Een nieuwe Liturgie? (IV)

Uitbreiding van het liturgisch element zou menigen prediker ten goede komen, zeiden wij in ons vorig artikel. Want wat is het zwaarste voor menigeen in onze openbare godsdienstoefeningen? De liturgische handelingen. Met de preek. Ook daar zijn altijd nog wel middeltjes voor om ten slotte, als men klaar wezen moet, klaar te zijn, maar het gebed. Daar zijn . wel predikanten, die hun gebed op de studeerkamer opschrijven en het daarna in de kerk van het papier af bidden, maar zoodra de gemeente dit bemerkt, heeft zij alle gevoel van eerbied voor het gebed verloren. Bidden is wat anders dan tot God spreken van het papier. Bidden is met het hart tot God naderen en uitstorten wat ons hart vervult. Hoe voller ons hart is, hoe gemakkelijker en spontaner het gebed zijn zal. Maar ons hart zal alleen dan vol kunnen zijn, wanneer het voelt, werkelijk voelt den nood en de behoefte van hen, voor wie wij tot God moeten naderen. Wanneer het inleeft in hunne omstandigheden en zich een voelt met hen. Als daar geestelijk rapport is tusschen gemeente en leeraar. Dan zullen wij kunnen bidden en de gemeente zal gevoelen dat er gebeden wordt, gebeden wordt voor haar. Maar zal dit zijn, moeten wij allereerst een zijn in het geloof met de gemeente van Christus. Die als voorganger met zijn hart buiten het geloof der gemeente staat, kan wel tot die gemeente spreken, maar kan nooit met zijn hart voor die gemeente bidden noch danken, want hij kent de nooden niet daar binnen en hij voelt de blijdschap niet die haar danken doet Maar dit is niet genoeg. Hij moet tweedens een diep religieus mensch zijn. Hoe religieuzer wij zijn, hoe volmaakter liturg wij zullen wezen. Ds, Gerretsen beroept zich op prof. Gunning en zegt, dat er van dezen man eene wonderlijke wijding uitging, omdat hij in zijn hart en nieren liturg was. Wij zouden het anders zeggen: omdat prof. Gunning diep en innig religieus was, daarom was hij liturg en ging er van hem die hoogere wijding uit. Wie heeft prof. Brummelkamp niet gekend? Een avondmaalsbediening van prof. Brummelkamp is menigeen onvergetelijk geweest alleen uit kracht van de religieuse wijding, die van deze innig godvruchtige persoonlijkheid uitging. Ons hart moet den Eeuwige voelen en met den Eeuwige in gemeenschap zijn om de wijding van den Eeuwige te ontvangen. In de liturgie komt uit of de prediker God kent, God voelt en met God in gemeenschap leeft.
Juist daarom zou nu voor menigen predikant uitbreiding van het liturgische element welkom zijn. Want ik denk hier aan de Roomsche kerk met haar weelderige liturgie: wat heeft een pastoor het daar verbazend gemakkelijk. Preeken doet hij haast nooit en wanneer hij het doet, altijd heel kort. De geheele dienst bestaat uit liturgische handelingen , die hem door de gewoonte zoo eigen zijn geworden, dat hij ze wel slapend of droomend zou kunnen verrichten Ik zeg niet dat de liturgische handelingen bij Rome op oneerbiedige wijze volbracht worden, allerminst. Maar niemand zal durven ontkennen, dat de priester meer werktuigelijk en automatisch handelt, dan dat hij met zijn hart leeft in datgene wat hij doet. Nu zegt Ds. Gerretsen wel, die dit bezwaar mede gevoelt, dat hij de liturgie niet gedachteloos moet opdreunen, maar haar in zijn hart moet leggen, dat hij zich weten en maken moet de stem van de kerk, maar hij weet toch zeer goed, wanneer wij Zondag aan Zondag hetzelfde moeten bidden, hetzelfde moeten gaan zingen, als er totaal geen afwisseling in gevonden wordt, dat de gemeente ten slotte er totaal niet meer aan deelneemt.
Ik denk hier aan de doopsbediening, die altijd ingeleid wordt met het lezen van hat Doosformulier. Wie neemt daaraan deel? Wie geniet daarin? Daar is het voorlezen van de wet en het uitspreken van de apostolische geloofsbelijdenis. Telen stellen dit zoo weinig op prijs, dat zij door stelselmatig te laat te komen, er eenvoudig nooit aan deelnemen. Zou het anders gaan met een vaststaande liturgie? Formuliergebeden zijn nooit in eere geweest in onze vaderlandsche kerk. Men gevoelde altijd het automatische. Het spontane ontbrak, de gemeente nam er geen deel aan. Zij leefde er niet in. Zij had er geen troost uit. Het gebed moet spontaan zijn. Een woord des harten. Op datzelfde oogenblik als woord geboren. “Vooraf bestudeerde gebeden kunnen wellicht schoon naar den vorm, maar zij zullen meestal koud naar hun inhoud wezen. Maar voor den prediker is het gemakkelijk. Hij behoeft niet meer te vragen: Heere, leer mij bidden, maar hij gaat met zijn liturgie den kansel op. Hij heeft dan niet anders meer te doen, dan stem en houding met den inhoud in overeenstemming te brengen en de gemeente weet wat hij voor haar bidden gaat. Wij gaan niet mee met Ds. Gerretsen. Alles wel overwogen hebbende, resumeeren wij, dat wij wel meer eenheid wenschten in onze liturgische handelingen, maar onze liturgie moet voorshands nog blijven zooals ze is, en zij zal volkomen beantwoorden aan haar doel als de liturg maar een mensch Gods is.

L. (Leiden) J.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen