Onze Landshistorie (54)

Over graaf Willem II en zijn veelbewogen leven handelden wij uitvoerig, toen wij den strijd schetsten, dien hij in Duitschland voerde om den keizerstitel. Terloops vermeldden wij de hulp, die graat Willem genoot van Jan van Avennes bij bet beleg van Aken. Tot recht begrip van het vervolg der historie, is het noodzakelijk ons nog even bezig te houden met dien Jan van Avenues, want toen het Hollandsche gravenhuis uitstierf, zette hij zich hier den graven-wrong op het hoofd. Daarvoor moeten redenen geweest zijn. Voor Aken’s wallen sloten graaf Willem II en Jan van Avennes trouwe vriendschap. Hoog stond Jan bij Willem in de gunst. Zoozeer, dat nog gedurende het beleg van Aken een huwelijk tot stand kwam tusschen Aleid, Willem’s zuster, en Jan. Als huwelijkscadeau kreeg Aleid van haar broeder een heel landgoed Nog meer. Jan van Avennes ontving van Willem het graafschap Namen. Hierbij bleef het niet.
Onze Roomsch-koning, Willem, graaf van Holland, begeerd hebbende, dat allen, die iets van ’t Rijk ter leen hielden, binnen een jaar en dag na zijne krooning, hunne leenen van hem als keizer zouden komen verheffen, en Margareet, gravin van Vlaanderen, hieromtrent in gebreke gebleven zijnde, werden, behalve het graafschap. Namen ook de lauden van Aalst en Waas, de vier Ambagten en het land nevens de Schelde aan het Rijk vervallen verklaard en terstond aan Jan van Avennes opgedragen. Voorts verhief Willem, zij gunsteling bovenmate bevoorrechtende, hem in 1253 tot graat van Henegouwen.“
Vooral op dit laatste hebben wij acht te slaan.
Als het Hollandsche gravenhuis is uitgestorven, volgt het Henegouwsche, en Jan van Avenues is de eerste graat. Nu verstaan wij, waarom wij hem als stamvader van het Henegouwsche Huis hebben te begroeten. Als graaf van Henegouwen stond hij door zijn huwelijk met Aleid, de zuster van graaf Willem II, in bloedverwantschap.
Doch laten wij ons nog een wijle ophouden bij Willem, want in 1253 is het Hollandsche Huis nog niet uitgestorven. Na Willem volden er nog twee graven uit. Op Jan van Avenues komen wij later terug.
Graaf Willem ondernam in 1255 eene reis naar de stad Utrecht, welke stad hij zeer gunstig gezind was, hetgeen hij bewezen had door haar achtereenvolgens drie giftbrieven te schenken. De eerste hield in de belofte van bescherming door Holland en Zeeland, de tweede beloofde teruggave van al het door de Hollanders of Zeeuwen ontvreemde, en de derde verklaarde, dat niemand een Utrechtenaar, of zooals het in de taal dier dagen heette, een Utrechtschman, in rechten betrekken mocht dan voor den bisschop of deszelven rechter op eene boete van honderd mark gouds.
De reis naar Utrecht beviel Willem niet. Hij wenschte met den bisschop en de geestelijkheid te raadplegen over zijn reis naar Italië, doch werd met den dood bedreigd. Tijdens het gesprek sloop een persoon nabij, die hem een zwaren steen naar het hoofd wierp. Gelukkig ontweek hij den worp, maar bezweek bijna van schrik. De dader ontkwam. Dadelijk eischte Willem een gestreng onderzoek. Met ijver spoorde men den steenwerper na, doch vruchteloos.
„Utrechts burgerij toont zich ondankbaar”, sprak Willem. „Zelf heb ik mij in 1252 onder hare burgeren doen opnemen en haar drie giftbrieven geschonken en nu staat zij mij naar het leven”.
Willem reisde dadelijk verstoord af. ’t Was goed ook, dat hij thuis kwam, want in zijn afwezigheid hadden de West-Friezen het potje weer eens laten overkoken. Met heele benden waren zij in noordelijk Holland gevallen. Dadelijk besloot Willem II heirvaart tegen hen te beschrijven en tegen Kerstmis van 1255 brak hij uit Holland op, toen hij meende dat het ijs dik genoeg was om zijn manschappen te dragen.
Noord-Holland, toen West-Friesland geheeten, dit zij ter verduidelijking gezegd, had een moerassigen bodem en uitgestrekte plassen en meren. Een dikke ijsvloer zou den tocht zeer bespoedigen. Hij rukte naar Alkmaar op, welke stad hem wel gezind was. Van Alkmaar vorderde hij, volgens Melis Stoke, tot Vroone, een voornaam dorp, dat zich vroeger reeds aan hem had onderworpen. Noordelijk van Vroone lag een groote bevroren plas, misschien thans de polder Heer Hugowaard. Bij die pias splitste Willem zijn leger in twee deelen, het eene stellende onder bevel van Willem van Brederode, het andere zelf aanvoerde. Spoedig kreeg men de Friezen in het gezicht. Zij stonden in hoopen op het ijs verspreid, licht gekleed, gewapend met spiesen, bijlen en stokken. Hoe lichter, hoe minder gevaarlijk op het ijs! De Hollanders staken allen in zware harnassen; Willem zelf ook, berijdende een grooten, moedigen klepper, ook al van scheen- en dijplaten voorzien, met ijzer gedekt van voren en van achteren. Brederode versloeg al spoedig het deel der Friezen, waarmee hij had af te rekenen. De andere Friezen, het op Willem gemunt hebbende, hadden verschillende hinderlagen in de rietbosschen gelegd, waarheen zij den graaf lokten. Deze snelt op zijn vijanden af, doch het ijs scheurt, en het paard zakt tot den buik in het moeras. Fel prikkelt hij het met de sporen, doch het paard geraakt daardoor geheel van streek en werpt zijn berijder at. Achter de rietbosschen vandaan kwamen nu de Friezen aanhollen. Hoewel Willem een groot losgeld aanbood en erbarmelijk om lijfsbehoud smeekte, beroofden zij hem van het leven, dicht bij Hoogwoude, 21 Febr. 1256.
Zoo eindigde het woelige, doch roemrijke leven van onzen graaf Willem II. In ’t geloof stierf hij niet.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen