Kerk en Staat

Het groote politieke nieuws van heden is: dat Lloyd George het bijltje er bij neergelegd heeft. 't Was te verwachten. Zijn Oostersche politiek heeft Engeland in zulke geweldige moeilijkheden gebracht, dat hij het vertrouwen van een groot deel van het Engelsche volk absoluut verloren heeft, want die oostersche politiek is op een volslagen echec van Engeland tegen Frankrijk uitgeloopen. Lloyd George hield het met Griekenland en toen in Klein Azië de Kemalisten, dat zijn de aanhangers van Moestafa Kemal, een rebel, die door den tegenwoordigen Sultan ter dood veroordeeld is, zich verhieven en te Angora een nieuw Mahomedaansch regeerings centrum gevormd werd, toen heeft Engeland de Grieken opgezet om de Turken ook uit Klein Azië te verdrijven, want Engeland moest niets van die nieuwe regeering van Angora hebben. Het zag daarin van stonde aan een gevaar voor Konstantinopel en onder geen voorwaarde wilde Engeland den Turk weer aan den Bosporus zien. Temeer nog, toen er tusschen de regeering te Angora en de Bolsjewisten een overeenkomst werd aangegaan, waarbij er van de zijde der Bolsjewisten hulp aan Kemal en zijn volgelingen werd beloofd. Gevolg was dat Engeland er bij de Grieken op aandrong Klein Azie te bezetten. Gelijk aanvankelijk ook geschied is. En naar het scheen met goed gevolg, want de Kemalisten werden teruggedrongen, Smyrna door de Grieken bezet en één oogenblik dacht ieder dat de Grieken in het centrum der nieuwe regeering Angora zouden bezetten. Zeer tegen de zin van Frankrijk, dat van een uitbreiding van Griekenland niets wilde weten, en nog liever den Tark dan den Griek mot de bewaking der Dardenellen belast zag. Frankrijk is in elk opzicht tegen de Grieken en vooral tegen den Griekschen koning Constantijn, een zwager van keizer Wilhelm. Daarom heeft het Constantijn na zijn terugkeer nooit erkent want het heeft van stondenaan begrepen, dat daardoor de Engelsche invloed in het Oosten ongemeen toenemen zou. Het heeft dan ook met groote zorg de ontwikkeling der dingen in het Oosten gevolgd en naar algemeen geloofd wordt de Kemalisten in den strijd tegen de Grieken gesteund. Had Engeland nu maar openlijk partij durven trekken voor de Grieken en hen in het kritieke moment een flinke rugdekking gegeven, dan was het vermoedelijk met Griekenland anders gegaan dan het nu gegaan is. Maar dat durfde Engeland niet uit hoofde van Frankrijk. En zoo is het geschied, dat de overwinningen der Grieken in Klein Azië, ten slotte geeindigd zijn in een geweldige debacle die Griekenland aan den rand van den afgrond gebracht heeft. En toen heeft Engeland de dwaasheid gehad om zoo half en half aan Griekenland Konstantinopel te beloven, voor hetgeen het in Klein Azie verloren had. Maar daartegen kwam zooveel verzet, dat Loyd George dat punt niet meer heeft durven aanroeren, hoewel de Grieken, die in Klein Azie alles verloren hadden en er op dezelfde wijze uitgeworpen zijn als men de Turken uit Europa gejaagd had, reeds met hun opmarsch naar Konstantinopel begonnen waren. De toestand werd toen schrikkelijk ingewikkeld. Kemal bezette Smyrna, Griekenland drong in de richting van Konstantinopel en wilde Thracie bezetten. De spanning in Konstantinopel zelf werd met den dag grooteren indien Engeland er niet een van zijn bekwaamste mannen gehad had, die met wijsheid en geduld de zaken daar heeft geleid, dan had Europa misschien op dit oogenblik reeds in den oorlog gezeten, want de Grieken moesten van Konstantinopel teruggehouden worden en den Kemalisten moest belet worden dat zij Klein-Azië verlieten en Konstantinopel bezetten, want dat was het doel van Kemal. Konstantinopel moet weer Turksch worden. De spanning werd zoo geweldig, vooral toen, er troepen van Kemal in de z.g. neutrale zône verschenen, dat er openlijk van een oorlog tusschen Engeland en Kemal gesproken werd. En dat had den wereldvrede eensklaps verbroken en ons midden in den wereldoorlog geworpen, want Frankrijk had deze oorlog niet lijdelijk kunnen aanzien en Italië evenmin, maar beiden zouden stellig niet aan dezelfde lijn getrokken hebben. De belangen van Frankrijk zijn geheel andere als die van Italië. En Amerika en Rusland. De gevolgen waren vreeselijk geweest, en dat alles door de dwaze politiek van Loyd George, die Frankrijk in het Oosten een hak wilde zetten. Men heeft dat in Frankrijk zeer goed geroeid, maar Poincaré, heeft de handschoen opgeraapt die Loyd George hem in het Oosten toewierp. Wilde Loyd George in het Oosten op een oorlog aansturen, goed, dan moest hij maar weten wat hij deed, Poincaré hield stand. Hij liet de Fransche troepen uit de neutrale zône terugtrekken, om alle conflicten met de Kemalisten te voorkomen. Italië volgde het Fransche voorbeeld. Zoo stond Engeland aan de Dardenellen alleen op post en zoo stond het op dat oogenblik ook alleen in de wereld. Want zelfs in Amerika was men voor de Grieken en tegen de Turken. Dat heeft men in Engeland diepgevoeld. Loyd George heeft daar zijn dwaze politiek het internationale prestige waarop de Engelschen zoo trots zijn een onberekenbare schade toegebracht. Hij heeft met vuur gespeeld. In het Engelsche ministerie zelf openbaarde zich een heftig verzet tegen zijn Oostersche politiek. Tweemaal ging Lord Curzon naar Parijs om met de Fransche regeering te overleggen, en gelukkig is door het bezadigd optreden van Curzon en het nood gedwongen toegeven van Engeland de wereld voor nieuwe rampen gespaard. Dat wil niet zeggen, dat wij er reeds zouden zijn. Maar voor de oplossing van de Oostersche kwestie, acht ik het een geluk dat Loyd George weg is.

d.H. (Den Haag) J.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen