Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Hoofdstuk IV. Wat de reformatie ons schonk (1)

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Hoofdstuk IV. Wat de reformatie ons schonk (1)

Onze Kerkregeering (V)

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

In den Galatenbrief stelt Paulus het dienstbare Jeruzalem tegenover het vrije. Het eerste is de kerk des Ouden Verbonds, het laatste is de Nieuw Testamentische kerk. Zij is boven; haar leven is van boven, haar Hoofd is boven en zij buigt zich niet onder de wet der dienstbaarheid. Toch kwam de Christelijke kerk helaas door Judaïstische elementen weer onder een aardsch hoofd, dat zich dorst vermeten zich de Stadhouder van Christus op aarde te noemen.
Toch bleef er altijd een vrij Jeruzalem in het dienstbaar geworden Christelijk Jeruzalem, dat wil zeggen: de Heere behield ook in de donkerste tijden der Middeleeuwen in Zijn diep verbasterde kerk een overblijfsel naar de verkiezing der genade, dat niet uit de werken, maar uit het geloof gerechtvaardigd was. Dit bleek toen in Duitschland en Zwitserland de gezegende reformatie der kerk een aanvang nam.
Hoewel nu in die reformatie het leerstellige op den voorgrond trad, kon ook een terugkeer tot meer zuivere kerkregeering niet achterwege blijven. Immers ook de regeering der kerk is gegrond op Gods Woord en waar de reformatie een terugkeer was tot dat Woord der Waarheid, gevoelde men spoedig, dat ook in het regeeren van 's Heeren kerk weer een terugkeer moest plaats hebben naar de inzettingen der Schrift. Het hierarchische beginsel der Roomsche kerk werd dan ook door de reformatie verworpen. Een stedehouder van Christus op aarde, zooals de paus zichzelf noemde, mocht over de gezuiverde kerk niet regeeren, daar men erkende, dat Christus als Koning van uit den hemel Zijne kerk vergadert, regeert en beschermt.
Toch was het bij al de reformatoren nog niet recht duidelijk, hoe nu de kerk moest ingericht worden. Dit lag eenerzijds in het beginsel der reformatie, waarvan men uitging, en anderzijds in het meerdere of mindere licht, dat de Heilige Geest den reformatoren schonk in het Schriftuurlijke beginsel der kerkregeering. De hervorming der kerk toch ging uit van tweeërlei beginsel, een materieel en een formeel beginsel. Het materieele beginsel was: de rechtvaardiging door het geloof; het formeele beginsel: de Heilige Schrift alleen regel voor het geloof en dus terugkeer tot de leer des Bijbels. Nu stond bij de Lutersche reformatie het materieele beginsel op den voorgrond. Luther ging uit van de vraag, welke in zijne beangstigde conscientie was opgerezen: Hoe wordt ik zalig en mijne schuldige ziel bevrijd van straf? Van uit dit standpunt reformeerende, kwam bij Luther de zaliging des zondaars bovenaan te staan en nam ook het leerstuk der rechtvaardiging een veel grootere plaats in dan dat der heiligmaking. Bij Calvijn daarentegen ging het formeele beginsel voorop, n.l. de vraag: Wat eischt de Heilige Schrift? Hoe komt God tot Zijn eer? Hoe moet de geredde zondaar ook in heel zijn leven God verheerlijken? Luther stond dus op anthropologisch, Calvijn op theologisch standpunt. Bij den laatste kwam dus ook veelmeer de vraag op den voorgrond: hoe wordt God ook het meest verheerlijkt in de regeering Zijner kerk en hoe moet dezelve overeenkomstig de Schrift plaats hebben? Vandaar dat Calvijn dan ook reeds de lijnen der Gereformeerde kerkregeering uitstippelde en weldra dezelve in Geneve invoerde en deze stad zelfs een model van Gereformeerde kerkregeering werd. Deze kerkregeering wordt de presbyteriale genoemd en werd, behalve in Zwitserland, ook in de Gereformeerde kerken van Frankrijk, Nederland en Schotland ingevoerd.
Waar Luther echter in hoofdzaak alleen de reformatie der leer bevorderde en ijverde voor de invoering van de zuivere leer der zaligheid, bleef het kerkrecht bij hem op den achtergrond. Van daar dan ook dat Luther niet, gelijk Calvijn, een principieel stelsel van kerkregeering invoerde, maar alleen, genoopt door de omstandigheden, wijziging bracht in het Roomsche stelsel. Eene principieele wijziging was dit echter niet. In plaats van den paus stelde Luther de burgerlijke Overheid als heer der kerk. Ware Karel V als keizer van Duitschland Luthersch geworden, dan zou Luther hem als de hoogste overheid der Duitsche Luthersche Kerk erkend hebben. Toen dit echter niet geschiedde, werden in de verschillende vorstendommen en hertogdommen van Duitschland de onderscheidene vorsten dier landjes als heeren der kerk erkend. Zoovele rijkjes als Duitschland bevatte, zoovele Luthersche landskerken waren er. De vorst werd erkend als primus episcopos, dat is, als eerste bisschop of Hoofd der kerk. De Luthersche reformatie bracht dus het gezag der pausen en bisschoppen over de kerk naar de vorsten en overheden over en drong zelfs sterk op den voorgrond de leer, dat de Overheid het recht heeft in te grijpen in de zaken der kerk. Vandaar dan ook, dat op den rijksdag te Augsburg de Lutherschen hunne belijdenis (de Augsburgsche Confessie) aan den keizer ter hand stelden en erkenning van hunne leer vraagden. In de Luthersche Kerk kreeg dan ook deze stelling gezag: Cuius regio, eius religie, dat wil zeggen, die de regeering heeft, diens is de godsdienst, dus: de godsdienst van den vorst is de godsdienst van het land en hem heeft men te gehoorzamen. Zoo kwam dus in de Luthersche landen de kerk onder den Staat te staan en regeerde de vorst, door middel van een door hem aangesteld bestuur, de kerkelijke aangelegenheden in zijn land of territorium. Daarom heet ook het stelsel der Luthersche kerkregeering het territoriale stelsel.

's Gr. ('s Gravenhage) de Br.

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 5 juli 1918

De Wekker | 4 Pagina's

Hoofdstuk IV. Wat de reformatie ons schonk (1)

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 5 juli 1918

De Wekker | 4 Pagina's