Hoofdstuk IV. Wat de reformatie ons schonk (2)

Naast het roomsche hierarchische stelsel ontstonden dus ten tijde der reformatie het presbyteriale en territoriale, of wilt ge, het Gereformeerde en Luthersche stelsel van kerkregeering.
Dat Luthersche stelsel had nog veel van den Roomschen zuurdeesem behouden. De consistoriën, door den Vorst des lands benoemd, bestonden uit overheidspersonen en predikanten, die de regeering der kerk uitmaakten. Dit was dus de regeerstand. De overige predikanten behoorden tot den leerstand; zij hadden in de regeering der kerk niets te zeggen. Een derde stand was de leekenstand, die evenmin recht tot regeeren had. Daarbij waren er superintendenten, die gezag over de leeraars in een bepaald deel der provincie uitoefenden en generaal-superintendenten, die weer over eene geheele provincie opzicht hadden. Zoo was er dus nog veel van de roomsche hierarchie overgebleven en werd de Luthersche kerk niet door de ambtsdragers maar door de landsbestuurders geregeerd.
Zulk eene wijze van kerkregeeren, waarbij de Overheid de hoogste macht in de kerk heeft, was ook naar het hart van Zwingli, die eveneens de kerk onder den Staat wilde brengen. Daar echter in de Gereformeerde landen de leer van Calvijn weldra de overhand had, kwam Zwingli's meening niet op den voorgrond. Toch werd later Zwingli's regeerplan tot een bepaald stelsel uitgewerkt door Thomas Erastus, naar wien het ook den naam van Erastiaansche stelsel verkreeg.
Erastus was hoogleeraar in de geneeskunde aan de Hoogeschool van Heidelberg. Hij was de leer van Zwingli toegedaan en stemde met hem geheel overeen in de beschouwing omtrent het Avondmaal. Eveneens deelde hij Zwingli's gevoelen in zake de wijze van kerkregeering. Toen dan ook in de Paltz de Gereformeerde leer de overhand kreeg en aldaar de presbyteriale kerkregeering werd ingevoerd, verzette Erastus zich daar sterk tegen, doch zijn tegenstand was tevergeefsch.
Volgens Erastus moet aan de overheid alle gezag in de kerk worden opgedragen en mag de kerk zelfs niet optreden om tucht inzake leer en leven uit te oefenen. Van de kerkelijke censuur was hij een vijand en het uitoefenen van tucht over de leer noemde hij zelfs eene tyrannie. Zijn stelsel moest dus leiden tot leervrijheid in de kerk. Vandaar dat ook de Remonstranten in ons land veel met dit stelsel ophadden en het gaarne in onze Gereformeerde Kerken hadden zien ingevoerd, opdat zij onbelemmerd hunne afwijkende teerstellingen hadden kunnen verkondigen. Zij waren het dan ook, die bij de overheid er op aandrongen om het houden van eene Nationale Synode, tot onderzoek van de dwalingen der Remonstranten, te beletten.
Dit Erastiaansche stelsel staat dan ook zeer vijandig tegen alle kerkelijk gezag in de kerk. Het stelt zich tegen het koningschap van Christus over Zijn kerk en maakt van de kerk een lichaam, dat niet Christus maar de Overheid tot hoofd der kerk heeft.
Het is wel niet in eenig land bepaald ingevoerd, maar toch heeft het eenige gelijkenis in het stelsel van kerkregeering, hetwelk koning Willem I in 1816 in ons land heeft ingevoerd. Het Algemeen reglement der Nederlandsche Hervormde Kerk werd van regeeringswege opgesteld en bracht eene Synode, welke, door de Overheid benoemd, de leervrijheid invoerde en de kerk tot een genootschap maakte, waarover een synodaal bestuur was gesteld, dat alle macht in de kerk uitoefende onder koninklijke goedkeuring.

's Gr. ('s Gravenhage) de Br.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen