Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Onze Landshistorie - 22

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Onze Landshistorie - 22

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

De meeste Nederlandsche gewesten waren in de middeleeuwen een deel van het groote Duitsche rijk. Onze voorouders van toen droegen den naam van Duitschers, wonende in de Nederlanden, in Holland, Zeeland, het Sticht, het Oud-Sticht, in Gelderland, Groningen, Friesland, Brabant, enz. Deze landen vatte men samen als Neder-Duitschland, terwijl het tegenwoordige Duitsche rijk er van onderscheiden werd als HoogDuitschland. De Hollandsche taal staat nog geboekt als het Nederduitsch en geen honderd jaar geleden duidde men »de groote kerk« aan als de Nederduitsch Hervormde gemeente.
Al deze namen worden ons begrijpelijk, indien de geschiedenis ons geleerd heeft, dat de Nederlanden vroeger onder de heerschappij van den Duitschen keizer stonden. Langzamerhand maakten de graven, hertogen en bisschoppen zich los van het Landsheerlijk gezag.
Zooals wij den vorigen keer opmerkten, droeg de macht van den Paus over de vorsten dier dagen, zelfs over den Duitschen keizer, daartoe niet weinig bij. Om dit door een voorbeeld te staven, zullen wij in het kort de lotgevallen van keizer Hendrik IV verhalen.
In 1073 werdt een zekere Hildebrand tot Paus verkozen, een man van geringe afkomst (zijn vader was timmerman) maar met groote talenten en een onbegrensde heerschzucht. Nauwelijks de pauselijke kroon ontvangen hebbende, deed hij den volke brutaalweg weten, dat de geheele aarde met al hare koninkrijken aan hem alleen toekwam, en hij de koningen en keizers naar goedvinden kon aanstellen of afzetten. Den Duitschen keizer vergeleek hij bij de maan, terwijl hij zichzelf de zon noemde. »Krijgt de maan haar licht van de zon, de keizer ontvangt zijn macht van mij«, sprak hij.
Zijn naam Hildebrand veranderde hij in Gregorius VII Zoo noemt hem de kerkgeschiedenis.
Onze Gregorius VII had als geestelijken onder zich de kardinalen, aartsbisschoppen, bisschoppen, abten, monniken, priesters, enz. Nu wilde het geval, dat vele bisschoppen in dien tijd regeerden over uitgestrekte landen, zooals b.v. de bisschop van Utrecht. Die landen hadden zij van den keizer gekregen als leenen; de keizer had ze benoemd en ze als waardigheidsteeken een ring en een herdersstaf gegeven. De bisschoppen bekleedden dus een geestelijk en een wereldlijk ambt. In hun wereldlijk waren zij aan den keizer onderworpen. Dat kon de heerszuchtige paus Gregorius niet verdragen. »Ge moogt dien ring en dien staf van den keizer volstrekt niet aannemen«, sprak de paus tot zijne bisschoppen. »Niet aan hem, maar aan mij komt het recht toe u aan te stellen».
Met zulk een meening kon keizer Hendrik zich niet vereenigen. Dat liet hij den Heiligen Vader te Rome weten. Er ontstond tusschen beide heerschers een hevige twist. Ongelukkig kon Hendrik zich niet op de liefde zijns volks beroemen; nog minder zich op hun hulpvaardigheid om hem bij te vallen verlaten. Vooral de Saksers waren op hem gebeten, omdat hij ze onderdrukte. Zijn geterg moede, riepen ze de hulp van paus Gregorius tegen Hendrik in. Wat een schoone gelegenheid om dien weerbarstigen Hendrik eens op zijn nummer te zetten! De keizer kreeg bericht, dat hij dadelijk te Rome voor den paus moest verschijnen, om zich over zijne misdaden te verantwoorden. Gehoorzaamde hij? Hoor, wat hij schreef. »Valsche monnik! Stijg af van uw troon!” En de keizer benoemde een anderen paus. Daarop deed Gregorius den keizer in den ban en verklaarde, dat geen enkele onderdaan den keizer meer behoefde te gehoorzamen.
De Duitsche vorsten eischten van Hendrik, dat hij binnen een jaar van den ban ontheven zou zijn, of zij kozen een anderen keizer. Wat te doen? Daar stond Hendrik: uit de kerk gesloten — buiten den hemel gebannen (volgens den paus) en nu ook nog tegengestaan door zijn eigen onderdanen. Hij moest kiezen of deelen. Daar zien wij Hendrik het trotsche hoofd voor de paus buigen.
Midden in den winter, van alle kanten beloerd door vijanden, die hem naar het leven stonden, langs ongebaande wegen over de besneeuwde toppen der Alpen, reisde hij naar Italië om den paus te voet te vallen De Heilige Vader vertoefde bij zijn vriendin, de hertogin Mathilda van Toscane, op het kasteel Canossa. Daar moest Hendrik drie dagen en drie nachten blootshoofds en barrevoets, met niet meer gedekt dan een wollen hemd, terwijl het hard vroor, als boeteling blijven staan. Eindelijk verkreeg hij gehoor. De paus hief den ban op, maar beval, dat Hendrik eenigen tijd den keizersstaf niet ter hand zou nemen.
Kokend van woede keerde de keizer naar zijn vaderland terug. Hij verzamelde een leger, nam Rome in, verdreef Gregorius in ballingschap en deed voor een oogenblik de wereldlijke heerschappij op de pauselijke zegevieren.
Een oogenblik. Met de volgende Heilige Vaders kreeg de keizer het ook te kwaad. Opnieuw werd het banvonnis over hem uitgesproken, en toen hij stierf, bleef zijn lijk, op ’s pausen bevel, vijf jaren lang onbegraven staan op een eenzaam eilandje in den Rijn.
Was ’t wonder, dat de macht des keizers over de bisschoppen, en in navolging van hen, over de graven en hertogen een geduchten knak had gekregen? Dit alles en nog meer maakte de Nederlandsche gewesten hoe langer hoe minder afhankelijk van de heerschappij des Duitschen keizers.

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 31 augustus 1900

De Wekker | 4 Pagina's

Onze Landshistorie - 22

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 31 augustus 1900

De Wekker | 4 Pagina's