Terzijde

Gelijke behandeling

Een van de afspraken die bij de totstandkoming van het nieuwe kabinet tussen de deelnemende partijen zijn gemaakt, is dat dit kabinet een nieuw ontwerp van Wet Gelijke Behandeling zal indienen bij de Tweede Kamer.

Er lag daar al een ontwerp, van de vorige regering. De Partij van de Arbeid, die dat ontwerp niet ver genoeg vond gaan, had een eigen wetsontwerp ingediend. Nu CDA en PvdA samen willen regeren, was het nodig, ook op dit punt tot een vergelijk te komen.' De twee bestaande ontwerpen zijn ingetrokken en beide partijen zijn het eens geworden, hoe de nieuwe wet er in grote lijnen uit zal moeten zien. Vanwege het grote belang voor ons kerkelijk leven en de instellingen die er onder ons zijn, willen we er hier enige aandacht aan geven.

Men is het erover eens, dat discriminatie op grond van ras, geslacht, politieke gezindheid, burgerlijke staat of seksuele geaardheid dient te worden verboden. Dat verbod geldt niet alleen personen, maar ook verenigingen en stichtingen op godsdienstige of levensbeschouwelijke grondslag. Daarbij zijn in enkele berichten over de gemaakte afspraak ook de politieke partijen speciaal genoemd.

Onder discrimineren verstaat men: het maken van onderscheid om een reden die in die bepaalde situatie niet relevant (niet van belang) is. De vraag of iets relevant is, zal echter verschillend beantwoord worden. Dat wordt in sterke mate bepaald door iemands levensovertuiging. Zo kan het gebeuren, dat wat de een discriminatie noemt, voor een ander geen discriminatie is, omdat er volgens hem wel degelijk reden is om onderscheid te maken.

Het is daarom dat men voor organisaties op een godsdienstige of levensbeschouwelijke grondslag nog enige ruimte wil laten voor een eigen personeelsbeleid op basis van die grondslag. Zij zullen namelijk het recht behouden mensen te weren, „die zich in hun functioneren niet houden aan de grondslag van de instelling waar ze voor werken".

Besturen van deze instellingen behouden het recht sollicitanten te weigeren, van wie zij reden hebben om aan te nemen, dat dezen zich in hun functioneren niet zullen houden aan de grondslag van de instelling. Ook mag het een reden blijven voor ontslag, als een personeelslid zich in zijn of haar functioneren niet aan de grondslag houdt. Maar in de wet zal wel nauw­ keurig omschreven wórden, in welke gevallen er dan zal mogen worden ontslagen. In elk geval is al afgesproken, dat , , het enkele feit" van iemands ras, geslacht, politieke gezindheid, burgerlijke staat of seksuele geaardheid geen reden mag zijn voor ontslag.

En daarmee komt de kern van de zaak weer duidelijk voor de dag. Men wil instellingen op een godsdienstige grondslag nog wel een zekere vrijheid geven voor een eigen beleid, mits deze dan een strenge scheiding maken tussen iemands „functioneren" in die instellingen en zijn „privé".

Neem een geval van een onderwijzer op een van onze scholen die in opspraak zou komen vanwege een leven in ergerlijke zonde. Zolang hij op school maar netjes zou blijven functioneren, zou het schoolbestuur tegen zo iemand geen stappen mogen ondernemen. Men zou daartegenin kunnen brengen, dat zo iemand toch onmogelijk langer goed kan „functioneren" op de school, want hoe kunnen de kinderen en hun ouders nog respect voor hem hebben ? Maar het is niet erg waarschijnlijk, dat de rechter voor zo'n redenering een gewillig oor zou hebben.

Het is verder de bedoeling, dat er een commissie komt, die klachten over discriminatie gaat onderzoeken. Die klacht hoeft niet speciaal van de persoon in kwestie die zich gediscrimineerd voelt, te komen. Ook anderen die ervan hebben gehoord, kunnen de commissie verzoeken, die zaak eens uit te pluizen. Dat kan een vakbond zijn, of een actiegroep die zich speciaal met het opkomen voor de belangen van een bepaald soort mensen bezighoudt.

Dat kan tot vreemde situaties leiden. We nemen weer het geval van een leerkracht op een van onze scholen die b.v. in een echtscheiding verwikkeld raakt. Dan kan het zijn, dat de persoon in kwestie zelf erkent en zich erbij neerlegt, dat hij naar het oordeel van het schoolbestuur niet meer te handhaven is. En toch hoeft er maar een of andere linkse actiegroep van te horen om er een rel van te maken via een klacht bij de genoemde commissie. Een moderne vorm van inquisitie!

Deze commissie zal zelf geen dwingende uitspraken kunnen doen. Wel kan zij door een publikatie de desbetreffende instelling publiekelijk aan de schandpaal nagelen. Ook kan zij de klager het advies geven, zijn zaak bij de rechter aanhangig te maken. En hier geldt alweer, dat de commissie ook zelf het recht krijgt, gevallen van discriminatie bij de rechter aanhangig te maken, wanneer de gediscrimineerde dat niet doet.

Uiteindelijk is het bindend oordeel of het anti-discriminatieverbod is overtreden, aan de rechter. Het advies van de commissie zal daar ongetwijfeld zwaar bij wegen. En ook hier moet er gesproken worden van een ongunstige ontwikkeling. Want tot nu toe was de rechterlijke macht overwegend geneigd, de al lang bestaande rechten van vrijheid van onderwijs, vrijheid van meningsuiting e.d. zwaarder te laten wegen dan het nog niet zo lang bestaande antidiscriminatiebeginsel. Die voorrang zal niet meer mogen gelden. De rechter zal zijn uitspraak moeten laten afhangen van de vraag, hoe het in het concrete geval dat hem wordt voorgelegd, staat met het „functioneren in overeenstemming met de grondslag van de instelling".

Hoe zich dat in de praktijk zal ontwikkelen, is momenteel nog niet te zeggen. Maar duidelijk is wel, dat het zeer moeilijk zal worden, maatregelen tegen iemand te nemen vanwege zijn privé levenswandel.

Men zou kunnen proberen, dit te voorkomen door de grondslag van de instelling zodanig te expliceren en uit te breiden, dat een bestuur wel consequenties kan verbinden aan een leven in de zonde, b.v. door te bepalen dat het komen onder kerkelijke censuur reden kan zijn voor ontslag. Maar de logisch volgende stap zal ongetwijfeld zijn, dat de wetgever zich met de grondslag zal gaan bemoeien en bepaalde grondslagformuleringen eenvoudig zal verbieden, als op zichzelf al discriminerend.

Afgezien daarvan kan de vraag gesteld worden, of dit ook niet een oneigenlijk gebruik maken van de kerkelijke censuur zou zijn, aangezien het stellen onder een trap van censuur toch medisch van aard is, maar dan moeilijk directe aanleiding kan zijn van ontslag uit zijn dagelijks werk, en bovendien in het eerste stadium krachtens een grondregel van het kerkrecht nog niet openbaar gemaakt mag worden. Daarom is het ook principieel gezien zuiverder, wanneer besturen van instellingen zich een zelfstandig oordeel vormen of er tegen iemand (dat behoeft niet alleen een personeelslid te zijn; het zou ook een bestuurslid kunnen zijn) maatregelen genomen moeten worden, en dat oordeel niet louter van kerkelijke censuur afhankelijk moeten maken.

De ontwikkeling geeft dus reden tot zorg. Enerzijds wordt de vrijheid en de zelfbeschikking van de individuele mens om zijn leven zelf in te richten zoals hij of zij dat zelf wenst, ten volle gehonoreerd. Anderzijds wordt aan groepen in de samenleving, die in eigen kring nog vast willen houden aan een leven in overeenstemming met de inzettingen des Heeren, die vrijheid in toenemende mate ingeperkt.

Wij mochten wel veel wijsheid toebidden aan de voormannen van onze gezindte, kerkelijk, politiek en maatschappelijk, om onze beginselen op de juiste wijze te vertolken. Zij zullen dat de komende tijd hard nodig hebben.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen