De autonomie der gemeenten

Onder dezen titel schreef Dr. Beets een belangrijk artikel in the Banner, waarin hij uiteenzet hoever de autonomie of zelfstandigheid der plaatselijke gemeente wel en hoever ze niet gaat.
Deze zaak toch, kwam ter sprake naar aanleiding van een kerkelijk proces in de gemeente van Muskegon, alwaar Ds. H. Bultema en acht leden van den kerkeraad werden afgezet. Nu beweert deze afgezette kerkeraad, die een groot deel der gemeente achter zich heeft op grond van de autonomie der plaatselijke gemeente, dat hij recht heeft op de kerkelijke bezittingen, terwijl het tegendeel beweerd wordt door dat deel. der gemeente, dat niet den afgezetten predikant volgt, maar bij de Christ. Geref. Kerk blijft behooren.
Dit zal leiden tot een proces.
Dr. Beets betoogt nu dat de afgezette kerkeraad zich niet kan beroepen op de autonomie der gemeente en terecht. Dr. Beets zet uiteen dat die autonomie niet eene onbegrensde is, maar in de Dordtsche kerkorde nauwkeurig wordt omschreven.
Onbegrensd is de zelfstandigheid der plaatselijke gemeenten bij de independenten, waar geen enkel besluit der classis eene plaatselijke gemeente binden kan.
Aldaar mag de classis alleen raad geven, maar niet een voor de gemeenten bindend besluit nemen.
Tegenover de independenten staat het collegialisme, waar de kerk een landskerk is en de gemeenten slechts afdeelingen zijn van de ééne kerk. Maakt het independentisme de gemeenten tot een kerkengroep, het collegialisme maakt zij tot een kerkgenootschap met eene Synode als hoogste bestuur. Hier tusschen in staat het Gereformeerde kerkrecht, dat de gemeenten niet als eene groep maar als een bond van gemeenten beschouwt, waar van iedere gemeente staat onder het bestuur van een eigen kerkeraad.
Voetius, de vader van het Gereformeerd kerkrecht zooals hij wel genoemd wordt, leerde dat alle gezag oorspronkelijk is geworteld in de plaatselijke gemeente en in hare ambtsdragers en dus berust bij den kerkeraad. Doch hoewel dit gezag bij den kerkeraad berust, oefent deze een deel van dit gezag uit in vereeniging met andere kerkeraden in classicale en synodale vergaderingen.
Zulke vergaderingen zijn niet classicale of synodale besturen en geen machten over de gemeenten, maar vergaderingen van kerkeraden die gezamenlijk regeermacht uitoefenen, zoolang zij saam vergaderd zijn.
De plaatselijke gemeenten hebben dus enkele van hunne rechten overgedragen aan de gezamenlijke gemeenten van een classis of provincie om als Bond van gemeenten hierover te handelen, b.v. in art. 5 D,K.O.wordt gezegd dat geen gemeente mag beroepen zonder advies der classe. Art. 11 zegt, dat zonder het oordeel der classe geen predikant van zijne gemeente mag losgemaakt. Art. 31 dat wat met meerderheid van stemmen wordt besloten, bondig is en dus al de gemeenten bindt, hoe autonoom zij ook mogen zijn.
Hierbij wijst Dr. Beets dan op eene uitspraak van Dr. G. Vos, wiens oom Ds. H. Beuker vroeger in Leiden en Amsterdam in de Chr. Geref. Kerk heeft gestaan.
Deze uitspraak luidt:
„De zelfstandigheid van de plaatselijke gemeente beteekent niet dat iedere gemeente handelen mag in alles naar eigen keus, maar het beteekent:
a. dat oorspronkelijk alle rechtsbevoegdheid is berustend in de enkele of plaatselijke gemeenten en dat ze alleen kan berusten bij meerdere gemeenten als gevolg van overdracht door de plaatselijke gemeenten.
b. dat al wat niet is overgedragen, behoort tot de rechten der plaatselijke gemeenten.
c. dat de kerkorde dan aanwijst in welke, gevallen de gemeente autonoom is en in welke zaken zij, door overdracht van rechten met stilzwijgende toestemming, zich heeft onderworpen aan de meerdere vergaderingen. Uit deze uitspraak blijkt hoe het dus staat met het recht van zelfstandigheid der plaatselijke gemeente.
In beginsel heeft de gemeente dit recht volkomen, doch daar zij zelf de kerkorde mede heeft helpen goedkeuren en in die kerkorde sommige van hare rechten aan de meerdere vergaderingen overdraagt, moet zij zich ook aan die overgedragen rechten onderwerpen.
Zoo mag b.v. volgens art. 79 D. K. O. niet de kerkeraad maar allen de classe een leeraar afzetten en volgens art; 86 geen plaatselijke gemeente veranderingen aanbrengen in de kerkorde.
Op grond van dit helder betoog verwacht Ds. B. dan ook dat de kerkelijke goederen zullen worden toegewezen aan dat deel. dat bij de Chr. Ger. Kerk bleef. Had Ds. Bultema zich met zijne gemeente losgemaakt uit het kerkverband, dan gold de autonomie der plaatselijke gemeente, maar waar hij wegens onrechtzinnigheid is afgezet, blijft het deel dat hem niet volgt de Chr. Ger. Gemeente en kwam Ds. Bultoma door zijne afzetting buiten de plaatselijke gemeente te staan.
Zoo erkent dus hot Gereformeerd Kerkrecht
a. de zelfstandigheid der plaatselijke gemeenten,
b. zeggenschap der meerdere vergaderingen over de gemeenten, in zoover die gemeenten dit recht in de kerkorde aan de meerdere vergaderingen hebben afgestaan
c. het karakter der Kerk als een „bond van gemeenten en niet als een groep van gemeenten, los naast elkaar of ais één kerk, met vele leden, die plaatselijk gescheiden zijn.
Hoezeer is met dit zuiver Gereformeerde beginsel in strijd Art. 2 van het reglement van 1869 dat de Chr. Geref. Kerk in Nederland laat bestaan uit leden in plaats van uit gemeenten, zooals de Kerkorde van Dordrecht doet. 

Neen, wij willen dat reglement niet collegialistisch neemen, die scheldnaam worde onder ons niet gehoord maar Gereformeerd of liever Christelijk-Gereformeerd, is het niet.

A.(Apeldoorn)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen