Het gevoelvermogen

Mogen wij op het bericht in de Bazuin afgaan, dan heeft Prof. Bavinck eene zeer gevaarlijke stelling uitgesproken in de jaarvergadering van Christelijke onderwijzers. Dat bericht luidt: „Prof. B. ontwikkelde in historische en wijsgeerige betoogen het aannemen van twee ziel vermogens, ken- en begeervermogen, en verwees het gevoelvermogen o. a. naar de sentimentaliteit der vorige eeuw, terwijl het op verstand en wil afkort en van de Drieëenheidsleer niet mag afgeleid worden. Deze studie zal waarschijnlijk gedrukt worden.”
Wij mogen niet wachten met een woord daartegen te zeggen tot die waarschijnlijkheid zekerheid is geworden en wij in staat zijn de rede in haar geheel te lezen. Tot op Kant werd algemeen slechts gesproken van twee vermogens der ziel, de theoretische en praktische. Door de kritische philosophie is de overtuiging geboren, dat er nog een derde vermogen was, dat wel samenhing met verstand en wil, maar toch ook zelfstandig aanwezig was en op verstand en wil inwerkte. Wie het gevoel miskent en zich alleen door de beide andere vermogens wil laten leiden zal groote schade ondergaan en teweegbrengen. Zonder taai-gevoel zal niemand ooit een taalkenner worden. Er is op het gebied van kunst aesthetisch gevoel noodig om kunstenaar of ook maar beoordeelaar te zijn.
Mijn Professor van Hengel, de Nestor van Europa’s exegeten genoemd, sprak gedurig van uitlegkundig gevoel en handelde er over in een door hem uitgegeven geschrift. Is het waar, dat eene groote menigte menschen zich op het gebied van Gods koninkrijk uitsluitend leiden laat door het gevoel en geen oor wil leenen aan het verstand, waardoor zij tot dweeperij komt, of ook weder den wil achterstelt en zich bij vele hoedanigheden tot een slordig leven, tot een gedrag zonder wilskracht wegvoeren laat en tot allerlei zonden, komt er is ook heden vooral eene strooming, welke niet minder gevaarlijk is, en ons iaat zien eene menigte, rechtzinnig in belijdenis en braaf van leven, maar zonder hetgeen hoofdzaak is in het Christendom. Is niet de liefde de meeste in het drievoudig verbond ? Kan er liefde zijn zonder gevoel ? Is het zoo sentimenteel om met Johannes te zeggen: „Ik heb lief, omdat Hij mij eerst heeft liefgehad?” Zet het gevoel ter zijde en ge wordt door eiken machtigen redenaar medegesleept tot stellingen, waartegen het Christelijk gevoel opkomt. Ge hebt den broeder lief, hoewel ge hem nimmer te voren zaagt, omdat gij Christus in hem proeft en smaakt Zonder gevoel is er alleen eene gemeenschap van gelijk denkenden en gelijk willenden, maar geene gemeenschap der heiligen. Immers Gods kinderen gevoelen in elkander het werk Gods, en dat vereenigt hen. Laat dat, wat met het woord sentimentaliteit wordt verachtelijk gemaakt, in de kerk ter zijde en ge verkrijgt niet anders dan geleerde beschouwingen van den man der kennis, vereenigd met vele zedelessen van den wilsman, maar geene zalving. Alles wordt dor en doodsch. Men bevriest onder de redeneeringen, want warmte behoort tot het gevoel.
Wij weten wel, dat noch Dr. B. noch Dr. Kuyper het gevoel geheel loochenen. Dat zoude toch onzinnig zijn, maar het wordt op den achtergrond geschoven. Wij zijn er niet mede tevreden, dat het slechts als eene neiging wordt beschouwd, welke geregeerd wordt zonder zelf een vermogen te zijn. Evenzeer als het verstand op den wil en het gevoel, en de wil op verstand en gevoel invloed heeft, evenzeer het gevoel op wil en verstand, en evenzeer als de beide andere bepaalt het den mensch en oefent het als zelfstandige factor zijn invloed uit op het geheel.
Het drietal behoort bij elkander. Geen van die mag worden gemist of achtergesteld. Het eene houdt het andere in het rechte spoor.
Wat Dr. B. sprak, teekent de richting in de Gereformeerde Kerken. Reeds is men dien weg al te ver opgegaan en in dat woord ligt profetie voor de toekomst. Moge de Heere onze kerk bewaren voor alle eenzijdigheid, en ons geven heldere kennis der waarheid, vastheid van wil om het pad zijner geboden te bewandelen, met het verborgen leven voor God, het innig, diep gevoel Zijner onmetelijke genade en zondaarsliefde.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen