Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

OPDAT GIJLIEDEN WEET (4)

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

OPDAT GIJLIEDEN WEET (4)

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

Was op 1 april Den Briel door de watergeuzen voor Oranje in bezit genomen, hadden vervolgens Vlissingen en Enkhuizen het Spaanse juk afgeworpen, in mei 1572 zou zich in het zuiden van het tegenwoordige België een wapenfeit van niet minder grote betekenis voordoen.

Op 24 mei slaagde des prinsen broeder, de onvermoeibare krijgsman graaf Lodewijk erin, zich met een kleine bende bij verrassing meester te maken van de belangrijke vestingstad Bergen in Henegouwen.

Dat was een strategische zet met grote gevolgen. Door Bergen te bezetten kreeg Lodewijk de sleutel in handen, die toegang geven moest tot de zuidelijke Nederlanden. Was dat dan van zo groot belang } Inderdaad, want in Frankrijk was de leider der hugenoten, admiraal de Cologny, bezig koning Karel IX over te halen tot oorlog tegen Spanje. Nu was het een uitnemende gelegenheid, zo hield Cologny zijn vorst voor, om de krijg tegen de Spaanse erfvijand te hervatten, nu de opstand der Nederlanden begonnen was.

Alva begreep het gevaar en verzamelde al zijn troepen, om Bergen te heroveren. Maar zwaar was het offer, dat hij daarvoor brengen moest. Het wegtrekken van de Spaanse troepen gaf ook de meer vreesachtige stadsbesturen de vrijmoedigheid, de zijde van Oranje te kiezen. Zo kon de opstand zich in de maanden juni en juli al verder uitbreiden.

Inmiddels had Oranjes zwager graaf Willem van den Berg een leger op de been gebracht, waarmee hij de Achterhoek binnendrong en de meeste steden daar, alsmede in Salland en op de Veluwe aan de kant van de opstand bracht. In de zomer brak de „geuzerie" ook uit in Friesland , onder leiding van Doeke van Martena. Tegelijkertijd gelukte het de Zeeuwen in de maand juni, een grote Spaanse vloot te vernielen, waarmede Medina Celi, de man die aangewezen was om Alva als landvoogd op te volgen, naar ons land overgebracht werd.

Eind juli hadden zich reeds 26 steden voor de prins verklaard. Globaal gesproken kan gezegd worden, dat toen, vier maanden na de inneming van Den Briel, Holland en Zeeland, Gelderland en Overijssel, alsmede Friesland van Alva waren afgevallen. In deze tijd (de aanleiding was het verdrijven van de Spanjolen uit Veere en Zierikzee in juni)) werd het bekende lied gedicht:

Komt nu met zang van zoete tonen, en u met snarenspel verbiedt l Zingt op en wilt alom betonen, dat gij van harte vrolijk züt. Juicht God ter eer. Zijn lof vermeer', _ Die zulke grote werk gedaan heeft voor Zijn kerk. In Israël was dat een wijze: valt met hen ook de Heer' te voet! Dat elk nu toch God roem' en pryzs. Die ons zoveel weldaden doet. Roept overal met groot geschat: lof, prys en dank alleen zij God en anders geen.

De Heere heeft eertijds Zijn volke geholpen uit veel angst en pijn. Hy geeft weleens een duister wolks, maar weer daarna schoon zonneschijn. Lof zij de Heer', Die ons ook wesr geeft na veel smart en druk, veel zegen en geluk.

Hoe weinig heeft men toen, in die heerlijke zomer van 1572, beseft, door welke diepe wegen van benauwdheid het nog gaan zou ! Wat had intussen prins Willem gedaan .? Zodra hij van de opstand gehoord had, stelde hij zich in verbinding met de vroedschappen van enkele steden. Hij spoorde hen aan, zich aaneen te sluiten. Als oudste stad van Holland riep nu Dordrecht de staten van Holland bijeen. Op 19 en 20 juH werd daar de „eerste vrije Statenvergadering" gehouden. Niet aUen gaven aan de oproep van Dordt gehoor. Amsterdam bijvoorbeeld bleef de Spaanse zijde kiezen. Er waren in deze vergadering twee edelen, vier grote en acht kleine steden. In de brief, die de prins bij deze gelegenheid aan de opgestane steden gezonden had, verklaarde hij onder meer: „Zo roep ik God Almachtig tot Getuige, dat ik deze en geen andere reden tot deze oorlog heb, dan dat 1.) alle decreten, waardoor de conciëntiën en wetten geweld aangedaan wordt, vernietigd worden, en dat elkeen, die het gelieft, de vrijheid heeft de leer van de profeten, van Christus en de apostelen aan te nemen, en 2.) dat de naam van inkwisitie voor eeuwig uitgeveegd wordt." Duidelijk blijkt uit dergelijke woorden, dat het onze vaderen in hun worstelstrijd tegen Spanje niet maar ging om vrijheid in het algemeen, maar om de vrijheid, om de Heere te dienen naar Zijn Woord.

Op voorstel van Mamix van Sint Aldegonde, de vertegenwoordiger van de prins, besloot de vergadering in Dordrecht Oranje bij vernieuwing te erkennen als stadhouder, zoals hij vóór 1567 geweest was. Men versta het goed: als stadhouder van koning Filips. Want men betuigde nadrukkelijk niet in opstand te zijn tegen de koning, maar slechts tegen zijn verkeerde raadslieden. Nog werd in deze dagen aan geen afscheiding gedacht. Pas in 1581 zouden de Staten-Generaal op 26 juli koning Filips plechtig vervallen verklaren van zijn heerschappij, „dewijl hij, gezworen vijand der ware religie en van Gods Woord, in generlei manier het bestuur des lands hebben wil, dan op voorwaarde van het rijk van Jezus Christus te kunnen uitroeien" (Aldegonde).

Maar in 1573 zouden de Nederlanders nog aan koning Filips schrijven: „Dat Alva ons ten laste legt, dat wij de wapenen tegen Uwe Koninklijke Majesteit hebben aangenomen en opgevat, dit ontkennen wij, en wij betuigen voor Uwe Koninklijke Majesteit, ja voor God en Zijn heilige Engelen, dat zulks nooit ons oogmerk geweest is. Want wij onderwerpen gaarne onszelven, met al hetgeen wij in de wereld dierbaar hebben, onder Uwer majesteits gehoorzaamheid en onderdanigheid, en wij zijn bereid om U met lijf en ziel alle goede en getrouwe diensten te bewijzen."

Tenslotte verbonden de Hollandse steden op de vergadering in Dordrecht zich, de prins „gehouw en getrouw te wezen om de landen te bevrijden van de Albaanse en Spaanse tirannie." Daartoe verplichtten zij zich, ƒ 500.000, — bijeen te brengen voor een leger voor de prins. Met het geld van Holland huurde Oranje nu snel een leger om Bergen te ontzetten, waar zijn broeder Lodewijk al twee maanden stand hield tegen de overmacht van Alva's legerscharen. Welk een verschil met 1568, toen de prins ook in Limburg binnenviel! Toen enkel tegenslag en geen enkele steun. Nu bezetten zijn troepen weldra nagenoeg zonder slag of stoot Roermond, Leuven en Diest. Mechelen, Dendermonde en Oudenaarde kozen voor Oranje. Geheel Vlaanderen stond gereed, het gehate juk van Alva af te werpen. Half augustus reeds rukte het nieuwe leger van de prins zegevierend op in het hart van België. Alva scheen verloren. Het wachten was alleen nog op het Franse hulpleger. En dat zou komen, wanneer de binnenlandse twisten in dat land beslecht zouden zijn door het huwelijk van des konings zuster Margaretha met de vooraanstaande hugenoot Hendrik van Bourbon.

En toen kwam plotseling die rampzalige nacht, waarin alles wat ten goede scheen te keren, ineens weder afgebroken werd: de 24e augustus, het ijzingwekkend verraad van de Bartlomeüsnacht in Parijs.

Dit artikel werd u aangeboden door: https://www.gergeminned.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 20 april 1972

De Wachter Sions | 8 Pagina's

OPDAT GIJLIEDEN WEET (4)

Bekijk de hele uitgave van donderdag 20 april 1972

De Wachter Sions | 8 Pagina's