Buitenland 16

XVI.
Nadat Karel II vele godvruchtigen had laten ombrengen, meende hij dat het wel gaan zoude het bisschoppelijk stelsel weder in Schotland in te voeren. In 1662, dus nog slechts twee jaren na zijne troonsbestijging deed hij hiertoe de eerste stap.
Op 14 Augestus 1662 verscheen het koninklijk besluit tot wederinvoering van de bisschoppelijke kerkregeering. De acta van de Synode van 1638 werden ongeldig verklaard en het besluit dier Synode tot handhaving van het presbyteriaal systeem als hoogverraad voorgesteld. Het presbyteriaal systeem werd dus weder afgeschaft en vier predikanten werden door den Koning benoemd tot bisschoppen die „aan zijne Majesteit verantwoordelijk moesten zijn voor hun bestuur”. “Vier leeraars gingen dan ook uit Schotland naar Londen om aldaar de wijding te ontvangen door oen bisschop der Episcopaalsche Kerk. Deze vier waren: Ds, Fairfour, die ijdel en wispelturig was in hooge mate. Ds. Hamilton een zwak man en Ds. Robert Leighton, een godvreezend mensch en practisch godgeleerde, welbekend als schrijver van de uitlegging van den Eersten brief van Petrus. Dat deze Leighton tot bisschop benoemd werd was een politieke streek van Karel II, die wél wist dat Leighton bij de vromen in Schotland bemind werd. Karel dacht: als Leighton bisschop wordt, zal het volk zich wel buigen onder het bisschoppelijk kerkbestuur. Leighton moest dus dienen als lokaas om de eenvoudigen te vangen. Gelukkig lieten de echte Presbyterianen zich niet vangen, gelijk de geschiedenis ons verder zal leeren.
Te Londen dan werden de vier leeraars gewijd tot bisschoppen en daarna werd op Karels bevel op den wijdingsdag een groot feest aangericht op welk feest de godvruchtige Leighton zich zeer ergerde.
Daarop vertrokken de vier bisschoppen in één rijtuig naar Berwick. Het gezelschap der drie andere prelaten was echter voor Leighton zóó ergerlijk dat hij het niet langer in hunne tegenwoordigheid kon uithouden en van af deze plaats alleen naar Schotland reisde. Hierdoor onttrok hij zich tegelijk aan de feestelijke intocht der bisschoppen in Edinburg daar deze intocht hem als eene vernedering toescheen. Het was, dit bedacht hij, op geheel andere wijze als zijn Meester Jerusalem was binnengetrokken.
Toen nu de bisschoppen in Edinburg hun intocht deden zonder Leighton, zeide het volk, dat aan de prachtige bisschoppelijke staatsiekoets één wiel ontbrak en wel het eenig goede wiel.
Wellicht denken sommige onzer lezers: Hoe kan een man als Leighton zulk een ambt aanvaarden? Is het niet in strijd met zijne nederigheid dat hij als bisschop heerschte over andere dienaren der kerk? Aanvaardde hij dan niet het presbyteriaal beginsel: Geen dienaar zal over een anderen dienaar, geen kerk over eene andere kerk heerschen? Welzeker, ook Leighton erkende dit beginsel en heeft in zijn leven getoond dat hij zich niet boven andere leeraars wilde verheffen, maar hij was verleid door Karel II, door de bewering dat hij in zijn bisschopsambt de kerk des Heeren van grooten dienst kon zijn.
Leighton toch meende dat een bisschop, die het heil der kerk en de behoudenis der zielen alleen op het oog had voor de Kerk des Heeren tot grooten zegen kon zijn al kwam dan ook het presbyteriaal karakter der kerkregeering niet geheel tot zijn recht. Leighton meende dat vereenigd kon worden wat niet te vereenigen is n. l, een bisschoppelijk bestuur in eene Gereformeerde Kerd. Evenals Koning Willem I in 1816 de Gereformeerde Kerken meende te dienen door ze te herscheppen in een genootschap met synodaal bestuur, zoo ook dacht Leighton de presbyteriaansche kerk in Schotland ten zegen te zijn, wanneer hij als een godvreezend bisschop een krachtig bestuur over de kerk uitoefende.
Dat het Leighton niet te doen was om over de kerk te heerschen, blijkt uit zijn gedrag als bisschop. Wanneer toch eene gemeente vacant was, benoemde hij zonder bewilliging der gemeente geen leeraar, hoewel hij als bisschop zulks had kunnen doen, maar hij informeerde eerst bij den te benoemen persoon zoowel als bij de vacante gemeente. Zoo schreef hij aan een predikant het volgende:
„Er is in mijn district (hij vermeed het woord bisdom) een open plaats, aangezien de predikant aldaar naar een voordeeliger plaats bevorderd is. Ik kon daarover beschikken, maar de tijdelijke voordeelen, die zij aanbiedt, zijn zoo gering, dat ik ze u niet durf aan te bieden. Mocht gij echter door het lezen over vrijwillige armoede daarop verliefd geworden zijn, dan is ze ter uwer beschikking. Waar gij echter uw leven, dat zoo kort is, ook mocht slijten, hoop ik, dat gij gedurig moogt toenemen in die welgelukzalige armoede van geest, die de ware grootheid is en waaraan het koninkrijk der hemelen is verbonden. Wat toch zijn de vergankelijke dingen, zoozeer door de grooten der aarde nagejaagd, vergeleken met deze hoop? Ik verzoek u, al gevoelt gij u ook niet geneigd de opene plaats aan te nemen, mij met een paar regels te vereeren.
Uw arme vriend en dienaar, ROBERT LEIGHTON.”
Leighton bedoelde het goed. Hij wilde presbyteriaal handelen in eene Episcopaalsche kerk. Doch het stelsel deugde niet. De andere prelaten handelden anders. Daarom kwam er dan ook bij vernieuwing een krachtigen tegenstand van de presbyterianen tegen dit stelsel. Zelfs werd Leighton later benoemd tot aartsbisschop, maar hoe geacht zijn persoon ook was, onder het episcopaalache stelsel wilde men niet bukken. De meeste predikanten weigerden de bisschoppen te erkennen en de vervolging dezer getrouwen nam weldra een aanvang.
P.J.M. de Bruin

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen