Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Niets nieuws onder de zon

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Niets nieuws onder de zon

Alles met orde – het ambt in nieuwe werkplekken

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

Op de website van de Protestantse Kerk in Nederland las ik dat onlangs aan de synode is toegezegd dat een werkgroep van deskundigen zich gaat bezinnen op het ambt in de Protestantse Kerk en een ambtsvisie gaat schrijven.

De woorden van de Prediker drongen zich daarbij onweerstaanbaar aan mij op:

Wat er geweest is, dat zal er weer zijn.
Wat er plaatsvindt, dat zal weer plaatsvinden.
Er is niets nieuws onder de zon.
Is er iets waarvan men kan zeggen:
Kijk eens, dat is nieuw?
In de eeuwen die voor ons geweest zijn,
is het er al geweest.
(Pred.1:9,10)

Er heerst in de synode kennelijk een groot optimisme, want over de voortgang zal al in november worden gerapporteerd.

De aanleiding voor de bezinning is de discussie over de ambten in de zogenoemde nieuwe werkplekken. De meerderheid vindt dat ouderlingen en diakenen daar niet nodig zijn, ook predikanten worden als minder noodzakelijk ervaren. Daarbij ligt de vraag op tafel wie de sacramenten mogen bedienen. Wat betreft de doop leeft overwegend de opvatting dat de doopbevoegdheid niet exclusief aan de predikant moet worden gekoppeld. Zo valt te lezen in het rapport ‘Over speelruimte en spanning’, dat onlangs in de synode is besproken. Daarmee liggen de vragen naar de plaats en betekenis van het ambt en naar de sacramentsbevoegdheid weer helemaal open.

Godsdienstonderwijzers

Deze vragen gaan al tientallen jaren met ons mee. In 1947 werd in het Ontwerp voor de nieuwe kerkorde voor de Nederlandse Hervormde Kerk voorgesteld aan de godsdienstonderwijzers de preekbevoegdheid te ontnemen: zij mochten voortaan als catecheten de predikanten terzijde staan en een bijbellezing houden. Zonder academische opleiding en bevestiging in het ambt van dienaar des Woords waren ze echter niet bevoegd tot de Woordverkondiging, zo was de redenering.

Dat voorstel leidde tot een storm van protest. De godsdienstonderwijzers hadden al een eeuw lang kleine gemeenten gediend die geen predikant konden beroepen. Deze ‘oefenaars’ (zo werden ze soms genoemd) waren door hun eenvoudige en hartelijke prediking en trouwe dienst dikwijls zeer geliefd. En nu zouden ze plotseling aan de kant worden geschoven? Dat was voor velen, ook in de synode, volstrekt onaanvaardbaar. De commissie kreeg de opdracht met nieuwe voorstellen te komen.

Hulpprediker

Een paar maanden later lag er inderdaad een nieuw ontwerp op tafel, met een totaal andere inhoud. Volgens dit plan moest er een nieuwe pastorale bediening komen waarin men van catecheet kon doorgroeien naar hulpprediker met preekbevoegdheid en uiteindelijk tot ‘vicaris’ (plaatsvervanger van de predikant) met sacramentsbevoegdheid. En dat alles zonder academische opleiding en zonder in het ambt bevestigd te zijn. Het voorstel kwam uit de koker van prof. A.A. van Ruler, die het hartstochtelijk heeft verdedigd: hij noemt het beperken van prediking en sacramenten tot de dominee ‘in wezen ongehoorzaamheid aan de Heilige Schrift’. Naast de profetische verkondiging van het Woord vanuit de grondtalen (door de dienaar des Woords) en de apostolaire verkondiging van het Evangelie (door de evangelist) moet er ruimte zijn voor de herderlijke toespraak als pastorale prediking (door de hulpprediker/vicaris). Zij kunnen dan ook de sacramenten bedienen: aan de bediening van de sacramenten komt geen kennis van het Hebreeuws en het Grieks te pas.

Ook deze voorstellen zijn gesneuveld in de synode; vrijwel niemand in de kerk kon deze ommezwaai meemaken. Uiteindelijk is er een bescheiden regeling getroffen om preekbevoegdheid te verlenen en na een traject van praktijkervaring werd de mogelijkheid geopend om hulpprediker te worden, zodat de godsdienstonderwijzers hun arbeid konden voortzetten. Maar de bevoegdheid om de sacramenten te bedienen bleef strikt aan de predikanten voorbehouden.

Slepende ziekte

Niet lang daarna werd een nieuw vraagstuk met betrekking tot het ambt op de tafel van de synode gelegd: een hoogkerkelijke stroming verzocht het mogelijk te maken voor hervormde predikanten een extra wijding te ontvangen van een Anglicaanse bisschop. De synode wees het verzoek af en gaf tegelijk opdracht voor verdere bezinning over het ambt.

De commissie Van Ruler-Dokter kwam in 1965 (na veertien jaar studie!) met een gedegen rapport maar het werd door de generale synode niet aanvaard. Vijf jaar later verscheen een nieuw studierapport over het ambt, nu van prof. H. Berkhof, maar ook dat werd door de synode niet overgenomen.

Na twintig jaar kwam prof. A.F.N. Lekkerkerker tot de conclusie: ‘Wat het ambt betreft, was het in de loop der jaren een gewoonte, om niet te zeggen een slepende ziekte, geworden te zeggen: wij als Hervormden weten niet meer wat het ambt is.’

Wortels

Dat de synode besloten heeft tot een nieuwe bezinning op het ambt, is een goede zaak. Veranderende omstandigheden roepen nieuwe vragen op: de bijbelse gegevens verschaffen geen blauwdruk voor het ambt die voor altijd vast staat. In het Nieuwe Testament zelf treden al verschuivingen op en is er een vloeiende grens tussen de ambten en de charismata. Bovendien spelen omstandigheden en cultuur een rol. Bij de bezinning is wel van belang dat niet alleen de eisen van professionaliteit, maar ook de wortels van het ambt aan de orde komen: de geestelijke roeping en verantwoordelijkheid.

Ik ben erg benieuwd wat de werkgroep van deskundigen die nu aan het werk gaat, over een halfjaar heeft te melden.

Dr. P. van den Heuvel uit Bunnik is emeritus predikant en kerkrechtdeskundige.

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 8 augustus 2019

De Waarheidsvriend | 20 Pagina's

Niets nieuws onder de zon

Bekijk de hele uitgave van donderdag 8 augustus 2019

De Waarheidsvriend | 20 Pagina's