De Reformatie in Engeland (XI)

De strijd tegen de uit Rome overgebleven vormen werd al meer en meer een strijd om de kerkinrichting. Gelukkig vonden de Puriteinen nu een uitstekenden woordvoerder in Cartright, professor te Cambridge. Met kracht en groote kennis verdedigde hij de rechten der Puriteinen, Tegen hem trad Wightgift op, die vroeger aan de zijde der Puriteinen stond en nu een verdediger van het bisschoppelijk systeem was geworden. Cartright werd daarop om zijn ijver voor de Puriteinsche beginselen als professor te Cambridge afgezet. Zelfs werd hij genoodzaakt de vlucht te nemen. Daarna richtten de Puriteinen zich tot het parlement, om de bisschoppelijke inrichting der kerk in puriteinschen zin te veranderen. Dit viel bij het parlement niet in goede aarde. Het wilde van geen verandering weten. Zelfs werden de opstellers van het verzoekschrift Field en Willcon in de gevangenis geworpen.
In 1575 scheen er eenige hoop te dagen voor de Puriteinen. Grindall, een getrouw Gereformeerd leeraar, die reeds eenige jaren bisschop van York was, werd door het overlijden van den aartsbisschop van Canterbury op dezen opengevallen zetel geplaatst. Deze hooge betrekking zou dus nu waargenomen worden door een degelijk man, die van harte de Gereformeerde leer was toegedaan en in beginsel puriteinsch gezind. Dit beloofde dus veel goeds voor de toekomst. Maar men zag voorbij, dat een verkeerde kerkinrichting blijft. Al zaten, b. v. in de Synode der Ned. Hervormde Kerk niet anders dan mannen van orthodoxe, ja zelfs gereformeerde richting, toch blijft die synode een synodaal, anti-gereformeerd bestuur. Zoo was het ook in Engeland. De voor treffelijke aartsbisschop Grindall begunstigde zeer de Puriteinen om hen voor de staatskerk te behouden. Zelfs schreef hij in 1576 een brief aan koningin Elisabeth, waarin hij voor do Puriteinen opkwam en vooral voor hunne godsdienstige samenkomsten. Elisabeth nam hem dat zeer kwalijk. Zelfs dreigde ze hem met schorsing in het hooge ambt. Immers dat ging toch volgens Elisabeth te ver, dat een Anglicaansch bisschop partij trok voor menschen, die juist het bisschoppelijk stelsel bestreden. Die het met de Puriteinen eens is, die kerk en staat wilden scheiden, kan geen bisschop zijn in de Engelsche Staatskerk.
Grindall echter wilde zijn brief niet herroepen en werd eindelijk geschorst. Toch wilde hij geen schuld belijden, al werd hij van vele zijde aangezocht om te buigen voor de koningin. Zoo bleef Grindall geschorst in het ambt tot aan zijn dood in Juli 1583.
Wightgift werd nu aartsbisschop van Canterbury. Hij was, zooals wij boven zagen een groot bestrijder der Puriteinen. Een nieuw tijdvak van vervolging trad nu voor hen in. Het eerste wat Wightgift deed, was de uitvaardiging van het bevel, dat alle predikanten de supremaatseed moesten afleggen, waarin zij verklaarden zich te onderwerpen aan het bisschoppelijk gezag. Daarbij moesten zij de Episcopaalsche liturgie en de 39 Artikelen onderteekenen. Tegen dit laatste was natuurlijk geen bezwaar, daar die Artikelen gereformeerd zijn, maar wel tegen de liturgie met hare overblijfselen van Roomschen ceremoniedienst.
Ook werd elke huisgodsdienstoefening in het bijzijn van vreemden verboden. Dit geschiedde om den Puriteinen te beletten in de huizen in plaats van in de kerk godsdienstoefeningen te houden.
Ook werd eene commissie ingesteld, die als eene soort inquisitie moest onderzoeken of de kerkelijke wetten geheel werden nageleefd. Ieder predikant, die verdacht werd niet geheel de liturgische vormen te gebruiken, werd door die commissie opgeroepen en moest onder eede verklaren of hij al dan niet schuldig was aan het nalaten dier vormen. Weigering van den eed werd met ontzetting uit het ambt gestraft. Reeds in het eerste jaar van het optreden dier commissie werden honderden predikanten afgezet. Onder Elisabeths regeering verloren het derde deel van de predikanten der Staatskerk hun ambt.
Een nieuwe vervolgingsmethode bracht de parlements-acte van 1592. In die acte werd bepaald, dat ieder, die zeventien jaar oud was of daarboven geregeld ter kerk moest gaan. Die een maand lang niet in de Staatskerk ter kerk ging, zou met gevangenisstraf gestraft worden.
Bij weigering van gehoorzaamheid aan de conformiteit werd met verbanning gedreigd , en wanneer men zonder verlof terugkeerde , wachtte den verbannenen de doodstraf. Het gevolg van dit alles was volle gevangenissen en ledige preekstoelen. Ook Cartright, vroeger reeds afgezet om zijne puriteinsche gevoelens in zake de kerkregeering, werd in den kerker geworpen.
Zoo had dus onder Elisabeths regeering eene heftige vervolging van protestanten door protestanten plaats De Engelsche Kerk, in belijdenis Gereformeerd, in vormendienst Roomsch, was de groote vijandin van hen, die ook in de kerkregeering Christus als koning der kerk wilden erkend zien. Geen wonder, dat vele Puriteinen niet alleen de hiërarchie der Staatskerk verwierpen, maar zelfs eiken band tusschen kerk en staat wilden doorsnijden en daardoor op het standpunt kwamen van het independentisme, dat alle bindend gezag van classicale en synodale vergaderingen verwerpt.
Over dit independentisme een volgende maal.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen