Ds. Hans Egede 15

Want er bestaat ook een zomer in het Eskimoland; slechts twee maanden. Die korte maanden, juli en augustus, overgoten van licht en betrekkelijke warmte behoren tot de meest zorgeloze tijden van het jaar voor die Eskimo's wier bestaan nog met het ritme van de natuur meeleeft.

Het ganse Eskimo-gebied telt minder inwoners dan een gemiddelde stad in Nederland. Het omvat ruim 60.000 Eskimo's en enkele duizenden militairen, ambtenaren, zendeliagen, onderwijzers en pelshandelaren.

Op Groenland wonen de meesten. In 1957 bedroeg hun getal rond de 30.000.

Zeker zullen de lezers zich afvragen of het werk van ds. Hans Egede in Denemarken en Noorwegen in herinnering is gebleven. Deze vraag is zeer zinvol. In de literatuur die wij doorgenomen hebben kwamen we steeds zijn naam tegen. Slechts eenmaal werd er in een lijvig werk maar twee regeltjes aan ds. Hans Egede besteed. Duidelijk was de schrijver er op uit het zendingswerk van ds. Egede indien maar enigszins mogelijk, stilzwijgend voorbij te gaan. Maar de meeste boeken vermelden zijn naam met lof. In een uitvoerige beschrijving van de schrijfster Jette Bang kwamen we tegen dat dit ondernemende meisje in Augustus 1938 uit Kopenhagen vertrok met een schip dat de naam droeg „Hans Egede". De reis ging naar Groenland waar zij materiaal moest gaan verzamelen dat een beeld gaf van een Groenlandse familie tijdens de oorspronkelijke primitieve toestanden van vroeger en daarna de lijn te volgen tot het samengestelde cultuurpatroon van de tegenwoordige tijd.

Wel een prachtige naam voor een schip op reis naar Groenland. „Hans Egede", de Eskimodominee.

Groenland is gekoloniseerd door de Denen. Onder het Deense bestuur vermeerderde de bevolking snel. Maar zoals het steeds gaat in primitieve streken, zodra de blanken komen met geweren treden er ontwrichtende faktoren in. In Groenland leeft een soort rendier, de kariboe, voorheen een dier dat aan de Groenlanders naast de vissen en robbenvangst alles verschafte wat voor het levensonderhoud nodig is. De overmatige aankoop van kariboehuiden in 1840 gaf aanleiding tot een massa slachting waarvan de Groenlandse kariboe zich nooit meer heeft hersteld. Een soortgelijk lot trof de eidereenden. Omstreeks 1800 arriveerden op Groenland de eerste Deense koeien, maar vooral de schapen welke sinds 1906 werden ingevoerd, waarvan er thans ongeveer 25.000 zijn, gedijen er het best.

Het leven verloopt op Groenland veel meer georganiseerd dan in andere Eskimo-gebieden. Omstreeks 1960/1961 was het land verdeeld in drie afdelingen. Noord-Groenland met slechts 500 bewoners. West-Groenland met 30.000 en Oost-Groenland met 2.500 bewoners. In alle drie afdelingen is 90% van de bevolking op Groenland geboren. Onderwijs, medische zorg, handelsfaciliteiten, postwezen, strekken zich overal uit tot in de kleinste nederzettingen. Groenlands hoofdstad Godthaab (Godshaven) heeft 3.000 inwoners. Maar aan die kust liggen ook Julianehaab met 1.700, Narssak met 1.000, Frederikshaab met 1.000, Holsteinborg met 1.700 en Jacobshaven met 1.300 inwoners. In deze plaatsen heeft zich een sterk moderne commerciële visserij, vooral op kabeljauw ontvnkkeld, welke het voornaamste bestaan uitmaakt.

In de Noord-afdeling daarentegen leidt men goeddeels een jagersbestaan, en dit geldt ook nog wel voor Oost-Groenland, maar Angmagssalik met 600, Scoresby sund met 250 en Kungmiut met 400 inwoners liggen.

Ondanks het feit dat er nog 1.800 hondensleden in gebruik zijn met 12.000 honden, tonen bovenstaande cijfers wel aan dat het leven op Groenland — althans aan de westkust — verre van primitief ife. Reeds een eeuw geleden was op West-Groenland het analfabetisme verdwenen. De bevolking wil op Groenland niet meer als Eskimo maar als Groenlander worden aangeduid.

Overigens.... ook Groenland is niet ontkomen aan bedenkelijke bijverschijnselen van de sneUe ontwikkeling na de Tweede Wereldoorlog, zo als dreven) en geweldig optreden. Maar net i wel begrijpeHjk dat in een totaal-bevolking vai rond 33.000 mensen, de misdaad lüet gemak keiijk verborgen kan blijven. In de wintei rekent de bevolking erop dat het hard vriest Daar is het gehele leven op ingesteld. In hel reisboek van Jetta Bang lazen we dat de 14e januari van het jaar 1939 toen zij op Groeii' land haar sledetocht van 30.000 km. maakte de temperatuur opeens heel hoog opliep. „Dai is iets heel onbehaaghjks in een Eskimo-winter schreef zij, waar alles op de koude is ingericht Men heeft gevulde vleeskuüen, waarvan de iii' houd na korte tijd van warmte ontdooien ei bederven kan. De dichte sneeuwvallen om di huizen, die langzamerhand door de vorst hari geworden en een vaste muur geworden zijn smelten in een ommezien en laten gebrekkig muren onbeschermd. Het zeeijs wordt in eei ongelofelijk korte tijd bros — er zijn slechti enkele uren voor nodig — en de ijsvangst moei stopgezet worden. De uitgezette netten gaai verloren, en de situatie kan voor een geïsoleerde nederzetting snel kritiek worden. Daarbi komt dat men altijd wanneer het 'swinteri zacht weer wordt, zogenaamde zuidoostpil heeft. Je voelt je dan heel akelig, hebt hoofd pijn en bent in een slecht humeur. Er is b| voorbeeld wel een halve dag nodig om in een stikwarme hut een bevroren zeehond te doe» ontdooien, terwijl dat, al stijgt de temperatuui buiten maar een paar graden, in een vleeskuJ binnen het uur gebeurd is. Gelukkig was het zachte weer (van vele graden onder nul) niel van lange duur."

Overigens vermeldde Jette Bang dat er in de kleinste dorpjes één of meerdere catecheten waren, die de kinderen van jongsaf in de Christelijke Godsdienst onderwezen. Welb godsdienst vragen wij ons af. Op Groenland kent men maar één godsdienst, de Lutherse. Eerst kort is er een afsplitsing voorgekomen van een kleine minderheid. De gebondenheid i» gewoonten, leefwijze en denkwijze heeft gee» ruimte gelaten voor godsdienstige stromingen

zoals wij er zovele kennen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen