Kerk en Staat

De geheele Troonrede, zooals de nieuwe ministers die onze Koningin in den mond gelegd hebben, af te schrijven, is niet noodig. ’t Worden in de laatste jaren „staatsstukken” van eminente lengte, en als de koningin baar te ruim één uur voor onze Staten-Generaal in vereenigde zitting heeft uitgesproken dan wordt zij te half twee uur al met luider stemme te koop gepresenteerd; hoe dit kan, is ons altijd een raadsel gebleven.
De Troonrede werd dit jaar met meer belangstelling verwacht dan het vorige.
De oorzaak daarvan lag in den uitslag der stembus. Het ministerie-Kuyper werd daardoor genoodzaakt af te treden, omdat de meerderheid van rechts naar links was verplaatst, als men het ten minste eene meerderheid noemen kan. De liberalen hebben altijd zoo geroepen dat zij geen sociaaldemocraten willen zijn en hun beginsel lijnrecht tegen dat van de socialisten ingaat, maar bij de Juni-herstemmingen kwam het maar duidelijk in het licht, dat liberaal en socialist arm in arm gingen.
De meerderheid is dan ook alleen van rechts naar links verplaatst doordat de socialisten tot de liberalen of de liberalen tot de socialisten gerekend worden, want zij hebben in deze nieuwe Tweede Kamer 6 stemmen zoodat zij het lot van het ministerie en van den uitslag van iedere partij stemming in handen hebben.
Nu het ministerie Kuyper zijn ontslag aanbood en dit door de Koningin werd aangenomen, stond Hare Majesteit voor het feit de opdracht lot vorming van een nieuw ministerie aan iemand uit de linkerzijde te geven.
Goeman Borgesius heeft zich met de samenstelling van het ministerie belast, maar nam zelf geen zitting in het kabinet.
Het is hem gelukt na veel conferenties ten slotte een negental personen te vinden die bereid waren als minister op te treden. Dat er nu geen acht, maar negen noodig waren, komt daarvandaan, dat het ministerie van Waterstaat in tweeën gesplitst is: het eene deel beeft zijn ouden naam behouden, terwijl het nieuwe den naam van: „ministerie van landbouw” draagt.
Wanneer nu een ministerie voor de eerste maal optreedt, is de Troonrede te beschouwen als het werkprogram van het ministerie.
Daarin zegt het, wat het in zijn vierjarige periode denkt te doen: welke wetsvoorstellen het zal indienen; welke veranderingen en verbeteringen het zal aanbrengen; welke wenschen het zal bevredigen, en daarom is het dat juist die eerste Troonrede met meer belangstelling dan de volgende verwacht wordt.
Haar inhoud is zooals wij ons die hadden voorgesteld. Onbelijnd en mat draagt zij het stempel van beginselloosheid, waardoor dit ministerie-De Meester zich in zijn geheel kenmerkt.
Het heeft geen gemeenschappelijke basis waarop het staat. Geen gemeenschappelijk beginsel waaruit het werkt. Geen gemeenschappelijk doel waarnaar het streeft. Daarin ligt zijn zwakheid, maar daarin ligt met het oog op den tegenwoordig en toestand ook zijne kracht. De „hoefijzer correspondent” van het Handelsblad heeft het zoo terecht gezegd „’t Is geen ministerie, ’t is meer een deputatie, waarvan een als woordvoerder optreedt.”
Hoe het werken zal, moet de toekomst leeren.
Of het een langen levensduur zal beschoren zijn of misschien in den eersten strijd reeds bezwijken, valt niet vooruit te zeggen.
Voorloopig zal het zich aan principieele wetgeving niet wagen.
Hoofdzakelijk zal zijn wetgevende arbeid gericht zijn op de sociale toestanden van ons volk.
In de Troonrede lezen wij ten minste deze zinsnede: „aan het oordeel zullen worden onderworpen regelingen van de verplichte ziekteverzekering in verband met de wijziging der Ongevallen-wet, en van de verplichte invaliditeits- en ouderdoms verzekering, deze laatste in te voeren zoodra de vereischte middelen beschikbaar zullen zijn.
Behalve tot hen die in de landbouwbedrijven en in de zeevisscherij werkzaam zijn, zal U worden voorgesteld de Ongevallenverzekering uit te breiden tot zeelieden ter koopvaardij”.
Prachtige belofte eenerzijds, maar gevaarlijke anderzijds. Want wanneer alles door wetten geregeerd wordt, waar zal dan ten slotte de persoonlijke vrijheid blijven, in ons vaderland zoo hoog geroemd?
Wanneer alles ondergeschikt wordt gemaakt aan den staat, gaan wij dan niet langzaam den weg der staatsalmacht op?
En wanneer wij straks deze en dan die verplichting krijgen, waar zal het einde zijn?
Bovendien: het is niets om „pensioen” te beloven en uitkeering bij ziekte en overlijden toe te zeggen, maar bet moet alles betaald worden. En reeds nu klimmen de belastingen zoo onrustbarend, dat velen ons land verlaten en zich in den vreemde vestigen.
Daarbij komt dat de toestand van ’s lands financiën niet zoo rooskleurig is.
De Troonrede geeft op dat punt geen onzeker geluid:
„De toestand van ’s lands financiën maakt een zuinig en omzichtig beheer beslist noodzakelijk.
De stijging van de opbrengst der middelen is, hoewel belangrijk, niet voldoende om het hoofd te kunnen bieden aan de toeneming der uitgaven.
Versterking der middelen is derhalve noodig, aanstonds en tijdelijk met het oog op het voor 1906 geraamde tekort”.
Zoo staat het dus. Moge het aan dit ministerie gegeven zijn, onze financiën in evenwicht te brengen zonder onze belastingen te verhoogen, en moge „zijn arbeid onder Gods zegen strekken ten nutte van het Nederlandsche volk”.

L. (Leiden) J.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen