De Reformatie in Engeland (XIX)

Cromwell’s zoon Richard, die zijn vader in 1658 als Protector opvolgde, stond niet lang aan het hoofd der Engelsche Republiek. In 1660 kwam het van den troon gejaagde geslacht der Stuarta weer aan de regeering en daarmede brak voor de liefhebbers der zuivere waarheid mede eene bange tijd aan, welke voortduurde tot de komst van een Oranje-Vorst op den Engelschen troon. Kunnen wij het tijdperk van 1640 tot 1660 het tijdperk van tijdelijken bloei noemen op godsdienstig gebied, dat van 1660 tot 1689 mag wel een bangen tijd worden genoemd.
Richard Cromwell had niet de geestkracht zijns vaders. Verschillende partijen begonnen onder zijn bestuur het hoofd op te steken en vooral van episcopale zijde kwam de tegenstand tegen de presbyteriale Staatskerk. Nu bleek spoedig, dat de presbyteriaansche kerk niet geworteld was in het hart der Engelsche natie. De independenten, die veel talrijker waren dan de presbyterismen, wilden van geen Staatskerk weten en de meeste voorstanders van eene Staatskerk wilden er een naar Episcopaalsch model. Bij deze verwarring op kerkelijk gebied ontwaakte bij velen het verlangen naar terugkeer der Stuarts. Men vertrouwde echter de godsdienstige en kerkelijke beginselen van den kroonprins Karel, die toen te Breda woonde, niet al te beat. Brieven van vrienden uit Frankrijk gaven echter een gunstig getuigenis van Karels godsdienstige gezindheid, ja zij berichtten zelfs aan de presbyteriaansche puriteinen in Engeland, dat Karel een ijverig presbyteriaan was. Hierdoor werden de puriteinen in Engeland verleid aan Karel eene deputatie te zenden, om hem te vragen of hij zijne goede gezindheid voor de puriteinen zou betoonen, als hij als koning van Engeland was uitgeroepen. Karel, die gaarne den troon zijns vaders wilde bestijgen, was o zoo welwillend jegens de deputatie en gaf voldoening op alle punten en vaardigde zelfs eene proclamatie in dien geest uit.
Tengevolge daarvan werd Karel op 8 Mei 1660 tot koning van Groot Brittanje in Londen uitgeroepen. Men vergat, dat hij uit het geslacht der Stuarts was. en men sloeg de waarschuwingen der voorzichtigen in den wind. In ’t begin ging het goed. Eenige voorname puriteinen, o. a. Baxter, verbond hij aan zijn hof tot hof kapelaan. Hij toonde zich bereid eene unie tusschen presbyterianen en Episcopalen te beproeven. De puriteinen waren bereid in een beperkt episcopaat toe te stemmen, ten einde de eenheid te bevorderen, ja de puriteinen gaven zelfs toe dat een algemeen gebedenboek zou ingevoerd worden, indien enkele printen daarin gewijzigd werden en daarnaast vrije gebeden en geimproviseerde vermaningen toegestaan werden. Om de puriteinen te bevredigen, vaardigde Karel II in October 1660 eene proclamatie uit, waarbij werd toegezegd:
1. de beperking van het episcopaat door wetten;
2. een presbytiaansche kerkeraad, die in kerkelijke zaken advies zou geven;
3. de herziening der liturgie of van het algemeen gebedenboek.
Ook gaf hij aan de leeraars voorloopig vergunning om het aanstootelijke in de liturgie weg te laten, terwijl bij onderscheidene presbyteriaansche en puriteinsche predikanten tot bisschoppen benoemde. Baxter weigerde echter zulk een benoeming aan te nemen. Al waren de bisschoppen goed Gereformeerd, hij zag er gevaar in, dat zulk een ambt in de kerk bestond, daar het tot hierarchie in de kerk leidde. Hij had niet verkeerd gezien, s’ Konings doel was om langzamerhand de beginselen der Episcopaten in de kerk door te drijven. Niet lang duurde het, of het werd openbaar wat ’s Konings plannen waren. Zijn roomsche sympathiën vertoonden al meer en meer, en niet lang zou hot duren of de presbyteriaansche Staatskerk was weer in eene Episcopaalsche veranderd. Wat Karel II daartoe deed, bezien wij de volgende maal.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen