KERK STAAT SCHOOL 10.

De les van Dordt

De jongste kinderen moeten volgens de Dordtse Synode dus onderwezen worden in de „fundamenten" der religie. Wat moeten we hieronder nu precies verstaan. Het gebruik van deze term kan aanleiding geven tot misverstand. Dat wat de jongste kinderen dienen te leren noemen we de „fundamenten in engere zin". We denken hierbij onder andere aan het Onze Vader, de Tien Geboden, de Twaalf Artikelen des Geloofs. In ruimere zin verstaan we het gehele godsdienstonderricht aan de jeugd hieronder. In plaats hiervan zouden we kunnen spreken van de beginselen der Christelijke religie.

De Dordtse vaderen gaan verder met hun besluit over wat de jeugd nu op de scholen geleerd moet worden voor zover dit het onderwijs in de ware leer betreft.

Na de „fundamenten” in engere zin onderricht te hebben, kan de schoolmeester overgaan om de kinderen „een kort begrip van den catechismus van den Paltz, in onze Kerken gebruikelijk" aan te leren.

Voorwaarde is wel, dat de schoolmeester met de eerste fase zover is gekomen, dat de fundamenten der Christelijke religie redelijk door de kinderen worden beheerst. Want zo besluit de Synode: , , Daarin (nl. in een kort begrip v.d.D.) zullen voorts degenen onderwezen worden die in het voorgaande wat zijn toegenomen". Niet van elk kind wordt voldoende beheersing van de fundamenten geëist. Hierover behoeven we ons echter niet te verbazen! Het is toch vrij logisch dat de Synode het op deze manier formuleert: nl. , , wat zijn toegenomen". Immers, als „een kort begrip" wordt onderwezen komen de „fundamenten" toch weer aan de orde. De „fundamenten" in engere zin worden dan weer grotendeels herhaald. Dus: een kort begrip voor degenen, die wat zijn toegenomen.

Welk kort begrip heeft de Synode op het oog?

Wel, voordat de Synode bij elkaar kwam, had Hermanus Faukelius al een kort begrip van de Heidelbergse Catechismus geschreven. Dit „Kort Begrip der Christelijke Religie voor die zich willen begeven tot des Heeren heilig Avondmaal" zou in de kerkbijbels worden afgedrukt. Zo zal later worden besloten. De afgevaardigden hebben ongetwijfeld aan dit boekje gedacht. Dit boekje zal een belangrijke plaats krijgen in het onderricht van de jeugd in de leer der kerk. Ook in de scholen zal het worden gebruikt, hoewel het niet daarvoor in de eerste plaats is geschreven. Faukelius had er gezien de uitgebreide titel die hij het werkje meegaf een andere bedoeling mee.

Wordt dit werkje redelijk beheerst, dan weet de schoolmeester dat de „fundamenten" in engere zin en een kort uittreksel van de Catechismus wordt gekend. Hij kan dan overgaan tot de Heidelbergse Catechismus zelf. Want , , De derde zal wezen de catechismus van den Palz, bij onze Kerken aangenomen, in denwelken onderwezen zullen worden degenen, die in jaren en kennis verder zijn gekomen". De Synode maakt een uitzondering voor de Waalse Kerken, die de Catechismus van Geneve gebruiken, maar verder dienen geen andere kerkelijke formulieren gebruikt te worden voor het onderricht aan de , , tedere jeugd".

De Dordtse Synode staat temidden van de toenmalige actuele omstandigheden. Zij vervolgt: , , En men zal den Magistraat moeten verzoeken dat zij alle Paapse catechismussen en andere boeken, die dwalingen en onreinigheden inhouden, uit alle scholen door hunne autoriteit willen uitwerpen".

Dit besluit van de Synode is van grote waarde voor de huidige schoolpraktijk. We weerstaan de verleiding hier nu nader op in te gaan. We volstaan ermee er op te wijzen dat de Synode de Heidelberger zeer hoog acht voor het schoolonderwijs. Dit troostboekje behoort ook nu een grote plaats op de scholen in te nemen.

Nu gaat het de Synode ook hier niet alleen om het leren van de vragen met het daarbijbehorende antwoord. Ook hier vraagt de Synode meer. , , Ook zullen de schoolmeesters zorg dragen, dat de discipelen niet alleenlijk deze formulieren van buiten leren, maar de leer, in dezelve vervat, tamelijk verstaan".

Het gaat immers om het onderwijs in „de fundamenten der ware religie". Dit onderwijs is van te groot belang dan dat er alleen maar vragen en antwoorden worden geleerd. De schoolmeester mag hiermee dan ook niet volstaan. Neen, aan dit inoefenen moet een onderricht in de leer, die in het desbetreffende onderdeel van de Catechismus is vervat, voorafgaan.

De schoolmeester lijkt klaar. Maar het is schijn. Dit onderricht is namelijk niet genoeg. Hij heeft ervoor te zorgen dat de kinderen de leer tamelijk verstaan. Dat betekent dat het zijn oogmerk steeds moet zijn elk kind die leer tot op zekere hoogte te doen verstaan. Hij dient ermee te worstelen elk kind afzonderlijk tot een zekere kennis en begrip van die leer te brengen.

De Synode besluit op een vanuit onderwijskundig oogpunt bezien zeer juiste wijze: , , Tot welk einde zij dezelve naar eens ieders begrip duidelijk zullen verklaren en naarstiglijk en meermalen hen afvragen, of zij de zin wel hebben begrepen".

Het ambt van de schoolmeester wordt ook door Ursinus in zijn Schatboek kort en krachtig omschreven. Hij schrijft o.a. dat de schoolmeesters , , hun leerlingen vaderlijk moeten liefhebben en hen trouw onderwijzen in de ware religie en in de nodige vakken, waarvoor de leerlingen hun toevertrouwd zijn".

Wil de schoolmeester trouw zijn in het vervullen van zijn ambt (plicht) dat zal hijzelf in de ware leer goed geoefend moeten zijn. De schoolmeester moet, wil hij de kinderen in het dogma der kerk onderwijzen, deze zelf verstaan. Dat geldt niet alleen voor vroegere eeuwen, het geldt ook voor deze tijd. Het moet ook de huidige leerkracht toch zwaar wegen de leer der waarheid niet alleen oppervlakkig te kennen, maar ook die leer grondig te verstaan. Vooral, daar aan deze leer altijd de levenspraktijk is verbonden.

Daarbij komt het groot belang de dwalingen ten opzichte van deze ware leer te kennen en te kunnen weerleggen. De catechismus behelst immers ook een weerlegging van dwalingen.

Elke leerkracht is ook nu verplicht de ondertekening van de Drie Formulieren in praktijk te brengen.

En de schoolmeester nu, behoort hierin hulp van de ouders te ontvangen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen