De Reformatie in Engeland (XXIX - Slot)

Wordt in de Anglicaansche kerk in Engeland de strijd hoofdzakelijk gestreden tusschen de hoog- en laag kerkelijke partij, zooals wij de vorige maal zagen, daarnaast staat nog een derde partij, welke de breed kerkelijke genoemd wordt.
Loopt de strijd tusschen hoog en laag kerkelijken over de vraag of de eeredienst meer of minder roomsch gekleurd zal zijn, de breed kerkelijke partij daarentegen tracht de belijdenis der kerk te verbreeden en wel in liberalen zin. Zij wil de kerk, die nog altijd gebonden is aan hare belijdenis, in de 39 Artikelen der Engelsche belijdenis vervat, weer losmaken van dezelve en de kerk plaatsen op den algemeenen bodem der Heilige Schrift, zonder echter de Goddelijke ingeving dier Schrift aan te nemen. Zij wil dus feitelijk de kerk maken tot eene belijdenislooze, waarin ieder prediker en ieder lid verklaart zich te houden aan de leer des Bijbels, maar dan de Bijbel opgevat als een menschelijk geschrift, dat ieder naar eigen meening kan uitleggen.
De breed kerkelijke partij is dus de liberaal-godsdienstige partij, die rekening wil houden met de uitkomsten der Schriftcritiek en zich niet druk wil maken over de vraag of de belijdenis der kerk in Roomschen of Protestantschen zin moet worden uitgelegd, noch over de vormen van eeredienst, daar zij dat alles feitelijk van weinig waarde acht voor een liberaal denkend mensch.
Over 't algemeen heeft deze partij bij het volk weinig ingang gevonden. Het Engelsche volk is te conservatief om met dit liberalisme mee te gaan. Het gevoelt heel goed dat dit liberalisme moet leiden tot uitwissching van alle kerkelijke belijdenissen en grenzen. Het wil eene kerk waarin alles wat nog den naam van christelijk draagt eene plaats kan vinden, zoowel dissenters als episcopalen, zoowel orthodoxen als liberalen. Alle verschillen in leer, kerkinrichting en eeredienst moeten slechts als bijzaken beschouwd worden. Het komt er maar op aan of men christelijk en vroom leeft, niet wat men belijdt.
Zulk een christendom boven kerkelijke en geloofsverdeeldheid wil het volk niet en de bisschoppen evenmin, vandaar dat in 1853 de hoogleeraar in de theologie Maurice, die de eeuwigheid der helsche straf loochende, als hoogleeraar van Kings-college te Oxford werd afgezet.
Ook in 1860 gaven de bisschoppen blijk van hun afkeer van de breed kerkelijke richting. In dat jaar gaven zeven docenten uit Oxford eenige studiën in het licht, genoemd Essays and Revieuws, waarin zij het recht der Schriftcritiek verdedigden en tot resultaten kwamen die in strijd waren met de leer der Anglicaansche kerk. Een aanklacht werd daarom tegen hem ingebracht.
Meer dan negen duizend geestelijken der Anglicaansche kerk steunden deze aanklacht en ook alle bisschoppen der Staatskerk kozen partij tegen de zeven docenten. De Privy council sprak hen echter vrij, wat een triumf was voor het liberalisme. Na dien tijd verschenen nog verscheidene geschriften, ter verdediging in verbreiding van de liberale of moderne beginselen, maar alle verschenen anonym, d. w. z. zonder dat de schrijver zich durfde bekend „te maken. Dit is opmerkelijk, en bewijst dat het modernisme niet begeerd is in de Anglicaansche kerk. Zij zou eerder Rome dan het liberalisme gelijk geven. In 1877 verscheen zelfs een anonym geschrift, dat beweerde dat Jezus, Paulus en Petrus nooit geleefd hebben. Zoo neemt dit modernisme al meer en meer toe en wordt het bevorderd door de „Hibbert lezingen,” waarin geleerde modernen voordrachten houden over de moderne theologie. Uit ons land zijn prof. Kuenen en prof. Tiele daarin opgetreden.
Zoo bestaat dus de Anglicaansche kerk uit drie partijen, waarvan de eene het aangezicht naar Rome wendt en de ander naar het ongeloof zich keert, 't Is dus een diep treurig verschijnsel, dat wij opmerken in die oude Staatskerk van Engeland, die sedert de dagen der reformatie een tweeslachtig karakter draagt, n.l. van reformatie in de leer zonder terugkeer tot de Gereformeerde dienst en kerkregeering.
De strijd tusschen Episcopalen en Puriteinen in de zestiende en zeventiende eeuw, die tusschen de hoog en laag kerke-lijken in de negentiende eeuw was er het gevolg van.

's Gr.('s-Gravenhage) D. BR.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen