Samenspraak over de Dordsche Synode van 1893 (XI)

Sam. Nu, het moge gaan zoo het wil, dit wil ik je wel zeggen, dat het in mijn hoofd niet komen zal, hoor!
Met de vereeniging ben ik ingenomen, dat ’s waar; maar, »doleeren?” Neen, dat nooit! En vooral niet om de goederen der Ned. Herv. Kerk.
Dirk. »Doleeren nooit!” zegt gij? Komaan, laten we eens zien, watje thans doet, nu ge behoort tot »de Geref. Kerken.” Toen in ’86 en v. v. de Doleerende Kerken tot openbaring kwamen, hoe drukten zij zich toen uit, als zij het wereldkundig wilden maken, dat te U. of te K. een doleerende kerk was gekomen? Zeiden ze dan: te U. of te K. hebben »de Ned. Gereformeerden” een kerk gesticht en zij hebben de Ned. Herv. Kerk verlaten of zich daarvan losgemaakt, of zoo iets?
Sam. Neen, Dirk! in dien zin spreken wel »de Christ. Gereformeerden” telkens als er eene gemeente bij gekomen was; maar de Doleerenden zeiden dan gewoonlijk dat te U. of te K. de kerk tot reformatie was gekomen, en dat zij ,gebroken hadden met het genootschap.”
Dirk. En wat verstonden zij dan onder dat genootschap? De Herv. Kerk?
Sam. Neen, Dirk! enkel de besturen.
Dirk. Goed, Sam! Met »de Herv. Kerk” braken zij dus niet; maar zij gaven vóór, dat zij, door ie breken met »de besturen”, zelf »de Herv. Kerk” bleven, die ze nu eens Hervormde Kerk, dan eens weer Gereformeerde Kerk noemden,
En als er thans op een plaats eenigen zijn, die zich tot »de Geref. Kerken” zullen voegen, welke termen gebruiken »de Geref. Kerken” (de A. B. C. Kerken) dan nu, om dat aan anderen mede te deelen’? Zeker heel andere termen dan toen, niet waar? Want zulks moet toch, als het nu geene doleerende kerken meer zijn.
Sam. Ik bemerk, Dirk! dat ik daar wel een weinig mee vast loop; want ’t is waar: zij spreken nu in gelijken geest als toen, ik hoor ook nu van anders niet dan van karke, kerke en kerken, van reformatie en van breken met het genootschap.
Dirk. Gij moet mij dus toestemmen, Sam! dat de termen, die men eertijds bij »de Christ. Gereformeerden” gebruikte, bij het komen uit »de Herv. Kerk” niet meer vernomen worden;dus van afscheiding is in »de Geref, Kerken” geen sprake meer. Maar de termen der Doleerenden zijn gebleven; »de Geref. Kerken” spreken en dom dus precies als de »Doleerenden” in ’86 deden; nog wordt aan een ieder gelegenheid gegeven om te verklaren, dat men met de »reformatie” mede gaat. De »Geref. Kerken” zijn dus doleerende Kerken!
Sam. Maar, Dirk! gij zeidet de vorige week, dat de Christ. Geref. Kerk een apart lichaam was, en ook dat de kerken A, na de vereeniging dit nu niet meer zijn; maar hoe is dit nu? Ik begrijp daar weinig van.
Dirk. Ja, man! ’t is vreemd. Wij zeggen gewoonlijk, dat we elk jaar één jaar ouder worden; doch de kerken A. zijn door de vereeniging op één dag met één renzensprong eene eeuw ouder geworden; — de Christ. Gereformeerden rekenden gewoonlijk dat zij bestonden van ’34 of daarna; doch nu zijn ze, door de vereeniging, in eens weer op de rechte lijn en op het echte boek geplaatst, al. op de lijn van de reformateurs van voor drie eeuwen; de zijtak van ’34 tot ’92 is afgesneden en dat tijdperk is uitgeveegd en wordt beschouwd als niet bestaan te hebben.
Sam. Dat is ironie, Dirk! Men weet wel, dat de Christ. Gereformeerden door de vereeniging niet op een beter standpunt zijn gekomen; daarvoor diende de vereeniging ook niet; zij was enkel om de eenheid van de twee groepen, die ëén in belijdenis waren, te bevorderen.
Dirk. Het is geen ironie, Sam! maar het is de beteekenis der vereeniging! En niet alleen begrijpen het de Doleerenden zoo, maar onlangs was er een leeraar A., die in eene vergadering openlijk God dankte (of hij het meende, moet hij zelf weten!) dat de Heere zijn kerk in gunst gedacht heeft, door ze weer op de rechte lijn (op de rechte rails) te brengen! Jammer echter, dat die leeraar vergat vergeving te vragen voor het zondige van meer dan vijftig jaar op een verkeerde lijn te hebben geloopen; want kerkelijk verkeerd te loopen en vijf en twintig of misschien meer jaren zelfs de menschen aangespoord te hebben, om op die verkeerde lijn te wandelen, en dan ten slotte tot die droeve ontdekking te komen, mag zoo een leeraar wel doen wanhopen aan de wettigheid van zijne vroegere zending.
Sam. Maar »de Geref. Kerken” zijn immers ook aparte kerken? Zij hebben met de Herv. Kerk toch evenmin meer iets te maken als de vroegere Christ. Geref. Kerk? Het mag dan nu geen kerkgenootschap zijn, maar kerken, — voor mij beteekent dit weinig; op de éénheid in belijdenis, op het vereenigd leven, daarop komt het bij mij slechts op aan.
Dirk. Zoo moogt gij en mogen alle eenvoudigen spreken, Sam! maar de vereeniging zooals ze tot stand gekomen is, heeft een streep gehaald door het geheele werk der Afscheiding. En was het nu, dat dit nog eenigszints in verband stond met de belijdenis, dan was er nog verschooning voor te vinden; want do vaderen der Scheiding waren ook menschen en konden derhalve op dat punt dwalen. In dit geval had de vereeniging kunnen plaats hebben om elkander tot hand en voet te zijn en ter verbetering van hetgeen de vaderen deden; doch nu moest de geheele geschiedenis der Scheiding uitgewischt; de Christ. Gereformeerden moesten bij de hand worden genomen; zij moesten afgebracht van den verkeerden weg en geleid worden op den goeden weg. Op den goeden weg der belijdenis”? Neen, geenszins! maar op den goeden weg van de ...... kerkelijke goederen!
Sam. Dus zou ten slotte de vereeniging geen andere beteekenis hebben dan het kerkelijk goed? En zouden dan daarvoor de vroegere Christ. Gereformeerden, , naar uwe meening, hunne geheele geschiedenis prijs hebben gegeven.? Dat is toch al te onnoozel!
Dirk. Laat het onnoozel zijn, en laten velen bet zoo niet begrijpen, Sam! toch is het zoo. En ik verzeker je: als de »Doleerenden” het hadden kunnen klaar spelen . zonder de » Afgescheidenen,” ze zouden niet vereenigd zijn, zooals ze nu vereenigd zijn geworden! Maar de Doleerenden zouden dan de Afgescheidenen ter hereeniging genoodigd hebben in de Herv. Kerken en niet, zooals nu er buiten, in hunne noodkerken.
Sam. Noodkerken, zegt gij ? Maar dat zijn het nu niet meer!
Dirk. Zoo, zijn het nu geene noodkerken meer, Sam? Sints wanneer zijn ze dan herdoopt? — Laat ik u zeggen, dat het nog noodkerken zijn, ook al kosten sommige kerkgebouwen meer dan een ton. En wat het mooiste er van is: nu zijn al de Geref. Kerken A. ook nood-kerken geworden!
Sam. Hoor eens, Dirk! zoo komt gij van het een op liet ander, totdat er ten slotte niets goeds meer overblijft. Nu wil ik nog wel verder over deze zaak met u spreken, maar ge moet het niet al te erg maken; anders staak ik liever onze bespreking.
Dirk. Ja, goeie man! maar Ik kan bet toch niet helpen, dat uwe voorgangers zoo onnoozel zijn geweest. Ik mag immers de waarheid wel zeggen?
Sam. De waarheid, wel, Dirk! maar denk er aan dat ge, al wat ge zegt, ook moet kunnen bewijzen.
Dirk. Indien ik geen waarheid zeg, Sam! zal het mij genoegen doen, als gij of één van uw volkje mij met de stukken het tegendeel bewijst.

(Wordt vervolgd.)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen