Kerk en Staat

Betrekkelijk nog vrij onverwacht is in Portugal de revolutie uitgebroken. Men wist wel, dat de toestand tusschen het regeerende huis en de meerderheid der volksvertegenwoordiging meer dan gespannen was, dat vooral in den laatsten tijd het getal politieke clubs zeer was toegenomen en dat er met ijver voor de revolutie werd gearbeid, maar dat het zoo nabij was hebben vermoedelijk weinigen buiten de ingewijden vermoed. Althans Engeland, dat nog al voeling houdt met den koning van Portugal, doken er laatst nog geen geruchten van eene aanstaande verloving van Manuël met eene Engelsche princes in de pers op, is er niet het minst op voorbereid geweest.
Wel moet er volgens berichten sinds verleden jaar een jacht op de rivier beschikbaar gelegen hebben voor den koning, waarop hij in geval van nood onmiddellijk met zijn familie kon vluchten, maar van dit jacht schijnt de koning thans geen gebruik gemaakt te hebben.
Op dit oogenblik weet men niet recht waar de koning is, maar zeker is het, dat hij zich niet meer in Portugal bevindt.
De koning is vervallen verklaard van den troon, het koningschap is afgeschaft en de Republiek is uitgeroepen , die met zeer veel geestdrift vooral door de bevolking der hoofdstad is begroet.
Een groot deel van het leger is op de hand van de Republikeinen en vooral de vloot is het geweest, die den doorslag heeft gegeven.
Daar heerschte een sterke revolutionaire geest, en dat niet alleen onder de minderen maar juist onder de hoogere en hoogste rangen van de vloot.
De vloot is het ook geweest, die het paleis van den koning beschoten heeft, zoodat de koning zich van angst in de kelders van het paleis verborg, waaruit hij vermoedelijk door weinige getrouwen vergezeld, is gevlucht.
De commandant van de paleiswacht heeft zelfmoord gepleegd en in de straten van Lissabon ontstond daarop een gevecht tusschen de troepen die voor en die tegen den koning waren. De laatste berichten melden dat daarbij ongeveer 200 man zijn omgekomen.
Op dit oogenblik is in de hoofdstad alles rustig.
De Republiek is uitgeroepen, een ministerie is samengesteld en heeft zich met de leiding der zaken belast. Naar de Europeesche hoven is bericht gezonden van hetgeen geschied is, met de verzekering dat de algemeene belangen zullen worden behartigd en zoo moet thans worden afgewacht , wat verder geschieden zal.
Want men weet niet wat de provinciën doen zullen en welke houding de troepen in de provinciën zullen aannemen. Zullen zij zich eenparig aansluiten bij de republiekeinsche beweging in de hoofdstad en zal het leger den koninklijken Standaard door den republiekeinschen vervangen, op dit oogonblik schijnt dat niet zoo, want de Gouverneur van Valencia heeft last gegeven, dat alle Republikeinsche vlaggen moesten weggenomen en de Republikeinsche club moest bewaakt worden. Wanneer de provinciën het met den koning houden en de provinciale regimenten naar de hoofdstad optrekken, wanneer Engeland met krachtige hand mocht ingrijpen en de revolutionaire beweging met geweld onderdrukken, dan staan er misschien voor Portugal nog zware dagen te wachten.
Dan kan het burgerbloed nog wel eens in breede stroomen vloeien, en volstrekt niet onmogelijk was, dat de revolutionaire beweging van uit Portugal naar het aangrenzende Spanje oversloeg.
Hoe dit zij, de toestand is thans hachelijk en dubbele waakzaamheid is noodig, dat de beweging binnen de grenzen gehouden wordt.
Over de oorzaken van deze omwenteling wordt tamelijk eenstemmig geoordeeld. Alle gezaghebbende personen verklaren, dat het wanbeheer en de verregaande corruptie in het Staatkundige leven de oorzaken van deze omwenteling zijn. Want geen land in Europa waar zoo roekeloos met het geld omgesprongen wordt als in Portugal.
Gedurig wisselden de regeeringen elkander af, maar ieder zorgde, dat het regeeren hem persoonlijk zooveel mogelijk materiëele voordeelen gebracht had. Zoo werd het volk uitgemergeld en het land naar den afgrond gevoerd.
Totdat de tragedie van 1908 kwam en Portugals Don-petro doodelijk getroffen werd door een revolverschot van een zijner onderdanen.
Ieder dacht dat toen de revolutie zou uitbreken en tegen aller verwachting in lieten- de voorstanders van de Republiek den jongen koning Manuel het bewind aanvaarden.
Of alles waar is wat van deze jeugdige vorst wordt vermeld, valt moeielijk te beoordeelen, vooral wat betrekking heeft op zijn privaat leven. Dat hij zich in den laatsten tijd van Rome vervreemde was duidelijk en had hij aan het bewind gebleven, was er hoogstwaarschijnlijk door hem evenals door zijn naasten buurman Alfonso een antieleiicale politiek gevoerd geworden.
Maar dit kan van hem worden gezegd: dat hij zijn taak als koning ernstig opnam, dat hij wel wilde, maar niet kon, omdat de partijstrijd hem verzwakte. Daarbij was hij eigenwijs, een eigenschap van de jeugd, en derhalve doof voor goeden raad.
Maar toch is hij niet de verantwoordelijke persoon voor deze revolutie.
Hij oogst op smartelijke wijze wat vooral zijn vader gezaaid heeft en de tijd zal het leeren of deze omwenteling Portugals geluk of ongeluk beteekent, want God regeert.

Leiden

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen