De Christelijke Gereformeerde Kerk (CLXXVI)

Het jaar 1838 is een zwaar jaar voor de scheiding geweest.
De Utrechtsche Kerkordening had zeer ongunstig gewerkt.
Verschillende gemeenten weigerden zich daaraan te onderwerpen; anderen verlieten deswegen het bestaande Kerkverband en hoewel de praeses der Synode Ds. Van Velzen, dato 19 Febr. 1838 schreef: „dat niet hij, maar de Heere onderwerping vorderde aan de macht der Synode, die deze niet aan de Kerkeraden, maar aan den Heere zelven ontleent, daar de leden der Synode „uitverkorenen” zijn tot de regeering der Kerk, waaraan de Kerkeraden onderworpen zijn, zooals de gemeente onderworpen is aan den Kerkeraad , het baatte niet, de verdeeldheid nam de overhand en met recht mocht Van Velzen in zijn „ Gedenkschrift” zeggen, dat destijds de Christelijke Gereformeerde Kerk harer ondergang nabij was.
Wat is er dan in het jaar 1838 geschied ?
Toen heeft de gemeente van Utrecht, onder leiding van Scholte, die Amsterdam met Utrecht had verwisseld, vrijheid van godsdienst aangevraagd op de voorwaarden die in het Koninklijk Besluit van 5 Juli 1836 waren gesteld.
Dit K. Besluit was het tweede dat ten opzichte van de Afgescheidenen verschenen is. Het eerste was de ministerieele aanschrijving van 11 Dec. 1835, waarin den Afgescheidenen voorloopig wel vrijheid van godsdienst geweigerd was, maar waarin ze toch een weg was aangeduid, om erkenning als Kerkgenootschap te verkrijgen.
Dezen weg had de Synode van 1836 verworpen, aangezien zij niet als een „nieuw Kerkgenootschap,” maar als de aloude Geref, Kerk der Nederlanden, wilde erkend worden.
Bij K. Besluit van 5 Juli 1836, werd als antwoord op het Synodaal request van A. Brummelkamp e. v. te kennen gegeven: dat de regeering de aanspraak der Afgescheidenen op den naam „ de Gereformeerde Kerk” als eene aanmatiging verwierp van den titel der door de regeering beschermde Ned. Herv. Kerk, erkende, dat in de door hen aanvaarde leerstellingen niets gevonden werd, dat de publieke rust en orde zou kunnen storen, of met de goede zeden strijden en „verstond”:
1°. Dat hunne zoogenaamde Gereformeerde Kerk voor „ontbonden” moest worden gehouden en hare samenkomsten ter godsdienstoefening „ verboden” bleven; dat verdere aanspraak op naam of goederen van de Ned. Herv. Kerk zelfs verder „regard slaan op nadere vertogen” ondoenlijk zou maken; en
2°. dat
a   wanneer in eenige plaats een eenigzins aanmerkelijk aantal personen eene „afgescheidene gemeente” zouden wenschen te vormen, deze een individueel geteekend adres om vrijheid van eeredienst moesten indienen, met overlegging van hun „ontwerp van kerkorde en met verklaring” zelve te zullen zorgen voor hunne eeredienst en armen, zonder op onderstand van het rijk of op eenige bezittingen, inkomsten of rechten van de Herv. (Gereformeerde) Kerk ooit aanspraak te zullen maken, en
b   dat, wilden de Afgescheidenen boven de twintig binnenshuis „godsdienstig samenkomen” zij met opgave van naam en woonplaats der deelnemers, alsmede van tijd en plaats der samenkomst, daartoe vergunning moesten aanvragen van de plaatselijke besturen. Het Koninklijk Besluit eindigde met de scherpe vermaning aan alle openbare machten in het Rijk, die het eenigzins konden nagaan, om toe te zien en te zorgen, dat aan den inhoud van ons tegenwoordig besluit worde voldaan, terwijl onze procureur-generaal bij het Hoog-Gerechtshof, en alle andere officieren van Justitie, tegen hen, die in strijd met het zelfde besluit mochten handelen, de straffen zullen vorderen, welke zij zullen bevinden door de zelve beloopen te zijn.
Dit is in hoofdtrekken den inhoud van het K. Besluit waarop de vervolging van de Afgescheidenen gebaseerd was.
In antwoord op dit tyrraniek besluit, verscheen het ootmoedig smeekschift van de geloovigen der prov. Gron. en Drenthe, aangeboden aan Z. M. onzen geeerbiedigden Koning en de Hooge Overheid onzes Vaderlands, 21 Sept. 1836, naar het oordeel van velen het beste geschrift dat ooit van de pen van de Cock is ontvloeid, een stuk waarvan Ds. Wagenaar zegt: dat het zich niet zonder aandoening laat lezen, zij bidden daarin den Koning den dienst Gods niet te beletten, maar de vrijheid van godsdienst naar „zijn duur gezworen eed ’ te handhaven.
De goederen willen zij gaarne opofferen, maar ze kunnen niet verzaken, dat zij Gereformeerden zijn evenzoo min als de eerste Christenen, dat zij christenen waren.
Ook de Afgescheidenen te Amsterdam dienden een „Adres” in, ingevolge het K. B. van 5 Juli 1836, waarin zij beweerden, dat zij nooit zouden kunnen doen, wat van hen geeischt werd, maar zij verklaarden
a, geen aanspraak te zullen maken op eenigen onderstand en op wettige bezittingen, inkomsten of rechten van eenig Kerkgenootschap;
b. vroegen zij dat de vervolging ophield en boden aan eene kerkvergadering bijeen te roepen tot samenstelling eener kerkordening naar Gods Woord.
In de Reformatie, Juli 1837, verscheen een protest van Mr. v. Hall tegen de verordening der Regeering, en in ’t algemeen kan worden gezegd, dat de gemeenten in hare overgroote meerderheid liever het kruis droegen dan hun eerstgeboortereeht verkoopen voor een schotel linzenmoes.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen