Luther, Calvijn, de Cock en de Kerkhervorming (XXV)

Ik sprak over het Supra- en Infralapsarisme, en liet reeds uitkomen, hoe wij Calvijn onrecht aandoen als wij hem onder de Supra-theologen rekenen. Ik wil echter eerst den eenvoudigen lezer even te hulp komen on hij houde het mij ten goede, dat ik niet aanstonds die vreemde woorden heb verklaard. Het geldt hier de vraag, hoe God in de praedestinatie of voorverordening den mensch heeft aangezien. Wie nu leert, dat God den mensch als gevallen heeft aangezien en uit dat gevallen menschelijk geslacht heeft uitverkoren tot de zaligheid is Infra-lapsariër. (Infra = beneden. Lapsus = val) of benedenvaldrijver. Wie daarentegen betoogt, dat God den nog niet gevallen en nog niet geschapen mensch tot voorwerp van Zijn besluit heeft gesteld is supralaptariër (Supra = boven-) of bovenvaldrijver.
Heel het leerstuk wordt dus beheerscht door de vraag: „wat is 't object of voorwerp geweest van Gods besluit in betrekking tot den eeuwigen staat van redelijke schepselen?”
Elke andere voorstelling, die men van dit geding geeft, is niet juist en raakt de kern der zaak niet. Omdat dit kardinale punt wordt genivelleerd, kan bijv. Dr. Bavinck in zijn dogmatiek schrijven: „Evenals Augustinus tot zijne leer der praedestinatie kwam door de studie van Paulus, zoo heeft de leer der Schrift over de zonde Calvijn tot zijn supra-lapsarisme geleid.” Deze Dr. theologiae zou hierin volkomen gelijk hebben, wanneer zijn bewering den toets kon doorstaan als hij het verschil tusschen Supra en Infra aldus formuleert „Er is alleen verschil over de orde der decidon (besluiten). De Infra- lapsariër houdt zich aan de historische causale; de Supra-lapsariër verkiest de ideëele; teleologische orde. Gene vat het begrip praedestinatie in engeren zin op en laat schepping, val, Providentia (voorzienigheid) eraan voorafgaan, deze neemt onder de praedestinatie alle andere besluiten op. Daar valt de nadruk op de veelheid, hier op de eenheid der besluiten; daar hebben alle besluiten tot op zekere hoogte een eigen zelfstandige beteekenis, hier zijn de voorafgaande alle aan het laatste besluit ondergeschikt.”
Zie, wanneer het wezenlijk verschil zich uitsluitend bepaalde tot de vraag naar de orde der besluiten, dan vinden wij dat onderscheid door Dr. Bavinck hier niet alleen zeer schoon aangegeven, maar dan zouden wij er ook toe kunnen komen om Calvijn onder de supra-theologen te rangschikken. Immers dan heeft Calvijn bijna zijn evenknie niet, die zoo sterk alle verschijnselen tot den verborgen achtergrond, nl. Gods eeuwigen raad terugbrengt, Gods absolute souvereiniteit stond bij Calvijn bovenaan. Dat was de concentratie, de eenheid in Calvijns gedachtegang en behandeling van de dogmatische stof. Maar dat maakt Calvijn nog niet tot een supra-lapsariër. Het begrip van de absolute souvereiniteit Gods, noch van de eenheid der besluiten, noch van de volgorde derzelve doet hier iets af òf toe... Het vraagstuk wordt door dit alles niet beheerscht. Dr. K. Dijk, leerling van de „vrije”, is ook Dr. Bavinck — zijn leermeester — niet gevolgd, want hij schrijft in zijn proefschrift over het verschil van supra en infra: „de gewone voorstelling, die in de meeste dogmatische en historische handboeken gevonden wordt, is, dat het geschil ligt in de onderscheidene beschouwing van de orde der decreten Gods, n.I. of in den eeuwigen Raad Gods de verkiezing en verwerping vooropgaat en het besluit van schepping en val volgt of omgekeerd.” En dan laat deze Dr. in de theologie er op volgen: „Deze voorstelling kan echter niet op juistheid aanspraak maken. Zij geeft wel het later uitgewerkte systeem weer, maar dringt niet door tot het oorspronkelijk verschil dat aan beide beschouwingen ten grondslag ligt.”
Maar dan blijft er feitelijk niets wezenlijks beduidends over van alles, wat Dr. Bavinck in zijn dogmatiek over dit verschilpunt schrijft. En nu kan ik te beter begrijpen het zwevende, dat ons bij het lezen van deze bladzijde in Dr. Bavincks dogmatiek altijd weer zoo onvoldaan stemt.
Het oorspronkelijk verschil ligt niet in de orde maar in het object (voorwerp) der praedestinatie, inverhand met schepping en zonde, en dan is het mij tot heden nooit duidelijk geworden hoe men Calvijn als supra-lapsariёr kan stempelen!

A. (Amsterdam-W.) S.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen