Kerk en Staat

Ook de Gereformeerde kerken schijnen eene periode van innerlijke rust tegemoet te gaan. Althans de kwestie van de „leergeschillen” die zoo langen tijd deze kerkengroep innerlijk verdeelde, is tot zijne oorspronkelijke proportiën teruggebracht, en het bemiddelend standpunt door de Synode van Utrecht ingenomen, wordt schijnbaar algemeen goedgekeurd. In de kerkelijke pers hoort men er niet meer van. Zoo nu en dan wordt er nog eens aan herinnerd, en er zullen er wel zijn, voor wie de oplossing van Utrecht niet de juiste is, maat de overgroote meerderheid heeft er vrede mee en verlangt naar rust. De oplossing van Utrecht is de onze niet, dat hebben wij reeds meer dan eenmaal verklaard, maar om billijk in zijn oordeel te zijn, moet men zich verplaatsen in de moeilijkheid waarvoor men stond. Had men scherper belijnd en sterker uitdrukkingen gebezigd, dan had men verdeeld en gescheiden waarvan men eenmaal erkend had dat het door God was vereenigd. Dat heeft de Synode te Utrecht gevoeld en daarom gedachtig aan het oude spreekwoord: in medio tutissimus ibis, d. i. in het midden gaat men het veiligst, naar een gulden middenweg gezocht, waarop beide partijen van nu aan vreedzaam naast elkander konden voortwandelen. Dien weg heeft men gevonden en al is die weg nu ook de onze niet, voor de Gereformeerde kerken heeft de Synode te Utrecht een einde gemaakt aan de bestaande spanning, die er op dit gebied bestond en die in het belang der kerken niet langer mocht en kon voortduren.
Gansch anders staat het echter met de opleiding tot den Dienst des Woords. Die is door het besluit van de Amsterdamsche Synode in zake de Kamper School weer een nieuwe stadium ingetreden, waarvan niemand op dit oogenblik nog kan zeggen, wat daarvan het einde zal zijn. Er is weer spanning door ontstaan in den boezem der kerken, en onmiddellijk beeft de Wachter, het orgaan tot instandhouding van de Theol. School, alle man op het dek gecommandeerd en den uitkijk bezet, om bij ieder verdacht verschijnsel de alarmklok te luiden en op te trekken voor de eigen inrichting der kerken. Wij gelooven echter niet dat het zoover komen zal. De kwestie van de verplaatsing der School wordt thans sine ira et studio, dat is zonder partijzucht besproken, en zelfs de Wachter die zich onmiddellijk tegen het voorstel-Van Schelven verklaard heeft, dat bedoelde overplaatsing van de Theol. School naar de plaats waar de Vrije Universiteit is gevestigd, is toch tot samenwerking bereid en wil zelfs medearbeiden aan de eenheid van opleiding. Er zijn o. i. dan ook werkelijk teekenen die er op wijzen, dat men deze kwestie binnen niet al te langen tijd op een bevredigende wijze zal weten op te lossen, en wij gelooven dat er meer tegenstand te duchten is van de echte Vrije Universiteitsmannen, dan van de Kamper-mannen. Wat zoo gaandeweg van die Utrechtsche Vergadering van de Vereeniging voor Hooger Onderwijs openbaar wordt, versterkt ons in deze gedachte. Want al de welsprekendheid van prof. Rutgers schijnt daar noodig te zijn geweest om het concept-contract door de Vereeniging aangenomen te krijgen. Krachtige stemmen gingen op dat de Vrije Universiteit, die altijd zoo fier op hare vrijheid gegaan had, zich bezig was aan handen en voeten te binden, en liever wilde men het geheele verband met de Gereformeerde kerken verbreken, dan ook maar in eenig opzicht aan deze gebonden worden. Want dat gevoelde men goed, hoe zeer het ook werd bestreden, het concept-contract greep in in de autonomie van de Vrije Universiteit. Of men het erkennen wil of niet, maar de Theol. Faculteit van de Vrije Universiteit staat feitelijk onder het toezicht van de Gereformeerde kerken, die door middel van hare Deputaten dit toezicht uitoefenen, en wanneer deze Deputaten van hun recht in het contract aan hen toegekend een trouw gebruik maken, kan men aan de Vrije Universiteit nog last genoeg van deze heeren hebben. Want volgens art. 7 van het door de Synode aangenomen contract hebben de Deputaten het recht, de colleges, de examens en de promoties in de Theol. Faculteit bij te wonen. De series lectionum d. i. het rooster van de lessen en uren, wordt hun ieder jaar na vaststelling toegezonden. Van alle voorgenomen examens en promoties wordt vanwege de Faculteit aan het door hen opgegeven adres zoo tijdig mogelijk en in ieder geval minstens twee dagen van te voren bericht gezonden. Dat zegt dus nog al wat. Maar ook in het benoemen van Hoogleeraren is de Vrije Universiteit niet vrij meer, voor zoover dit de Hoogleeraren in de Theol. Faculteit geldt. Want de benoeming kan niet geschieden zonder de goedkeuring der Deputaten. De Curatoren der Vrije Universiteit kunnen dus met de Directeuren wel eene voordracht voor een Hoogleeraar opmaken, maar zij kunnen uit deze voordracht niet zelfstandig benoemen. Eerst moet daarop de goedkeuring der Deputaten worden verkregen, dus feitelijk houden de kerken de kruk van den theologischen catheder in de hand en vermag de Vrije Universiteit hier niets zonder de goedkeuring der kerken. Ons blijft het dan ook altijd een wonder, dat er onder de Universiteitsmannen een meerderheid voor dit contract is te vinden geweest. Maar iemand schreef ook terecht, dat het was doorgedreven. Iets doordrijven is nooit goed, maar allerminst in het kerkelijk leven. Al wat daar geforceerd wordt, wreekt later zichzelve en geeft maar al te dikwijls aanleiding tot verdeeldheid en scheuring. Toch gelooven wij dat de Kamper School op den duur in Kampen niet blijven zal. Haar overplaatsing lijkt ons een kwestie van tijd en hare incorporeering in de Theol. Faculteit der Vrije Universiteit zal er dan logisch op volgen. In theorie zal dan de eigen inrichting der kerken blijven bestaan, maar in de praktijk zal de opleiding één zijn.

L. (Leiden) J.

Wordt vervolgd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen