Kerk en Staat

Vredesgeruchten! Zij waren plotseling opgedoken. Van waar weet niemand. Uit Amerika? Uit den Haag? ’t Is onzeker. Maar zij waren er, en,. . . zij worden geloofd. Dat was het verkeerde en ondoordachte. De menschen moesten toch niet dadelijk alles gelooven, wat er in de courant geschreven wordt. Wanneer men zoo ver eens komen kon, dat men tegenover bericht, dat ons gewerd, de vraag stelde: „kan dat waar zijn?” dan was men al een heel eind vooruit, en men zou zich zelf een massa teleurstellingen besparen. Ik heb van al die vredesgeruchten niets geloofd om de eenvoudige reden, dat de tijd voor den vrede nog niet rijp is. De verbittering is allerwege nog zoo groot en het vertrouwen, dat men winnen zal zoo rotsvast, dat er voorloopig nog geen sprake van vrede zijn kan. Wel heeft de oorlog in de laatste weken een voordeelig en verrassend verloop genomen. Het Duitsche offensief tegen Servië en de houding van Bulgarije zijn gebeurtenissen, waarop niemand gerekend had en waar de centralen een zeer groot succes mee behaald hebben; en ik geloof dat de centralen dit ook noodig hadden, ’t Wil mij althans voorkomen, dat zij dit offensief tegen Servië niet uit weelde, maar uit nood ondernomen hebben, ’k Zou haast durven beweren, dat het een noodsprong geweest is, maar een verbazend gelukkige. Laat ons even zien hoe de centralen er voor stonden.
Op het Westelijk front hield men elkander in evenwicht op het Oostelijk front had het offensief tegen de Russen niet tot het gewenschte en beoogde resultaat geleid: de vernietiging of omsingeling van de Russische legers! Men had met bewonderingswaardige snelheid een aantal vestingen genomen en een grooten buit aan kanonnen gemaakt, maar de legers hadden zich telkens door een overhaaste terugtocht in veiligheid weten te stellen. Het offensief tegen Rusland moest dus langzamerhand doodloopen, omdat men maar niet altijd Rusland kon intrekken.
Maar daarmee stond de oorlog op het doode punt voor de centralen en deze konden tot geen prijs toelaten, dat Rusland zich gedurende den winter herstellen en reorganiseeren zou, om dan met het voorjaar opnieuw te beginnen. De zaak moest voortgang hebben. Ook de voortdurende werving van Engeland en de troepenaanvoer uit de koloniën naar het Westelijke front moesten op den duur een groote bedreiging voor de centralen worden. Ook met het oog daarop was stilstand dus zeer ongewenscht. Daarbij kwam nog iets: de economische toestand van Duitschland ging niet vooruit. Integendeel, — ’t ging achteruit. Niet, dat er honger geleden werd, maar men kreeg gebrek aan vetten. En deze kunnen langs scheikundigen weg niet worden samengesteld. En toen werd het geniale plan ontworpen, Berlijn en Constantinopel met elkander te verbinden en uit Klein Azië alle voorraden aanleveren die men noodig had. Kwam deze verbinding tot stand, dan was de forceering van de Dardanellen een volslagen mislukking en Duitschland was tevens verlost uit zijn economisch isolement, waarin Engeland het vasthield. Maar die verbinding kon niet tot stand komen tenzij door Servië, De groote Oriensbaan loopt midden door Servië en van haar verbinding met Constantinopel en Nisj, waar zij zich in twee deelen splitst; het eene deel gaat naar Saloniki en het andere naar Constantinopel ’t Was een ontzaglijke onderneming, maar eene, die thans reeds met succes bekroond is. Wel is Nisj nog niet gevallen, maar de weg over de Donau is vrij en in Servië hebben Bulgaren en centralen elkander de hand gereikt. Maar allereerst is het toch een diplomatiek succes voor de centrales. De Duitschers zijn in de laatste jaren nooit bijzonder gelukkig geweest op diplomatisch gebied, maar in den Balkan hebben zij een succes behaald, zóó overweldigend, dat het meer waard is dan het winnen van een grooten veldslag. Want zij hebben hier haast het ongerijmde verkregen. Turk en Bulgaar hebben zij diplomatisch zoo samengebracht, dat zij schouder aan schouder vechten.
Griekenland, dat zich onder de leiding van Venizelos haast aan de Entente verkocht had, hebben zij zoo geheel van de Entente losgemaakt, dat zelfs het verleidelijke aanbod van Cyprijs door Engeland aan Griekenland het niet heeft kunnen bewegen aan de zijde der Entente don strijd aan te binden tegen de Centralen. Wel is het niet rustig in Griekenland en Venizelos werkt wat hij kan om zijn land aan do zijde der Entente te brengen, maar de populariteit van den koning is verbazend groot en deze is voorstander van een gewapende neutraliteit. Hij wil noch de Entente noch de Centralen steunen. Daarmee bewijst hij zichzelven en zijn volk den grootsten dienst. Maar niet minder dient hij daarmee de zaak der Centralen, die het hier best zonder Grieksche hulp zullen klaarspelen. En wat Roemenie betreft, de verdeeldheid van het volk is oorzaak, dat het aan geen van beide zijden komt. Het is bang voor Rusland, maar evenzeer bang voor de Centralen. Daarom blijft het neutraal, maar als neutraal land dient het eveneens de zaak van de Centralen. Het zou den Donauwaterweg kunnen afsluiten voor de Centralen, maar inplaats daarvan heeft het de Russische torpedobooten, die op den Donau lagen geinterneerd, zoodat zij geen vertraging voor de scheepvaart der Centralen kunnen opleveren. Zoo staan thans de zaken. Op den Balkan valt mijns inziens de beslissing voor den geheelen oorlog.
Wel spreekt de Entente van een groot offensief dat, eerlang van uit Saloniki tegen de Centralen zal worden ondernomen, maar iederen dag is winst voor de Centralen en heeft de Entente troepen te Saloniki kunnen landen, zonder de neutraliteit van Griekenland te schenden (dit wordt immers beweerd) niets weerhoudt dan aanstonds de Centralen naar Saloniki te gaan en de Fransch-Engelsche troepen tot inscheping te dwingen. Daarmee zal voor de Entente het tijdstip aangebroken wezen om te zoeken naar een nieuwe operatie-basis tegen de Centralen en. . . . waar zullen zij die vinden?

L. (Leiden) J.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen