Een Geloofsstuk contra een Meestersstuk (X)

Wij hebben gezien, wat al kunstgrepen reeds vóór 1886 door de doleantie-mannen werden gedaan om hun positie in het Hervormde Genootschap te rechtvaardigen.
Kuyper was hun man, hun leider, die immer het stuurrad greep, altijd een wakend oog in ‘t zeil hield en zoo handig kon laveeren, dat ieder zich over zulk een doorkundig stuurman moest verbazen. Gedurig trachtte hij het scheepje der Afscheiding te overzeilen of, zòò niet, dan toch van vlag te doen veranderen.
Een halve eeuw lang hadden de kerken der Scheiding in 1884 haar doek uitgerold, kleur bekenden God gedankt, dat zij uit oen valsche kerk waren uitgeleid. „Scheidt u af” was haar wachtwoord vroeg en spâ, dat de kerk der Scheiding een 50 tal jaren mot God en met eere had mogen stellen. Op eens .... daar ontwaakt de doleantiegeest, — daar staat een Kuyper op; — geen grooter onder de zonen van Israel, — zoo werd allerwege gehoord. Wie zou niet naar hem luisteren! Hoort, wat hij verkondigde! Het wachtwoord van de kerk der Scheiding moet zwijgen, want het ademt een secte-geest; de afscheidingsbanier moet verscheurd , want anders zouden de kerken van ‘34 voor schismatiek moeten gehouden worden; en dat zouden zij toch niet willen. Zoo dacht, zoo schreef Kuyper on boorde alzoo langzamerhand in de kiel van ‘t scheepske der Scheiding een groot gat, haalde haar vlag neer en heesch de vlag der doleantie omhoog. Hoewel dit scheepske nu een lokken bodem had (denk o, m. aan het reglement van 1869) en het dus altijd nog eerst even naar de werf moest, toch waren nu de gescheiden kerken in ‘t oog en naar het oordeel van dr. Kuyper doleerende kerken geworden. Wellicht zegt deze of gene, die dit leest: „maar wat voor onzinnige dingen zijn dat nu? Wie heeft het ooit gehoord: de kerk der Scheiding zoo maar op eens in haar hart ader aan te tasten en te veranderen in doleerende kerken. Dat is toch wat al te sterk, hier vergist S. te A. zich stellig. Zulk een dolksteek naar het hart van de kerk der Scheiding te doen, dat was te erg, dat was moorddadig.”
Laat ik hier dan aan de dezulken de verzekering geven, dat ik mij niet vergiet heb of een verkeerde conclusie zou hebben getrokken. Noch het één, noch het ander kan hier mogelijk zijn; want ik heb het gelezen zwart op wit. De lezer kan zich niet meer verbazen dan schrijver dezes toen hij las hoe de geschiedenis der Scheiding werd beklad, hoe de kerk der Scheiding werd vernietigd, hoe haar recht van bestaan niet slechts werd betwist, maar finaal werd opgeheven, hoe men i. o. w. den boom der Scheiding, die reeds een 50-tal jaren had gebloeid en rijke vrucht gegeven, naar kroon en wortel stak.
Maar lees zelf en oordeel of ik te veel heb gezegd.
In het tractaat van de reformatie der kerken schrijft Dr. Kuyper, nadat hij de kerken in ons Vaderland in een drietal groepen heeft gesplitst. — (Over deze groepen later) ....
„Misschien vraagt men, waarom we aan deze drie categoriën van Gereformeerde kerken nog niet een vierde toevoegen voor de Kerken der Gescheidenen in hun drie of vier groepen, die onder onderscheidene benamingen voort bestaan. Reden hiervan ia, dat wij al deze Gescheidene kerken niet anders kunnen noch mogen noemen dan doleerende kerken, die zich tijdelijk misschien iets te zelfstandig georganiseerd hebben. Als morgen aan den dag de kerken van Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, enz. door reformatie weer in zuiveren staat hersteld worden, zijn wij overtuigd, dat al deze nu gescheidene kefken zullen saamvloeien, terwijl het hun allerminst euvel is te duiden, dat ze dit weigeren te doen, zoolang die reformatie toeft en een ongeoorloofd kerkverband wordt bijgehouden.
Nu weten wij wel, dat deze gescheidene kerken zelve volstrekt niet zullen toegeven, dat ze doleerende kerken zijn. Maar dat deert ons niet. Waren ze toch geen doleerende kerken, dan zouden ze moeten volhouden, dat onze kerken alle valsche kerken of synagogen des Satans zijn. En, naar wij gelooven durven, doen althans de godzaligen onder hen dit niet meer. En mag nu als veldwinnende overtuiging onder hen aangenomen, dat lang niet alle kerken wegstierven, dan volgt hieruit immers van zelf, dat deze gescheidene kerken òf schismatiek zouden zijn òf wel en dat is onze stelling als doleerende kerken van iets te zelfstandige organisatie door ons zijn te eeren.”
Wat kan iemands vernuft en phantasie hem toch al parten spelen! Zulke woorden hadden de vaderen der Scheiding eens moeten lezen! Ik houd er mij van overtuigd, dat zij, in heiligen toorn ontstoken, op zulk een schendende taal zouden geantwoord hebben in nog veel krasser woorden dan op de Synode van 1851 tegenover die doleantiegroep Brummelkamp: „zoolang gij, Kuyper, en uwe doleantie partij op dat Brandpunt blijft staan, zoolang gij en uwe partij dit niet op een wettige kerkelijke vergadering, ‘t zij kerkeraad, classis of synode herroepen — met u nooit geen kerkelijke gemeenschap.”
En toch hebben duizende zonen en dochteren der Scheiding ook deze speer-stoot zich laten welgevallen. De Christelijke Gereformeerde kerk mag tot roem van Gods genade zeggen, dat zij er niet aan mee heeft gedaan om „de vaders en moeders der Scheiding alzoo te smaden in hun graf.”

A. (Amsterdam) S.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen