Overgave aan Gods ritme

Dr. P. Veerman is predikant van de hervormde gemeente te Katwijk aan Zee.

Zonder de hulp van de Heilige Geest is het spoedig gedaan met al ons bidden. Gelovigen zinken dan weg in een diepe put vol benauwdheid en aanvechting. Vanuit onszelf zijn wij veel te zwak om te blijven bidden. Over ons bidden schrijft Paulus: ‘En evenzo komt ook de Geest onze zwakheden te hulp, want wij weten niet wat wij bidden zullen zoals het behoort. De Geest Zelf echter pleit voor ons met onuitsprekelijke verzuchtingen.’ (Rom.8:26) Wat een genade dat God schenkt wat wij niet bezitten. Onze gebeden zijn vaak als een vlieger die maar niet van de grond wil komen. Maar als de wind van de Geest blaast, verandert alles totaal.

Frisse wind

Met betrekking tot de vragen die de huidige tijd aan het gebedsleven stelt, is aandacht voor het werk van de Heilige Geest heilzaam. De krachtbron om te volharden kan niet worden gezocht in het biddende individu met zijn of haar vragen en twijfels.

De reformatorische notie dat wij totaal afhankelijk zijn van Gods Geest biedt in een tijd van aanvechting perspectief om te volharden in de gebeden. Het gebed is geen goed werk dat in eigen kracht volbracht hoeft te worden. In onze tijd waarin er relatief veel aandacht is voor het gebed en spiritualiteit, is men vatbaar voor de gedachte dat het gebed een goed werk is. De kracht om te volharden in het gebed wordt dan in de bidder gezocht. Wanneer de eigen bron opdroogt, geeft dat teleurstelling. Alleen van buitenaf kan een trage geest actief worden. Een hart dat gevuld is met een seculiere geest, kan een nieuwe blikrichting ontvangen. De Geest breekt dwars door vragen en twijfels heen en laat een frisse wind waaien. Besef van deze werkzaamheid biedt perspectief om te volharden in de gebeden. Wanneer de doodsvijanden duivel, wereld en vlees de gelovige aanvechten, dan is het gebed nodig: ‘Wil ons toch staande houden en sterken door de kracht van Uw Heilige Geest (Heidelbergse Catechismus, antwoord 127)’.

Voorgegeven woorden

Het werk van de Heilige Geest in het gebed is niet vaag of ongrijpbaar, maar heel concreet. Om bidders te laten volharden wil de Heilige Geest gebruik maken van de Bijbel. Juist op die momenten waarop wij geen woorden hebben om de diepe nood uit te drukken legt de Geest Schriftwoorden op de lippen. Wanneer het gebed wordt aangevochten, bieden voorgegeven gebedsteksten houvast. Dat geldt zowel voor de persoonlijke gebeden van de individuele gelovige als voor de gezamenlijke gebeden in de kerk.

In het catechetisch onderwijs van de Reformatie, maar ook in de daaraan voorafgaande catechese van de Middeleeuwen neemt het Onze Vader een centrale plaats in. We kunnen ons de catechismi van Luther niet voorstellen zonder hun uitleg van het Onze Vader. Luther onderkent wel een gevaar van de voorgeven tekst. Hij noemt het Onze Vader ergens ‘de grootste martelaar op aarde’. Hij doelt hierbij op een gebedspraktijk, waarbij het hart niet is betrokken en woorden zonder na te denken over de lippen komen. Het bidden met voorgegeven teksten heeft onder protestanten ook vandaag niet altijd een even goede naam. Het gevaar van een herhaald opzeggen van teksten zonder dat het hart erbij betrokken is, sluit voor Luther een hartelijke verbondenheid met voorgegeven gebedsteksten echter niet uit. Deze ondersteunen gelovigen in de omgang met God. In een tijd van biddeloosheid, bestrijding en aanvechting kan het spontane gebed met eigen woorden spoedig opdrogen. Luther kende de dorheid, biddeloosheid en het gebrek aan vurigheid om te bidden. Hij raadt gelovigen aan zich te laten vullen met woorden die worden aangereikt in het Onze Vader.

De in 2017 verschenen brochure ‘Samen bidden’ van dr. P. Veerman over de plaats van het gebed in de gemeente – bedoeld voor bespreking in kringen – kan gratis worden opgevraagd via info@gereformeerdebond.nl.

De psalmen

Naast het Onze Vader zijn er ook nog andere voorgegeven gebedsteksten die de gemeente oefenen in het volhardend bidden. Daarbij kan in de eerste plaats gedacht worden aan de psalmen. Deze vormen de oude formuliergebeden van de kerk. De hedendaagse Anglicaanse theoloog N.T. Wright voert een pleidooi voor de psalmen. Hij wijst op de krachtige invloed die de psalmen kunnen uitoefenen in het leven van gelovigen. Zij vormen volgens Wright ‘de gestage, onafgebroken onderstroom van een gezond christelijk leven’. Voor het welbevinden van het geloofsleven bieden de psalmen de nodige voeding. Zoals een plant water nodig heeft om te leven, zo leeft de kerk op de woorden van de psalmen.

Het bidden (en zingen) van de psalmen is een middel in de hand van Gods Geest om een verandering in het leven van gelovigen te bewerken. Deze oude teksten zorgen ervoor dat de manier van kijken naar God, naar de wereld en naar onszelf verandert. Ze reiken ons een levensbeschouwing aan die doortrokken is van een fundamenteel vertrouwen op de Heere. De psalmen willen het hart van gelovigen vullen. Zo dringt het Woord van God het centrum van het leven binnen. De bundel liederen uit het Oude Testament reikt een kader aan waarmee het leven in alle weerbarstigheid voor God neergelegd kan worden. Ze brengen ons aan de voet van het kruis, waar Christus de psalmen bidt.

Rauwe weerbarstigheid

In een cultuur waarin alles draait om snelheid en directe vervulling van verlangens, onderwijzen de psalmen het ritme van de Heere. Deze liederen leren dat geloof een overgave vraagt aan Gods tempo. Ze oefenen gelovigen in het omgaan met de complexe en rauwe weerbarstigheid van dit leven. De ene keer wordt een bittere klacht in de mond gelegd. Anderzijds bruisen de psalmen van de vreugde van Gods heil. Ze zingen over een God Die in gunst naar broze en zondige mensen omziet.

Deze kunnen zich hierover alleen maar verwonderen. De psalmen willen gelovigen leren dat tijd en leven in de hand van God de Schepper liggen. Ze oefenen om de werken van Zijn vingers te zien in de schepping en in het bijzonder in het eigen persoonlijk leven.

Door Zijn Woord en Geest wil de Heere Zijn gemeente voeden om te volharden in de gebeden. In tijden van aanvechting legt de Heilige Geest de woorden van Gods belofte op de lippen van een bidder.

Het is deze Geest die bevestigt in het hart dat de beloften van God waar zijn. Dan leert een bidder te midden van alle strijd en aanvechting gelovig amen zeggen op het gebed.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen