Onze Synode (23)

Maar wanneer nu reglementswijziging tot stand komt en bij de Regeering de Dordsche Kerkenorde zal worden inge-zonden, dan is daarmede geenszins de verzekering ons gegeven, dat nu voortaan naar zuiver presbyteriaal kerkrecht zal worden geoordeeld,
Ik denk hier aan 't proces, dat de Christelijke Gereformeerde Gemeente te Oud-Bsyerland in 't jaar 1895 gehad heeft met de Gereformeerde Kerk aldaar.
Men heeft wel eens beweerd en misschien ligt er in die redenering wal een element van waarheid, dat de Geref, Kerk nooit meer een dergelijk proces zal voeren.
Immers die procedure heeft het brandmerk der schande op de Geref. Kerk gedrukt en zij moet nog immer het oog vol schaamte neerslaan bij de herinnering aan zooveel geslepen advocaterij.
Het woord dat „de Wekker” in die dagen schreef, was dan ook niet te sterk. „De Chr, Geref. Kerk te Oud-Beyerland zal dus door de „ Gereformeerden” verdreven worden uit het goed, dat niemand anders dan zij bij elkaar heeft gebracht.
En ten alle tijde zal op de zich noemende Geref. Kerk het brandmerk gedrukt blijven dat zjj overeenkomstig de eigenschappen, der valsche kerk de ware leden van Christus heeft vervolgd.”
Doch de vraag of zulk een proces al of niet nog eens zal gevoerd werden heeft voor ons geen directe beduidenis.
Het geldt hier alleen, hoe de regeering en de rechtbank oordeelt, wanneer niet het reglement van 69 doch de Dordsche Kerken-orde is opgezonden.
In het proces Oud-Beyerland kon natuurlijk het reglement van 69 niet meer ter sprake komen, want sinds Januari 1892 stond de Gereformeerde Kerk alleen door Dordsche Kerkenorde bij de Regeering bekend. Vandaar dat in de uitspraken der rechtbank altijd naar de Kerkorde wordt heengewezen.
Maar, en 't zij hier zonder krenking gezegd, de heeren rechters noch de advocaten hebben in den regel weinig begrip van presbyteriaal kerkrecht, en vandaar hebben wij in die procedure het gekke geval gehad, dat men met een presbyteriale kerkorde in de hand een collogialistisch oordeel heeft gekregen.
Naar zuiver schriftuurlijk beginselen moeten wij erkennen de autonomie en de zelfstandigheid der plaatselijke kerken, waarom dan ook de kerkorde zegt, dat geen kerk over een andere kerk macht of heerschappij zal hebben.
Bij het collegiale kerkrecht echter wordt dit schriftuurlijk beginsel met voeten getreden, staat niet voorop de plaatselijke kerk, maar de ééne groote landskerk, waarvan de plaatselijke kerken onzelfstandige afdeelingen zijn.
En wat hebben wij nu gezien in het proces Oud-Beyerland ?
Dit frappant verschijnsel dat de rechtbank oordeelde n.b. op grond ook van de Dordsche Kerkorde, dat de plaatselijke kerk te Oud-Beyarland niet gerechtigd was zelfstandig te handelen, omdat zij een deel uitmaakt van het kerk-genootschap „de Gereformeerde Kerken” in Nederland, en mitsdien geen recht had om zich los te maken uit dat kerkverband met behoud der kerkelijke goederen en fondsen.
Deze uitspraak nu is geheel in strijd met den aard van het presbyteriale kerkrecht en hieruit blijkt, dat in de rechtsfeer van den Staat elke kerk een genootschap in collegialistischen zin is, ook al hebben wij een prachtexemplaar van da Dordsche Kerkenorde ingezonden.
Ik ben het geheel eens met wat docent de Bruyn inzake de procedure Oud-Beyerland schrijft in zijn boekje „het voortbestaan der Christ. Geref. Kerk”.
„Een kerkeraad heeft het recht om de gemeente los te maken uit het kerkverband, wanneer n.l. dat kerkverband met Gods Woord strijdt of in verbinding met kerken staat die van de waarheid afwijken of dwaalleer dulden”.
Maar dat geldt alleen voor ons, doch geheel anders wordt het wanneer er een proces gevoerd zal worden.
De rechtbank zal in geene deele uitspraak doen inzake van geloofsverschil, doch zal immer haar oordeel in collegialistiscbe geest gaven en het proces te Oud-Beyerland js daarvoor één van de moest duidelijke bewijzen.
De vraag is gedaan of de kerkelijke goederen wel genoegzaam gewaarborgd zijn bij al dien wij tot reglementswijziging zouden overgaan.
Maar mij dunkt, geleerd door zulk een uitspraak der rechtbank, zal het voor ieder wel duidelijk zijn, dat het vrijwel onverschillig is of onze kerk het reglement 69 òf de Dordsche Kerkenorde heeft ingediend, wanneer het de waarborg der plaatselijke goederen, betreft. Ik wil de commissie, die namens de Synode opdracht heeft om een rapport over het reglement van 69 te leveren, helderheid van oordeel en omzichtigheid van uitdrukking en bovenal de leiding des Heiligen Geestes toewenschen.
Ik heb mij niet gewaagd aan een principieele behandeling dezer zaak, dat zou een ingrijpen geweest zijn op het werk der commissie.
Ik heb niet anders dan de geschiedenis laten spreken en het oordeel der Chr. Geref. kerk uit vroeger jaren laten hooren.
Mij dunkt, dat mag altijd.
Hoe meer de historie onzer kerk belicht wordt, hoe duidelijker haar beginsel zal blijken, hoe zuiverder hare lijnen in de toekomst zullen zijn en hoe eervoller de Christelijke Gereformeerde Kerk hare plaats zal kunnen handhaven.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen