Kerk en Staat

De Fransche scheidingswet heeft de kerk naar haar wezen vernietigd. Van kerk zal dan ook tegenover de hooge regeering niet meer kunnen gesproken worden, om reden zij niet meer bestaat. Men mag volgens deze wet nu overal associations cultuelles d. w. z. religieuze of cultusvereenigingen oprichten. Deze cultusvereenigingen mogen dan zelf hun bestuur of kerkeraad kiezen, terwijl zij door 7 of 15 of 25 personen naar de grootte der bevolking bij de regeering moeten bekend gemaakt worden. Deze cultusvereenigingen zullen dan van de regeering de beschikking krijgen over de kerkgebouwen. Is een cultusvereeniging te zwak om alleen de kosten van hare eeredienst te dragen, dan zal zij zich mogen vereenigen met anderen; terwijl hun roerend en onroerend vermogen niet, gelijk eerst werd voorgesteld, jaarlijks door de regeering geinventariseerd wordt, maar door hen zelve. Het bestuur der kerkelijke geldmiddelen zal echter onder scherpe controle staan van de staat. Want het doel van de scheidingswet is niet slechts, om de tractementen der bisschoppen en andere ambtsdragers in de staatskas te houden, maar voornamelijk om te waken, dat de Roomsche kerk niet al te veel invloed krijgt en niet al te veel kracht ontwikkelen kan. En wanneer nu het vermogen der kerk van jaar tot jaar toeneemt, dan is juist die kerk, in de oogen der Fransche liberalisten van alle gading, door haar vermogen een gevaar voor den staat.
De staat moet de kerk onder de duim hebben. Zij moet nauwkeurig hare inkomsten en hare uitgaven weten en alzoo op alle mogelijke wijzen haar macht en invloed kunnen knotten.
Ieder gevoelt hoe vernederend de wet voor de kerk is. De kerk is nog minder geworden dan eene Vereeniging.
Het is het beginsel der revolutie, doorgetrokken tot in zijn uiterste consequentiën. De staat boven de kerk, en de kerk onder den staat.
Eene vereeniging heeft recht van bestaan, wanneer zij de goedkeuring op hare statuten gevraagd en verkregen heeft, maar de controle over hare ontvangsten en uitgaven, hare winsten en verliezen staat niet aan den staat. De staat heeft geen recht, om inzage van de boeken te eischen, en wat de staat bij eene vereeniging niet doet en niet doen mag, matigt zij zich hier over de kerk aan.
Men mag kerk houden, maar bij de gratie van de overheid. Niet naar de regelen, die uit het wezen der kerk vloeien, of naar ordeningen die de kerk voor haar zelve heeft gemaakt, maar volgens regelen en voorschriften, die de staat ontworpen heeft. En dat is het waarin de kerk van Rome zich niet schikken kan en ook niet schikken mag.
Wel geven de groote liberale bladen in Frankrijk in ernstige overweging, nu de wet er eenmaal is, er zich eenvoudig aan te onderwerpen en het land voor een burgeroorlog te behoeden.
Wel hebben een aantal mannen van beteekenis als de redacteur van de Revue des Deux Modes, Brunetière, de Casteluan, Anatole Leroy, Beaulien, de Markies van Vogue, zich tot de bisschoppen van Frankrijk met een vertrouwelijk schrijven gericht, om hun te verzoeken te besluiten, door het oprichten van cultusvereenigingen een einde te maken aan de anarchie, waarin de Roomsche kerk gevallen is, en het land voor een wissen ondergang te bewaren, maar de bisschoppen hebben een zoodanig besluit nog niet genomen en kunnen dit ook niet nemen, daar zij in alles gehoorzaamheid verschuldigd zijn aan den paus.
Maar ook de bisschoppen zijn niet eenstemmig in hun oordeel over de roeping der kerk tegenover de scheidingswet.
Velen zijn beslist tegen de onderwerping en spreken het onomwonden uit, dat de kerk de cultusvereenigingen niet mag toestaan, wijl zij in strijd zijn met het wezen en het grondbeginsel der kerk, en dat derhalve door de katholieken de scheidingswet niet kan worden aanvaard, wat er ook uit moge voortvloeien.
Maar anderen zijn meer gematigd en wenschen dat de kerk er de proef eens mede nemen zal. Zij zien in de bestaande toestanden geen heil om de kerk in „martelaarsgestalte” te brengen, daar zij vreezen, dat het martelaarschap de kerk geen voordeel, zooals in vroeger eeuwen, maar onnoemelijke schade berokkenen zal.
En uit de omgeving van den paus komen de meest tegenstrijdige berichten. Nu eens heet het, dat de partij die voornamelijk bestaat uit de hoofden der geestelijke orden binnen Rome de overhand heeft gekregen en dat de paus, door deze partij gesteund, aan de Fransche kerk het stellig gebod geven zal zich niet te onderwerpen, en dan komt het bloedbad, want de regeering zal niet toegeven, maar geweld met geweld keeren.
Anderen zeggen, dat de paus er toe neigt het met de scheidingswet eens te probeeren, maar te gelijk een politieke actie op groote schaal te beginnen, ten einde het tegenwoordige regime omver te werpen en aan Frankrijk weer een clericale regeering te geven, die zoo spoedig mogelijk deze wet krachteloos maakt.

Intusschen zijn de Fransche bisschoppen bijeen geweest, maar van het verhandelde en van het beslotene is niets uitgelekt. De vergadering was stipt geheim. Zelfs de stemming was geheim, want iedere bisschop stemde en verzegelde daarop zijn stembrief, die rechtstreeks naar Rome gezonden werd. Eerst wilde de paus de vertegenwoordigers van de Fransche kerk hooren en hun raad inwinnen alvorens hij zelf het laatste woord spreken zal. Geruchten in de Fransche pers hebben melding gemaakt dat de overgroote meerderheid der bisschoppen voor onderwerping zou zijn en in dien geest zou hebben geadviseerd, maar zekerheid bestaat er niet. Wij leven nog steeds in afwachting.
Ds. H. Janssen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen