De Reformatie in Engeland (XXIV)

Willem III gaf gehoor aan het verzoek der Engelschen en in November 1688 voer hg met eene vloot, waarop zich een landingsleger bevond naar Engeland, ’t Was een pijnlijk geval voor hem. Jacobus II toch was zijn schoonvader en naar Gods gebod is het kinderplicht zijne ouders te eeren. Doch die vader of moeder liefheeft, boven Mij, is Mijns niet waardig, zegt de Heere, Dit was ook aan Willem duidelijk en hij verstond dat het zijne roeping was het bedreigde protestantisme in Europa te redden. Daarom, voerde dan ook het schip, waarop Prins Willem zich bevond, niet alleen de prinsenvlag met de zinspreuk: „Je Maintiendrai” maar daarbij de woorden „de vrijheden van Engeland en de Protestantsche godsdienst”.
Jacobus II vluchtte bij aankomst van de Nederlandsche vloot in Engeland naar zijn vriend Lodewijk XIV, koning van Frankrijk. Willem en Maria werden daarop tot koning en koningin van Engeland gekroond in 1689.
Deze troonsbestijging van den vorst uit het huis van Oranje gaf in Engeland eene groote verandering op godsdienstig gebied. De Engelschen noemden deze verandering „de glorieuze revolutie”. Van nu voortaan zou er vrijheid van godsdienst zijn, Willem verklaarde dan ook dat alle dissenters vrij en onbezorgd hun godsdienst mochten uitoefenen. Onder dissenters moet men verstaan allen die niet tot de Episcopale of Engelsche Staatskerk behooren. Met de Independenten en Baptisten maakten de Presbyterianen de voornaamste groep der dissenters uit. In de leer stemmen presbyterianen en independenten overeen, doch in kerkregeering niet, daar de laatsten geen bindende besluiten van classicale en synodale vergaderingen erkennen. Zij willen vrije gemeenten, die elkaar wel met raad mogen bijstaan, doch overigens geheel vrij zijn tegenover elkander. De Baptisten daarentegen verschillen van de beide genoemden zoowel in kerkregeering als in doopsbeschouwing. Zij verwerpen den kinderdoop in verband met hunne miskenning van het genade verbond. Kort na de troonsbestijging van Willem III scheen het alsof deze drie goepen van dissenters met elkander zouden vereenigen, In een adres aan Willem III was daarvan tenminste sprake. Tot zulk eene vereeniging is het echter nooit gekomen.
Wel kwam het in 1691 tot een modus vivendi, van broederlijk verkeer, tusschen presbyterianen en independenten, dus van de gezamelijke puriteinen, naar negen artikelen van overeenstemming. Deze artikelen waren echter meer independentisch dan presbyteriaansch. Zelfs kwam er in 1695 wel geen vereeniging maar toch een soort combinatie tot stand tusschen presbyterianen, independenten en baptisten. Die combinatie sloot men tot bescherming van de rechten der dissenters, die toen ook Non Conformisten genoemd werden omdat zij niet conform waren met de Engelsche Staatskerk. Deze combinatie werd echter meer gesloten uit kracht van tegenstelling tegenover de Episcopalen dan wel uit kracht van innerlijke kerkrechtelijke eenheid. Zij heeft dan ook weinig uitgewerkt en wij moeten instemmen met de opmerking van zeker godgeleerde, dat zij het gemis van een gezond kerkverband niet kon vergoeden. Integendeel deze combinatie was het bewijs van verflauwing der grenzen. De presbyterianen die in hun strijd tegen de Roomschgezinde Stuarts zoo krachtig voor hun beginsel hadden gestreden, waren in de dagen der godsdienstvrijheid onder Willem III aan het verachteren gegaan, ’t Bleek ook hier dat het spreekwoord waar is: „Rust roest.” Zoowel bij de presbyterianen als bij de independenten trad het verval in.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen