Kerk en Staat

En zoo is het, tegen aller verwachting in, helaas in Londen nog mis geloopen. 't Scheen dat er overeenstemming zou worden bereikt. Beide partijen waren van goeden wille. Simons is zelfs verder gegaan dan zijn opdracht hem toeliet, in de hoop een resultaat te bereiken, en het resultaat van alle pogingen is geweest... een breuk. Wat daarvan de oorzaak is? Men wijt het deels aan het onhandig optreden van Simons bij de eerste ontmoeting, anderdeels aan de vasthoudemdheid van Briand, die zich in geen enkel opzicht liet bewegen de Parijzer besluiten los te laten of te wijzigen. Toch geloof ik dat er nog andere en dieper liggende oorzaken zijn aan te wijzen. Eenigen tijd geleden vernamen wij uit Amerika, dat men van de groote mogendheden die bij Amerika geducht in het krijt stond officieus geinformeerd had of er ook mogelijkheid was dat Amerika van zijn milliarden vordering afstand wilde doen. Wanneer Amerika hierin het voorbeeld gaf zou bedoeld land niet ongeneigd zijn, zijnerzijds de vorderingen op andere staten te royeeren op die manier zonden er met een pennestreek tal van milliarden oorlogsschuld uit de wereld geholpen zijn. Maar Amerika heeft onmiddelijk verklaard dat het daarover niet dacht en dat het er op rekende, dat dit bedrag terugbetaald werd. Daarmee verviel voor bedoeld land natuurlijk de mogelijkheid om de schuld aan de anderen kwijt te schelden. Van achter af blijkt dat deze groote mogendheid Engeland is geweest. En nu lijkt het mij toe dat deze vraag van Engeland aan Amerika wel terdege verband houdt met hetgeen te Londen geschied is. Want was Amerika bereid geweest de milliarden die Engeland schuldig is kwijt te schelden, dan had Engeland ook de door Frankrijk geleende milliarden eveneens kunnen royeeren en Frankrijk had met zooveel minder oorlogsschatting van Duitschland kunnen volstaan. Maar nu Engeland zelf betalen moet kan het Frankrijk niets kwijtschelden, derhalve kan Engeland Frankrijk niet loslaten, want wat kwam er dan van zijn eigen vordering op Frankrijk terecht. Nu moest Duitschland het ontgelden en daar die zich niet aan de Parijzer besluiten kon onderwerpen was een breuk onvermijdelijk.
Een tweede oorzaak vind ik in de Russische toestanden, 't Schijnt dat het met het Bolsjewistisch bewind in bet Czarenrijk op een eind loopt, 't Schijnt zeg ik want met voorspellingen ten opzichte van Rusland kan men nooit te voorzichtig zijn. 't Heeft er voor de Bolsjewisten wel eens meer heel slecht voorgestaan, maar telkens kwamen zij het weer te boven. Een verschil met vroeger is echter dat het toen vijanden waren maar thans zijn de arbeiders en de boeren zelf in opstand gekomen, zij zijn de tyrannie van de Bolsjewisten met hun commissarissen moe. Zelfs de roode legers wijzen de gehoorzaamheid aan hun superieuren af en het schijnt dat op dit oogenblik zelfs Petersburg in de handen der opstandelingen is, en de hoofden der Bolsjevisten in auto's naar Moskou gevlucht zijn. Die Russische toestanden hebben eene beteekenis gehad voor de houding van Loyd George. Want het is de vraag wanneer de Bolsjewisten eens voor de poorten van Warschau gestaan hadden, hoe de houding van de heeren te Londen dan zou geweest zijn. Ik geloof dat het dan niet tot een breuk met Duitschland gekomen was. De vrees dat Duitschland een bondgenootschap met de Bolsjewisten zou hebben aangegaan had hun daarvan wel teruggehouden. Maar thans dreigde er van uit het oosten geen bolsjewistisch gevaar voor het westen. Duitschland vond nergens bondgenooten in de wereld. De nieuwe Amerikaansche president had met geen enkel woord over de hangende Europeesche kwesties gesproken, geen woord van sympathie voor Duitschland of van waarschuwing aan de Entente, men had derhalve in Londen betrekkelijk vrij spel en dat was oorzaak dat de heeren niet zoo soepel waren als anders.
En dan een derde oorzaak: de geweldige opleving van het economisch leven in Duitschland. Duitschland overstroomt de wereldmarkt met zijn producten en dat voor een prijs waarvoor niemand leveren kan. Zijn vijanden moeten bij hem ter markt. De Leipziger Messe was dit jaar drukker dan ooit te voren en er werd volgens de berichten verbazend gekocht. Menschen die ook veel in Duitschland verkeeren zeggen dat men er geen begrip van heeft hoe het zakenleven en het fabriekswezen zich uitbreiden. Reusachtige fabrieken verrijzen als paddestoelen uit den grond en als hadden de Duitschers deze breuk vermoed, zij hebben al heele groote fabrieken buiten hun eigen land opgericht en gaan daarmee voort. Dat is de angst van Engeland, dat het militair overwonnen Duitschland de economische overwinnaar van Engeland zal worden. En daarom heeft Loyd George te Londen deze sprong in het donker gedaan. Want voor alles moet de Duitsche handel geknakt en de Duitsche uitvoer belemmerd worden. Gebeurt dat niet, dan zal in Engeland de werkeloosheid toenemen, en de betalingsbalans ongunstiger cijfers aanwezen.
De breuk is er dus. Maandagavond 7 Maart werd het in den Haag bekend en het bericht werd door ieder met groote verbazing gelezen. Alle hoop was gevestigd op de nieuwe voorstelen die de Duitschers Maandagmiddag 12 uur zonden indienen. Maar ook over deze nieuwe voorstellen werd heel spoedig het onaannemelijk door de Entente uitgesproken en daarop bleef Simons niet anders over dan te verklaren dat zijn werk te Londen geeindigd was. 't Ging alles in een heel snel tempo en het komt mij voor dat de machthebbers in Londen zich wel wat overhaast hebben. Van dien haast kunnen zij nog wel eens spijt hebben. Want men moet geld hebben van Duitschland en op deze wijze krijgt men geen geld, maar het kost geld en men krijgt ruzie.
Ruzie onderling, want nu rijst de vraag al: in welke kas de opbrengst van de verschillende belastingen moet worden gestort, die de Entente op den Duitschen uitvoer zal leggen. Engeland zegt: ieder land stort dat in een afzonderlijke kas; met andere woorden: ieder land strijkt aan belastingen op wat het aan belastingen op den uitvoer ontvangt. Neen, zeggen de anderen, want Duitschland voert naar het eene land veel meer uit dan naar het andere, en zoo ontvangt het eene land veel meer belasting dan het andere. De opbrengst moet in eene kas gestort worden en daaruit moet uitkeering gedaan worden. De ruzie begint gewoonlijk zoodra het geld op tafel komt. Ik vrees dat het aanstonds zoo wordt, dat de Geallieerden het duchtig met elkander aan den stok krijgen. Maar er is ook groot gevaar voor ruzie met de onzijdigen, want ik vrees, dat ook de neutralen door de maatregelen die thans tegen Duitschland genomen worden in groote moeilijkheden kunnen geraken en dat zal een zeer geprikkelde stemming teweegbrengen. Wij moeten leren afwachten. Ik heb nog altijd hoop dat het slechts een tijdelijke en geen definitieve breuk is. De Duitschers moeten met aannemelijker voorstellen komen. Maar of zij dat zullen doen. De ontvangst van Simons in Berlijn voorspelt niet veel goeds. Maar voorloopig moeten we afwachten hoe de dingen zich ontwikkelen.
Ds. H. Janssen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen