Hoofdstuk V. Hoe zij gevestigd is in ons land. (II)

Al had het Synodaal Convent van Wezel dan ook geen bindend gezag, de kerkorde aldaar opgesteld, werd de leiddraad waarnaar de kerken hier te lande zich hebben ingericht. Geen wonder, de aldoor saamgekomenen waren wel geen afgevaardigden der gemeenten in kerkelijken zin en als zoodanig kunnen wij ons op de kerkorde van Wezel niet beroepen, als hadden hare artikelen de kracht van kerkelijke besluiten, maar de broeders van Wezel waren begaafd met een flink organisatorisch talent.
Een veertigtal Nederlandsche vluchtelingen, zoo predikanten als aanzienlijke gemeenteleden, kwamen op 3 November 1568 (oude stijl), dat is volgens onze tijdrekening 13 November, te Wezel bijeen. Vrij zeker is, dat Petrus Datheen, de man van de oude psalmberijming, voorzitter was. In het geheim besprak men daar wat tot welzijn van de Kerk in Nederland kon strekken. Zelfs de Overheid was onbekend met deze synodale samenkomst. De kerkinrichting werd besproken en eene kerkorde opgesteld in presbyterialen geest. Reeds werd de wenschelijkheid uitgesproken van collegiën tot opleiding van leeraars, daarna de verdeeling der provineiën in classes „opdat elke gemeente wete met wie zij zullen beraadslagen in moeilijke zaken.” Vervolgens werd besproken het ambt der leeraars en wat zij te verrichten hebben, en dat der profeten, welke laatste slechts een woord ter stichting mochten spreken en zich niet mochten stellen in het leeraarsambt, dat ook de bediening van Woord en Sacramenten inhield.
Deze profeten oefenden zich dus in het uitleggen der Schrift in tegenwoordigheid der leeraars en wel, zooals de Wezelsche Kerkorde beveelt, op een zekeren dag in de week of Zondags na de predikatie. Zij traden dus niet op in de gewone godsdienstoefeningen der gemeente.
Ook den duur der godsdienstoefeningen werd bepaald. De predikanten worden vermaand zich te wachten voor de lange predikaties „welke de memorie der toehoorders belasten en alzoo als een walging der maag toebrengen”; daarom zullen de predikaties met een uur afgehandeld moeten zijn. Zelfs werd bepaald door vóór den aanvang van den dienst dat de voorlezers, 't zij ouderling, diaken of een gewoon lid, een of twee capittelen zullen voorgelezen worden „opdat de gemoederen door ijdel geklap niet verstrooid worden.” 't Voorlezen der Schrift had dus plaats vóór den aanvang van den dienst en vóór het zingen van den psalm, om het praten der menschen vóór het begin der godsdienstoefening te voorkomen, terwijl thans het lezen van Wet en Schriftgedeelte plaats heeft na 't begin van den dienst. Tevens werd besloten dat de psalmen van Datheen zouden gezongen worden. De berijmingen van anderen waren buitengesloten. Voorts wordt nog gehandeld over den Catechismus, de ouderlingen, diakenen, sacramenten, het huwelijk en de kerkelijke tucht. Ook op den zang werd gelet, want art. 32 der Wezelsche Kerkorde luidt:
In welke gemeenten scholen zijn, waar de schoolmeester in de muziek is ervaren, die zal de kinderen voorzingen en daarop zullen de oudere lieden volgen; en waar geen schoolmeesters ervaren zijn in de muziek, zal men een voorzanger aanstellen om 't gezang te reguleeren en daar vooral, waar de predikant onervaren is in de muziek. Zelfs wordt bevolen in art. 34 psalmborden in de kerk op te hangen „opdat men te voren overdenke, wat men zingen zal,” tenzij men de psalmen 1 tot 150 achter elkaar zinge naar volgorde, wat in de vrijheid der kerken gelaten wordt.
Zoo was dus te Wezel een grondslag gelegd voor de inrichting der kerk. De kerkorde werd onderteekend door Petrus Datheen, Herman Moded en al de andere leeraars, o. a. Joris Sylvanus, predikant te Antwerpen, die in 1567 met Alva's komst die stad ontvlucht was. Onder de staatkundige personen vinden wij daar vermeld: Marnix, heer van St. Aldegonde, Peter de Rycke, later baljuw te Vlissingen, Willem van Zuylen van Neyeveld, e.a. Straks zou de Synode van Emden het begonnen werk voortzetten.

's Gr. ('s Gravenhage) de Br.

RECTIFICATIE.

In mijn vorig stuk in No. 19 van dit blad sloop eene belachlijke drukfout. Daar staat dat de Gereformeerde Synode van Parijs eene kerkorde opstelde voor de pauselijke kerken. Dit moet zijn: Gereformeerde kerken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen