromvraag is en wordt vaak gesteld. Ze klinkt ook in de Bijbel. In de prediking mag ze ook doorklinken. De uitspraak ‘Je moet niet vragen ‘waarom?’ maar ‘waartoe?’’ klopt wat dat betreft niet. Zeker is het een goede zaak dat we gelovig leren erkennen dat er een ‘waartoe’ is. Soms kunnen we het ook wat gaan beantwoorden. Maar laten we beseffen dat we het volledige ‘waartoe’ niet zullen weten. Dat hoeft ook niet. God weet het. De God die genoeg reden had om Zijn zondeloze Zoon te laten lijden in de plaats van zondaren, zal zeker ook genoeg reden hebben als Hij Zijn andere kinderen lijden laat meemaken.

Ds. A. de Lange is predikant van de hervormde gemeente te Nieuw-Lekkerland.

Volgende week het slot van deze serie, over zonneschijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen