Kerk en Staat

Op reis kan men zonderlinge menschen ontmoeten en eigenaardige gesprekken en beweringen hooren. Zoo hoorde ik dezer dagen in de spoor van Vlissingen naar Bergen op Zoom de bewering uiten, dat de paus in de 20ste eeuw door zijn eigen onderdanen zou worden onttroond. Op de vraag waarop hg deze bewering grondde, gaf hg ten antwoord, dat hg dit zei op gezag van den Engelschen schrijver Newton, onder ons geen onbekende, en vestigde tegelijkertijd den aandacht op hetgeen er in de 20ste eeuw met den paus al was geschied. Hij wees op de scheiding van kerk en staat in Frankrijk, in Portugal en op de voorbereiding daartoe in Spanje, en de man bleek zoo uitnemend op de hoogte te zijn, met de hedendaagsche verwikkelingen van den Roomschen Stoel en zulk een pessimistischen kijk op den loop der zaken voor Rome te hebben dat hij trots alle tegenwerping zijn meening hardnekkig bleef verdedigen. De scheiding van kerk en staat is in Portugal inderdaad een feit geworden. De regeering heeft er geen gras over laten groeien, want 21 April werd de wet zooals zij aangenomen is en uitgevoerd worden zal, gepubliceerd. De Republikeinsche bladen zijn vol lof over haren inhoud en verwachten van hare uitvoering het begin van een nieuwe toekomst voor Portugal en aanvankelijk scheen het alsof de kerkelijken er zich niet heftig tegen verzetten zouden. Thans komt echter uit Rome bericht, dat de kerk zich in geen geval aan de vernederende bepalingen der scheidingswet zal onderwerpen. De scheiding is dan ook een scheiding in radicalen zin d. w. z. dat de kerk daardoor verlaagd is tot eene vereeniging zoodat iedere particuliere vereeniging dezelfde rechten heeft als de kerk en ieder burger met den eerwaardigen pater gelijk staat. De staat kent in principe allen godsdiensten dezelfde vrijheid van bestaan toe, waaruit volgt dat de katholieke kerk ophoudt staatskerk te zijn en dus niet meer financieel gesteund wordt. Van af 1 Juli houdt deze steun op en krijgen de geestelijken die op 5 October in actieven dienst waren en zich sinds dien tgd aan geen vergrijp jegens regeering of maatschappij schuldig gemaakt hebben een pensioen, bij welks beraming gelet zal worden op ouderdom, dienstjaren, persoonlijk bezit, locale omstandigheden, enz.
Daartegenover staat dat de geestelijken het gebruik van de kerken en reliquien behouden maar met de bepaling er bij dat er vóór en na zonsondergang geen godsdienstoefening mag worden gehouden.
Over ’t algemeen is de wet niet kwaad en onzes inziens zou Rome wijs doen zich zooveel mogelijk bij den door de wet geschapen toestand aan te passen en de voordeelen te aanvaarden, die de scheidingswet aanbiedt. Maar een andere vraag is of Rome dit doen zal.
Dinsdagmiddag 17 April heeft de geestelijkheid van Lissabon onder leiding van den aartsbisschop vergaderd, met algemeene stemmen de volgende motie aangenomen: „Al het moeilijke en pijnlijke gevoelende van den toestand waarin de katholieke kerk geplaatst is door de afkondiging van de scheidingswet, betuigt de geestelijkheid haar volstrekte aanhankelijkheid aan den aartsbisschop en verklaart zich bereid tot alle opofferingen welke de bescherming van de rechten der kerk en de verzekering van de vrije uitoefening der geestelijke bedieningen mocht vorderen.” De lagere geestelijkheid heeft zich dus geheel ter beschikking van de hoogere gesteld en deze staat weer geheel ter beschikking van Rome. Wat Rome doen zal staat nog niet vast, maar verwacht wordt, dat de paus tegen de scheidingswet zal protesteeren en haar onaannemelijk verklaren zal voor de kerk. Wat er dan in Portugal geschieden zal weet niemand. De overgroote meerderheid der bevolking is op de hand der regeering, dat bleek duidelijk uit de blijdschap die openbaar werd, toen de wet afgekondigd werd. Hier en daar werden er zelfs vuurpijlen opgelaten. De band tusschen geestelijkheid en leeken is in Portugal zeer slap zooal niet geheel te loor. Het is dan niet te verwachten, dat het volk partij zal kiezen voor de geestelijkheid tegen de regeering. Wel is de toestand in Portugal nog niet zonder gevaar en is de republikeinsche regeering nog allerminst stoelvast, maar toch blijft zij tot op dit oogenblik nog aardig den toestand beheerschen en schijnen weinigen den verdreven koning terug te begeeren. De vraag is echter, in hoeverre Rome in geval van nood met Don Manuel zou durven samengaan, ten . einde hem op den troon en daarmede de kerk weer in eere te brengen. Wanneer de geestelijkheid ging samenwerken met de royalistische partij die toch altijd in Portugal nog bestaat, dan brengt de tijd ons wellicht op dit punt nog aardige verrassingen. Want het schijnt dat ook de verdreven koning niet stil zit, maar voeling met de hoofden van zijn partij onderhoudt. Het is dus zaak voor de regeering naar beide zijden waakzaam te zijn. Zij moet de royalisten en de kerkelijken in het oog houden, omdat een samengaan van beide partijen voor haar noodlottig zou kunnen worden. Uit alles blijkt dat de toestand in Portugal gespannen is en daarom zijn wg benieuwd naar het antwoord van den paus.

L. (Leiden) J.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen