Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Kerk en Staat

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Kerk en Staat

7 minuten leestijd Arcering uitzetten

De wereld wijzen zijn te Londen bijeen om orde te scheppen in den wereldchaos. Maar aanvankelijk lijkt het er nog niet op. Veeleer schijnt de wanorde nog grooter te zullen worden. Althans op dit oogenblik, Zaterdagmorgen dreigt er zoo ongeveer een oorlog tusschen Turkije en Griekenland. Dat zou de eerste zijn en zonder twijfel zouden wij er gelijdelijk dan meerdere zien volgen, want als er op dit oogenblik in Europa hier of daar een oorlog uitbrak zouden de anderen eensklaps geroepen worden hun houding te bepalen en dat zou tot nieuwe botsingen aanleiding geven. De een heeft belang bij het voorbestaan van Griekenland, de andere heeft thans meer belang bij het voorbestaan van Turkije. De een zou bijspringen, wanneer hij zag dat de Turk er onder ging en de ander zou het met zijn belangen onvereenigbaar achten wanneer Griekenland verslagen werd. 't Was ook geen gemakkelijke kwestie waar de wereldwijzen zich onmiddelijk zagen geplaatst. Om deze kwestie goed te kunnen begrijpen moet ik de zaak een weinig ophalen. Toen de Turken aan de zijde van Duitschland in den oorlog gingen, was het de Entente er om te doen Griekenland aan haar zijde te krijgen, aanvankelijk gelukte dit niet, omdat de Koning een zwager van des Duitsche keizer, zich op het neutrale standpunt plaatste. Hij wenschte niet voor en niet tegen de Entente te zijn. In deze houding heeft hij volhard tot op den dag dat hij in ballingschap ging en Venizelos de teugels van het bewind in handen nam. Deze Entente-vriend verwachtte voor Griekenland van een samenhang met de Entente de vervulling van zijn hoogste wenschen, n.l een Groot Griekenland, d.i. een Griekenland, dat op den Balkan de lakens zou kunnen uitdeelen. En de Entente heeft hem ook zulk een Groot Griekenland beloofd en bij den vrede van Sévres werd aan Griekenlands wenschen voldaan. Deze vrede die, evenals die met Duitschland en Oostenrijk te Versailles gesloten is, gaf aan Griekenland als belooning voor zijn meegaan in den oorlog aan de zijde der Entente grenzen, zooals Venizelos die wenschte. Maar die grenzen werden hoofdzakelijk getrokken ten koste van Turkije. Dat moest zooveel van zijn gebied afstaan aan Griekenland, dat het in Europa slechts een schaduw van macht behield. Maar wat moest Turkije doen. Het was uitgeput, verlamd en totaal onmachtig om tegenstand te bieden. Het heeft het verdrag van Sévres eenvoudig moeten accepteeren. Het werd den Turksche afgevaardigden eenvoudig gedicteerd. Nooit is op wreeder en ruwer wijze een vrede aan een volk opgelegd dan de vrede van Sévres. Maar in Griekenland juichte men. Venizelos terugkeer uit Parijs geleek den triumphtocht van een koning en weinig heeft hij toen vermoed dat hij na weinige weken door datzelfde volk zou worden uitgestooten. En toch is dit geschied. Hoe en waarom doet hier op 't oogenblik niets terzake. De koning kwam terug als gevolg van de nieuwe verkiezingen, die in haar uitslag verpletterend voor Venizelos waren. Maar nu veranderde plotseling de houding der Entente tegenover Griekenland. Nu hun vriend en bondgenoot Venizelos het veld had moeten ruimen voor koning Constantijn, had men eensklaps met dat groote Griekenland niet veel meer op. Koning Constantijn; zwager van den gewezen Duitschen keizer, koning van Groot Griekenland. Parijs en Londen waren een oogenblik totaal overstuur. Men moest voorloopig voorzichtig zijn en den vrede van Sévres niet ratificeeren. Daarbij kwam nog iets dat tot voorzichtigheid maande, Turkije had zich bij het verdrag van Sévnes moeten neerleggen en officieel deed het dit ook. Maar in Klein-Azië, dus buiten Europa vormde zich een nieuw Turksch bewind, met Angora als middelpunt es Kemal Pasja als president. Deze Kemal bond met succes den strijd tegen de Grieken in Klein-Azie aan en dreef hen over de geheele linie terug. Maar hij deed nog meer. Hij zocht ook contact met de hoeren te Moskou, en het schijnt tot een soort overeenkomst gekomen te zijn tusschen beiden. Natuurlijk wordt de regeering van Kemal in Konstantinopel niet erkend, maar men is daar ten eenenmale onmachtig om Kemal en zijn bewind ten ondersteboven te werpen. En Kemal trekt zich heel weinig van Konstantinopel aan. Hij zit daar in het hart van den Islam en wordt van alle zijden gesteund. Maar deze Kemal wil niets weten van den vrede van Sèvres. Hij duldt den smaad niet dien men daarmede zijn vaderland heeft aangedaan. En deze Kemal zat weer heel dicht in de buurt van Engelands koloniaal gebied. Een gevaarlijke buurman dus. En dan zijn overeenkomst met die Bolsjewisten, 't Is verschrikkelijk lastig voor Engeland. En Engeland heeft al zooveel manschappen en geld in die buurt verloren en niets bereikt. Men moet dus met dit heerschap in Angora voorzichtig zijn. Hem niet voor het hoofd stooten als hij in Londen eens wil komen praten vinden wij dat heel goed. Verontwaardiging in Konstantinopel en verontwaardiging in Athene en verontwaardiging in Parijs, waar men niets van de Turken hebben moet. In Londen evenmin. Maar..... de politiek is mee dan oorzaak dat men moet liefhebben die men haat en dat men moet haten die men lief heeft, 't Is natuurlijk dan een politieke liefde. Zoo is het op 't oogenblik met Engeland en de Turken. En Engeland heeft het doorgezet dat ook de regeering van Kemal te Angora in Londen vertegenwoordigd is. Maar ook Konstantinopel is vertegenwoordigd. Twee vertegenwoordigingen voor een land. Alle moeite is gedaan dat deze twee commissies tot eene commissie zouden samensmelten, maar dat is tot hiertoe niet gelukt. Wel hebben zij voeling met elkander en het komt mij voor dat Angora gaandeweg meer de leiding krijgt bij de onderhandelingen. Donderdag hebben de beide Turksche delegaties hun eischen gemeenschappelijk geformuleerd en aan de conferentie voorgelegd. De conferentie zat een oogenblik met stomheid geslagen en Loyd George kon zijn toorn onder het voorlezen van de Turksche eischen niet bedwingen. Begrijpelijk en toch is de conferentie meer in de macht van de Turken dan de Turken in de macht van de conferentie. Dat weten de Klein-Aziatische afgevaardigden heel goed. Eerst heeft Engeland met behulp van Griekenland getracht de zaken in Klein-Azie in zijn belang op te redderen en nu dat niet gaat, keert Engeland eenvoudig het bordje om en het zal probeeren om met de Turken de zaken in Klein-Azie in zijn belang op te redderen.
't Kan Engeland absoluut niet schelen door wie het gebeurd als het maar gebeurd in zijn lijn. Het slikt even gemakkelijk zijn woorden weer in als het zo uitgesproken heeft en de vrienden van heden zijn de vijanden van morgen en omgekeerd. Engeland offert zoo noodig het geheele verdrag van Sèvres op met al de voordeelen die daarin aan de Grieken zijn toegekend als het met de Kemalisten in Klein-Azie maar op goeden voet komen kan.
En waar gaat het dan heen.Het eenige punt van de Turksche eischen is: Herstel van de Turksche grenzen in Europa, zooals deze in 1913 waren. In Klein-Azie de grenzen van Turkije te démaskeeren in overeenstemming met de belangen van beide partijen, zoo dat het gebied bewoond door een Arabische meerderheid van Turkije wordt afgescheiden.
Aan de Oostkant de grenzen tusschen Turkije en Perzië herstellen, zooals deze voor den oorlog waren en tusschen Turkije en Armenië, zooals zij zijn bepaald door het verdrag tusschen de nationalisten te Angora en de regeering te Eriwan.
De Grieksche ontruiming van het gebied van Smyrna, dat onder algeheele souvereiniteit van Turkije zou moeten komen. De vrijheid van navigatie door de Dardanellen, zonder nadeel voor de veiligheid van Constantinopel. Eerbiediging van de Turksche volledige souvereiniteit over dat gebied en demilitairisatie van den waterweg. (Daarmede zou blijkbaar worden bedoeld het sloopen van alle versterkingen van de Dardanellen.)
Ik laat het verdere van de Turksche eischen maar weg. Want dit gedeelte is al zoo brutaal, dat het onbegrijpelijk is dat de Conferentie hen niet met een stok de deur uit geranseld heeft. En in plaats van dat te doen, heeft de Conferentie hen tot het einde aangehoord, daarop een oogenblik gedelebereerd en toen medegedeeld dat de Geallieerden de Turksche eischen in verband met de cijfers daarin genoemd zouden laten onderzoeken. De Turken waren onmiddelijk bereid dat toe te stemmen, de Grieken vrees ik niet. En wanneer de Grieken weigeren, wat dan? Dan zullen de wapenen moeten beslissen en de eerste oorlog uit den vrede van Versailles zal geboren zijn. Ik hoop niet dat het zoover komt, maar ik vrees dat het daarheen gaat. En dan....?
Ds. H. Janssen

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 4 maart 1921

De Wekker | 4 Pagina's

Kerk en Staat

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 4 maart 1921

De Wekker | 4 Pagina's