Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

De Christelijke Gereformeerde Kerk (IX)

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

De Christelijke Gereformeerde Kerk (IX)

4 minuten leestijd Arcering uitzetten

Over het al of niet grondwettige van genoemd „Koninklijk besluit” verspillen wij verder geen woord meer. ’t Is ons allerminst om de staatkundige maar juist om de kerkrechtelijke zijde van het vraagstuk te doen. Alleen willen wij opmerken, dat de argumenten, die Dr. Kromsigt en Prof. Kleyn aanvoeren om het grondwettige te verdedigen, ons niet bijster sterk schijnen. Maar hierin zijn allen het eens dat de kerk door ’s Konings bemoeiingen geweld is aangedaan en hare rechten op de meest schromelijke wijze zijn geschonden.
Niemand heeft dit duidelijker in het licht gesteld dan Groen van Prinsterer. In zijn onder ons veel te weinig gekend werkje: „De maatregelen tegen de Afgescheidenen aan het Staatsrecht getoetst”, zegt hij in de eerste uitgave (1837): „Men heeft de Gereformeerde Kerk geadministreerd, georganiseerd, gecentraliseerd.
„De Gereformeerde kerk is geadministreerd, zij is een deel der staatsmachine geworden, een Departement van Algemeen bestuur. Er is een Ministerie van Eeredienst ingesteld, geheel in den geest van het stelsel van Administratie, dat wij van de Fransche revolutie en haar liberaal-despotieke ontwikkeling hadden geërfd. Er is, naar de meening van het bestuur, eene Kerk in den Staat, een soort van Kerk-Staat gevormd, waarin de leeraars bijna als ambtenaren, de ledematen, ook als zoodanig, bijna als onderdanen worden beschouwd; waarin de koning, die, als lidmaat der Gereformeerde kerk, geen rechten, dan die van ieder lidmaat bezit, bijna als Regent en opperhoofd aangemerkt werd. Aldus is eene schromelijke verwarring van attributen ontstaan. Het grondwettig toezicht: ne quid res publica detrimenti capiat (dat de staat niet eenige schade lijde), is eene gedurige en rechtstreeksche bemoeiing geworden. Van daar dat het Gouvernement, om kort te gaan, in alles de hand gehad heeft. Vandaar, om nog eenig voorbeeld van anomaliën, anders onverklaarbaar, te kiezen, dat gedurende 20 jaar de benoeming van Hoogleeraren in de theologie, (hoewel men het in de geestelijk beschermde Roomsch-Catholieke kerk niet licht zou hebben beproefd) geheel en rechtstreeks is gedaan door het Gouvernement, hetwelk als zoodanig, vreemd aan alle geloofsbegrippen is. Vandaar dat men door de bekendmaking van des konings ongenoegen aan een predikant (de zaak Molenaar), om de openbaring zijner gedachten over den toestand van de kerk, de waardigheid van een gezag, welks grenzen deze leeraar niet met juistheid schijnt te hebben gekend, bijna zou hebben in de waagschaal gesteld. Van daar, om alles saam te vatten, dat het wereldlijk gezag zich bevoegd heeft kunnen achten om, na met eene consuleerende commissie, door dat gezag benoemd, geraadpleegd te hebben, bij besluit van Januari 1816 een kerkgenootschap te stichten, welks organisatie tegelijkertijd en op dezelfde wijze tot in de minste bijzonderheden werd bepaald. De geheele geschiedenis van ons Vaderland in vroeger tijd levert slechts één voorbeeld van soortgelijke handeling op; de kerkordening van 1591, door eene Commissie van politieken en kerkelijken ontworpen, door de Staten van Holland en West-Friesland vastgesteld, maar wier invoering door den tegenstand die er door opgewekt werd, niet heeft plaats gevonden.
„Door het politieke gezag is in 1816 de Gereformeerde kerk georganiseerd. Doch heeft men bij deze vreemdsoortige beschikkingen over haar inwendig beheer, ten minste voor het behoud der grondslagen, waarop dat beheer van de vroegste tijden af, was gevestigd, met eene wenschelijke nauwkeurigheid gezorgd? Veeleer is het tegendeel waar. De Nederlandsche Herv. Kerk toch heeft slechts op de gelijkheid van leeraars, op het verwerpen van al wat naar voorrang en gezagvoering zweemt, hooge waarde gesteld; zij heeft dit beginsel aangemerkt als ontleend aan de Heilige Schrift, zóó dat het als een belangrijk gedeelte der leer in hare geloofsbelijdenis opgenomen werd. Juist het tegenovergestelde werd nu bepaald: een algemeene Synode, door geen lastbrieven beperkt, eene vergadering van weinig personen, waarin (dus werd bij de invoering der zoo geheel nieuwe kerkregeering gezegd) de orde meer gemakkelijk kan worden gehandhaafd; dit is zoo, doch waarin zich ook lichter ontwikkelt een geest van volgzaamheid aan en onderwerping tegenover het Bestuur, van heerschzucht en willekeur tegenover de kerk.
„Over deze omkeering is men dubbel verbaasd, als men toch de drangredenen herinnert waarmede zij, weinige jaren te voren, afgekeurd was. De bestaande inrichting, werd toen gezegd, had altijd plaats gegrepen sedert dat de kerk in de 16e eeuw was hervormd; de ondervinding had haar van alle verkeerde wijzgingen gelouterd; zij stemde in allen deele met den geest der hier te lande gevestigde protestantsche overeen; zij droeg de goedkeuring weg van al de leden der Hervormde kerk; uit eene nieuwe kerkorde, hoe goed ook in haren aard, zouden allerhande nadeelige gevolgen moeten ontspruiten. En echter eene inrichting, die men in 1813 niet om de omstandigheden, maar om het wezen der zaak verderfelijk vond, was in 1816 niet beter geworden; het nadeelige verandert niet van nature, omdat het door een geliefde hand toegereikt wordt.

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 3 februari 1905

De Wekker | 4 Pagina's

De Christelijke Gereformeerde Kerk (IX)

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 3 februari 1905

De Wekker | 4 Pagina's