TOELICHTING OP DE DORDTSE KERKENORDENING

Artikel 69, De Kerkzang. (vervolg)

Evenals in Frankrijk, Zwitserland, Schotland, Hongarije, enz-werd ook in ons land met de hervorming het psalmlied ingevoerd en met name de psalmiberijming van Datheen.

Voordien waren er ook ial liederen in gebruik, en tijdens de invoering van Datheens psalmbundel, waren er ook nog andere berijimingen. Daar w^aren toen al:

1 De zogenaamde Souterliedekens, in Antwerpen verschenen in 1540. In deze bundel kwam naast de psal; men ook verscheidene lofzangen uit het O. en N-Testament vooir, evenals ook een vertaling van het aloude kerklied: U, o God, U loven wij. Deze souter diat is psalter-liedekens waren door Willem van Zuilen van Nieveld verzameld, maar hadden zangwijzen van wereldse liederen.

Ze werden niet in de kerk gezongen, maar als marteliaairsliederen wel vaak op de brandstapel, en in de gevangenissen.

2 Dan komt er het psalmboek van Jan Utenhove. Utenbove was ouderling te Londen bij de vluchtelingen gemeente daar, en heeft ook aan de Bijbelvertaling medegewerkt. Van 1552-1561 heeft hij verschillende psalmen berijmd en verschillende verzamelingen uitgegeven. Na zijn verscheiden kwam. de volledige psalmberijrijming in 1566 uit, uitgegeven en gewijzigd door Godfried van Winjgen.

In dit psalmboek vac: Utenhove zijn dej O. en N. Testamentische lofzangen weggelaten, imaar toegevoegd deze twee eigenvervaardigde gezangen: De bedezang voor de predikatie, en een danlkzegging voor „de drie' hoof ds tukken.'' '

Zangwijze en berij'ming verschilden soms nog al van die van de Geneefse melodie en van Marot en| Bezai.

3 Dan was er in de dagen der heirvorming ook nog een van Lukas de Heere, die schilder en rederijker te Gent was, geboren in 1534. Deze niet hoogstaande berijmiing van 37 psaknen, was naar de| Vulgaat vertaiald, maar op de wijze en maat van Marot, terwijl de zangwijzen aan het Franse psalimbioek ontleend waren.

4 Al deze psaknberijminigen zijn weer vervangen door die van Petrus Datheen-Zijn eigenlijke naam was Pieter Daeten. Hij werd geboren in 1531 te Mont-Cassel in Vlaanderen. Opgeleid voor de geestelijke stand werd hij door God bekeerd in' het Karmelieter-ikloioisteir te Iperen.

Uitgeweken naar Engeland, werd hij bo-ekdrukker te Londen en trad daar ook' voor de gemeente op. Daar ook weer verjaagd, werd hij predikant bij de Vlaamse gemeente te Frankfort. In 1561 moet hij die stad ooik weer verlaten in twist geraakt met Luthersen. Te Frankenthal vindt hij een schuilplaats van 1562-1566, sticht daar een geo^eente, vertaalde de Catechismus, bezorgde de psalmberijming naar de Frarjse van Marot en Beza, en gaf een bewerkiijg van de liturgie.

De eerste druk van zijn psalmberijming verscheen te Heidelberg in 1566, waarbij ook opgenomen was in het kerkboek de Catechismus en de liturgie. Het psalmboek was gesierd met een brede voorrede-

Daarin deelt hij mede, dat waar de gereformeerde geimeenten hier te lande op het nauwst verbonden waren aan de Franse gemeenten in „leer en ceremoniën", zijn doel met de psalmiberijming nu ook was om die gemeenten gelijk te zijn in het psalmgezaag door vertaling van de Franse psalmen in het Nederlands en met dezelfde zangwijzen.

Achter de psalmen werden enkele gezangen in de bundel opgenomen, n.1. De Wet des Heeren; de lofzangen van Maria, Zaoharias en Simeon; het gebed des Heeren, de Twaalf Artikelen des Geloofs, en de bedezang voor de predikatie van J. Utenhove. De lofzangen van Maria en Zacharias, zijn door Datheen waarsdhijnlijk zelf oerijmd. Het gebed des Heeren was aan Luther ontleend.

De tweede beiijmimg van de twaalf artikelen des geloofs, evenals de morgen en 3|Viondzang, de bedezanig voor het eten en de dankzegging na het eten, en het eigen­ schrift van David waren toen nog niet opgenomen.

5 Intussen was ook de psalmberijming van Marnix van St-Aldegonde verschenen, inl580, die later in 1591, 1617 en 1646 nog weer is herd^rukt. Deze psalmberijaxiing kon aanvankelijk geen ingang vinden, en is evenals die van Utenhove door die van Datheen verdrongen. Datheens berijming toch werd als een gave Gods beschouwd en als uit het hart van des Heeren guriStgenoten gegrepen, tot vertroosting in de zware strijd des geloofs.

Ze vond vari - meet af aan al veel bijval. Het Concent van Wezel onder voorzitterschap van Datheen zelf beval de psahnen van Datheen al aan in art. 31 voor alle keriken in Nederland.

De Part. Synode van Dordt, 1574 biesloot, dat men met de psalmen van Datheen tevreden zou zijn in art. 43, met de enkele gezangen daarbij tot op een generale synode anders besloten zou zijn-De Gen. Synode Aian Dordt, 1578 besloot in art. 76 (Cap. IV 24), dat de psahnen van Datheen gezongen zouden worden in de kerk, maar de gezangen, die niet in de H. Söhrift gevonden worden, afgeschaft zullen worden, waarmee de berijming van de twaalf art. des geloofs, en het gebed voor de predikatie als meer vrije liedereh geweerd werden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen