(4) De betekenis van Ds. G.H. Kersten

Het feit, dat Ds. L. Boone te Sint-Philipsland zich onverwacht meende te moeten onttrekken aan de vereniging van 1907, heeft op die verbhjdende gebeurtenis een schaduw geworpen.

Het waren in wezen gemoedelijke gronden, waarom Ds. Boone zich op het laatst toch nog terugtrok. Een brief aan een zijner kinderen, geschreven twee dagen na het gesprek met Ds. Kersten en Ds. Van Oordt, geeft daar duidelijk de blijken van. In deze brief, gedateerd 19 oktober 1907, schrijft Ds. Boone, dat hij op de grondslag der vaderen wil blijven, bij de oude palen, oude psalmen, het ambtsgewaad en de gewoonten van ds. Van Dijke.

Dat in het nieuwe kerkverband de psalmen van Datheen en het oude ambtsgewaad niet verplicht zijn gesteld voor alle leraars en predikanten, is voor Ds. Boone blijkbaar een teken geweest van een verkeerde hang naar nieuwigheden. Hij schrijft in deze brief (die wij ontlenen aan het Kerkblad der Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland, maart 1982) onder meer:

"De Heere opene veler ogen voor de trouweloosheid van de wachter, leraren als ouderlingen, tegen de zucht naar nieuwigheden en veranderingen in de vastgestelde regels onzer vaderen. En wat de gevolgen zijn zullen van al de veranderingen zonder oorzaak: zo breekt de duivel los die Sion gram is en waar de tijdgeest en hoogmoed de overhand heeft. De vroegere leraars die waarschuwden met donderstemmen hébben gewaarschuwd. En daar nu de geest des tijds en hoogmoed zal vorderen óm een schone en jeugdige en bevallige in de plaats te krijgen of te stellen om alzo meer kinderen te winnen, dit gebeurt dan ook van lichtere zijde of lichtere taal te spreken, half Jodisch en half Asdodisch, welke list geschiedt met verborgen doelen om scheuringen en bressen toe te maken en zo binnen te treden."

Wij mogen toch wel vragen: was er werkelijk oorzaak om Ds. Kersten - die gezien het gebruik van het woord "jeugdige" wel allereerst zal zijn bedoeld - , maar ook de andere leraars van de vereniging, A. Janse, Jac. Overduin, D.C. Overduin, Beversluis, Roelofsen en Van Oordt van deze dingen te betichten? Moeten zo zaken als psalmberijming en ambtsgewaad tot schibboleths gemaakt worden? Ds. Boone wilde niet meegaan met de vereniging , of misschien moeten we zeggen: hij durfde het niet. Maar lettende op de leraars met wie hij te doen had, moeten we zeggen, dat zijn gemoedsbezwaren de toets van Gods Woord toch niet konden doorstaan.

Zijn eigen gemeente, Sint-Philipsland, volgde hem. Verder waren het alleen de kleine gemeenten van Den Haag en Haamstede, die zich onttrokken aan de vereniging. De afgevaardigden van deze gemeenten waren wel op de synode geweest en hadden toen blijkbaar geen protest doen horen! Dan ontstond er nog op twee plaatsen een scheuring: in Bruinisse en Nieuw-Beijerland stichtten aanhangers van Ds. Boone, een nieuwe gemeente. Ook waren er nog enkele vrije gemeenten, veelal van ledeboeriaanse oorsprong maar losgeraakt van het kerkverband, met wie Ds. Boone contacten onderhield.

Zo kon het gebeuren, dat er op 3 december 1907 in Waddinxveen een vergadering werd gehouden van vertegenwoordigers van negen gemeenten: de vijf reeds genoemde alsmede vrije gemeenten te Oudewater, Waddinxveen, IJsselstein en Zuidwolde (Dr.). Dat is het begin geworden van het kerkverband van de Oud Gereformeerde Gemeenten, al zijn er van deze negen nog maar vier in het huidige kerkverband van die naam over.

In het Kerkblad van de Oud Gereformeerde Gemeenten van april 1982 wordt het een en ander weergegeven uit de notulen van deze vergadering in Waddinxveen. Deze notulen vermelden onder meer:

"I. Daar wij met de gemeenten onder het kruis niet verenigen kunnen, wensen wij op de kerkelijke grondslag van ds. Ledeboer en Ds. Van Dijke te blijven staan. II. De kerkelijke grondslag was dat Ds. Ledeboer zeide: "God heeft mij leraar van Benthuizen gemaakt, maar de mensen hebben mij eruit geworpen, en nu wensen wij geen afstand te doen van de Hervormde Kerk noch van de goederen, noch vrijheid vragen van godsdienst. En keren nu niet half terug, maar geheel tot de formulieren van eenheid en synode van 1618/1619, en de leer van en de tucht onzer vaderen en de oude Psalmen van Datheen en ambtsgewaad."

Verderop wordt dan nog beschreven, dat mocht er ooit een aanzoek komen van een leraar of gemeente, deze alleen toegelaten zullen kunnen worden als zij onderschrijven wat onder II besloten is. Van de leraars wordt gevraagd "een volkomen vereniging met ons kerkehjk leven" en (zo wordt er dan nog eens gezegd) "ambtsgewaad, hetwelk bestaat in korte broek, driekanten hoed, bef en mantel".

In het genoemd Kerkblad wordt geconcludeerd, dat uit deze notulen blijkt, dat een verschillend kerkbegrip in 1907 het voornaamste struikelblok vormde voor vereniging met de Gereformeerde Gemeenten. "Het feit dat de Oud Gereformeerde Gemeenten zich in de vergadering te Waddinxveen nog eens nadrukkelijk conformeren aan het kerkelijk standpunt van Ds. Ledeboer, heeft uiteraard te maken met hun houding ten opzichte van de vereniging. In het voetspoor van Ds. Ledeboer wenst men namelijk geen sterk georganiseerd kerkgenootschap op te bouwen, "aangezien men geen afstand wil doen van de Kerk der Vaderen." Tevens bestaat er bij Ds. Boone en zijn ge-

meenten een grote vrees, dat de kerkelijke activiteiten afbreuk zullen doen aan het bevindelijk geestelijk leven. Ds. Kersten es. daarentegen meenden juist dat een strakke organisatie onmisbaar is voor het behoud van de gemeenten."

Wij geloven dat de schrijver hier enkele zaken door elkaar haalt. In wezen is er namelijk geen verschil tussen het kerkelijk standpunt van Ds. Ledeboer en van de Gereformeerde Gemeenten (in Nederland) in onze tijd. Ook wij handhaven de aanspraken van de belijders der zuivere waarheid op de rechten en goederen der oude vaderlandse kerk. Ook wij zeggen met Ds. Ledeboer daarvan: "Het is het onze, hebben wij het om onzer zonden wil verbeurd; de Heere kan het weder schenken. Hand. 7 : 7. 's Heeren hand is niet verkort" (Uit" 's Heeren wegen" in Verzamelde Geschriften van Ds. L.G.C. Ledeboer, I 102). Maar wij kunnen nu niet meer doen als Ledeboer, die jarenlang wachtte met het stichten van gemeenten. Ook hij moest daar tenslotte wel toe overgaan, vooral omdat de kinderen ongedoopt bleven, jarenlang. Wij kunnen ook niet meer, zoals Ledeboer, afkerig zijn van het bouwen van kerken in de hoop, dat de hervormde kerkgebouwen ons nog eens toe zullen vallen. Ledeboers gemeente te Benthuizen heeft om die reden jarenlang in een schuur haar kerkdiensten gehouden. Maar de Oud Gereformeerden nu bouwen minstens zo mooie kerken als onze gemeenten. En dat is met het kerkelijk standpunt van Ds. Ledeboer ook helemaal niet in tegenspraak.

Merkwaardig is ook, dat de schrijver als verschilpunt aangeeft, dat Ds. Boone geen sterk georganiseerd kerkgenootschap wenste, terwijl Ds. Kersten "strakke organisatie" juist onmisbaar zou achten. In de beide kwesties die scheiding maakten (psalmberijming en ambtsgewaad) blijkt het omgekeerde: Ds. Boone wilde verplichtend aan alle leraars en gemeenten opleggen, wat Ds. Kersten in de vrijheid wilde laten. En wie de acht punten van de vergadering van 3 december 1907 te Waddinxveen zoals in het Kerkblad afgedrukt zijn vergelijkt met de bepalingen die twee maanden tevoren op de synode van de Gereformeerde Gemeenten in Rotterdam waren aangenomen, moet toch wel zeggen, dat de organisatie in de gemeenten van Ds. Boone bepaald strakker was.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen