Luther en De Cock, twee reformatoren 2

In het vorige artikel zagen we dat er een grote wending kwam in het leven van Luther én van Hendrik de Cock. Beiden werden door de Heere bekeerd en eerst toen ontbrandde de strijd.

Zowel Luther als ds. De Cock wilden de kerk, waarin zij zich toen geplaatst zagen, hervormen. Het was Luther niet om een nieuwe kerk te doen. Nee, hij wilde de toenmalige roomse kerk weer terugvoeren naar het Woord des Heeren. De aanzet daartoe werd gegeven toen Maarten Luther zijn 95 stellingen aan de deur van de Slotkerk spijkerde. Daarna trad hij meer en meer als kampvechter voor de zuivere waarheid naar voren. Tenslotte moest hij voor de keizer verschijnen. Dat vond op de Rijksdag te Worms plaats, in 1521. Het was een gevolg van het feit dat Luther een klein half jaar tevoren met de kerk van Rome had gebroken. Luther probeerde met alle middelen zijn kerk te zuiveren, maar zijn reformatorische geschriften moesten op bevel van de paus verbrand worden. Hij moest over de dwaalleer van Rome zwijgen. En dét kon hij niet! Hij moest, tot eer van de Heere, de zuivere leer verdedigen en de naaste waarschuwen voor het bedrog om op zogenaamde goede werken te steunen. Voor Luther bleef er in zijn kerk geen plaats meer over. Hij werd er uitgeworpen en daarna zijn hij én zijn volgelingen tot de dood toe vervolgd. Men doet Luther groot onrecht aan als men zegt dat hij in de kerk had moeten blijven. Hij wilde dat ook, maar men wierp hem eruit. Evenals Maarten Luther werd ds. Hendrik de Cock uit zijn kerk geworpen. Dat is dus het tweede punt wat zij gemeen hebben: beiden zijn uit hun kerk geworpen!

Velen erkennen dat Luther uit de kerk werd gezet. Onder hen zijn er echter die dit ten opzichte van ds. De Cock ontkennen. Men durft dan te beweren dat De Cock een afgescheiden kerk zocht, een kerk die naast de oude, vaderlandse kerk kwam te staan. Wie echter de geschiedenis van ds. De Cock en de Afscheiding van 1834 kent, weet dat ds. De Cock heel wat gedaan heeft in de aloude, vaderlandse kerk te blijven. In dié kerk was hij geroepen en dóór wenste hij te preken. Zijn protesten tegen de diverse Besturen mochten niet baten. Ook hem werd eenvoudig het zwijgen opgelegd. Wie de geschiedenis rond zijn persoon kent, weet hoe er met hem gesold is op een ontzettende manier. Zeker, De Cock kon weleens scherp zijn en Lut]rer ook. Maar dit neemt niet weg dat zij voor de waarheid in de bres sprongen. Het is verschrikkelijk wat men een ds. De Cock heeft aangedaan, juist door predikanten van zijn eigen kerk. Hij en het volk des Heeren zijn bespot en uitgemaakt voor dwepers. Hoe heeft ds. De Cock zich beijverd de dwalingen uit de kerk te bannen. Hij deed dat in woord en geschrift. Evenmin als de roomse kerk ten tijde van Luther, heeft de vaderlandse kerk ten tijde van ds. De Cock naar de waarschuwende stem willen luisteren. Met geweld werd ook De Cock van de kansel geweerd, blijvend geweerd zelfs! Het Provinciaal Bestuur waagde het de veel geplaagde predikant een sluwe Jezuïet te noemen. En toen De Cock zich mocht verdedigen, sprak de voorzitter telkens: „Geen praatjes" om hem het onmogelijk te maken.

Is er één man geweest die eveneens in de kerk wilde blijven, dan was het ds. Kohlbrugge. Maar ook hij kwam in een afgescheiden groep te Elberfeld terecht. Men weigerde hem de toegang tot de vaderlandse kerk, want - zo liet men hem weten - : „Wij hebben rust nodig". Luther, De Cock, Kohlbrugge, César Malan en zovelen van Gods trouwe knechten zijn als rustverstoorders gezien en in zekere zin hebben zij ook onrust - maar dan in goede zin - teweeg gebracht. Ziende op het leven van deze predikanten, mag men wel zeggen:

Gedenk de smaad, dien elk van Uwe knechten lijdt, Waarmee elk machtig volk mijn bang gemoed doorsnijdt; De smaad, o Heer, waarmee Uw haters ons beladen. Waarmede zij de gang van Uw Gezalfde smaden.

Het is dan ook jammer als ds. Van der Haar opmerkt, dat ds. De Cock er zelf aanleiding toe heeft gegeven dat men hem aanpakte, doordat hij kinderen uit naburige gemeenten doopte. Later werd De Cock immers juist veroordeeld voor een voorwoord in een geschriftje tegen de gezangen. Toen praatte men zelfs niet meer over dat dopen van die kinderen! (Zie blz. 173 onderaan van Hermann Friedrich Kohlbrugge, vertaald door ds. J. v.d. Haar-uitg. Van den Berg 1980). Ook had ds. v.d. Haar graag meer ootmoed bij De Cock en Kohlbrugge gezien (zie hetzelfde werk op blz. 176).

Vooral vanuit de Hervormde Kerk komt het verwijt dat ds. De Cock in de kerk had moeten blijven. Wij weten echter dat De Cock dit heeft geprobeerd, maar men wierp hem, net als Luther, uit. Laten we dit goed bedenken: de kerk zette deze mensen op dood spoor en wilden zij, overeenkomstig hun roeping preken, dan bleef er maar één weg open: nóóst de kerk! De liefde tot de waarheid zetten Luther en De Cock er toe aan, te preken. Mocht het niet meer in de kerk, dan moest het wel naast hun kerk.

(Wordt vervolgd).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen