Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Vragenbus

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Vragenbus

Maccovius II

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

Met het optreden van Maccovius als hoogleeraar in de Theologie aan Franeker’s Academie ontbrandde een strijd, die niet maar de Friesche, maar geheel de Vaderlandsche Kerk in beroering bracht. Al spoedig kwam er botsing tusschen Lubbertus en Maccovius, die niets met elkander gemeen hadden, dan wederzijdsche antipathie. Lubbertus, de puritein, vond een bron van toenemende ergenis in Maccovius’ levensgedrag, die aan zijn libertijnsche levensopvatting den teugel vierde. Het conflict, dat beiden voor altijd van elkander verwijderde, vond zijn aanleiding in de wijsgeerig-theologische beschouwingen van Maccovius, die in besliste tegenspraak met de belijdenis der Kerk waren. Zoo liet hij in 1617 Thomas Parker, student te Franeker, stellingen verdedigen, die zoo zeer van de leer afweken, dat er een aanklacht van ketterij uit volgde. De Classis Franeker had te oordeelen over een bezwaarschrift, waarin niet minder dan 50 dwalingen aan Maccovius ten laste werden gelegd. Men heeft Lubbertus gebrandmerkt als aanklager van zijn collega, hoewel hij het onder eede heeft ontkend.
Onder de 50 punten van aanklacht, behoorde ook de supralapsarische beschouwing, welke Maccovius had omtrent het besluit Gods aangaande des menschen eeuwigen staat. Ter verduidelijking zij opgemerkt, dat het supra- en infralapsarisme benamingen zijn voor een tweeërlei opvatting omtrent de verordineering van den mensch. Het verschil tusschen beide beschouwingen komt in hoofdzaak neer op de vraag: hoe is de verhouding van de praedestinatie Gods en den val des menschen, m.a.w. hoe heeft God den mensch in Zijn eeuwig besluit aangezien: òf als geschapen en gevallen, òf als nog niet geschapen en niet gevallen.
De beschouwing, die uitgaat van de gedachte, dat God in Zijn eeuwig voornemen den mensch aanmerkte als gevallen, is infralapsarisch (van infra = beneden en lapsus = val). In dezen gedachtegang worden de deugden van Gods barmhartigheid en rechtvaardigheid verheerlijkt. Het supralapsarisme (supra = boven en lapsus = val) daarentegen huldigt de voorstelling, dat God in het besluit der verordineering den mensch aanzag als nog niet geschapen en niet gevallen. Bij deze beschouwing moet men noodwendig komen tot de conclusie, dat Gods besluit (met eerbied gezegd) de diepste oorzaak is van ’s menschen val; de mensch is dan tot zijn verdoemenis geschapen. En nu kan men dit zoeken te rechtvaardigen met te wijzen op de souvereiniteit Gods, die als de pottebakker met het leem doet naar Zijn wil, maar dit zou in strijd zijn met Zijn liefde, waarmede Hij het werk Zijner handen, inzonderheid den mensch als Zijn beelddrager, liefhad. Trouwens, dat ondoorgrondelijk besluit Gods is niet wijsgeerig te onderzoeken. Hier wordt het menschelijk denken paal en perk gesteld, „De verborgene dingen zijn voor den Heere, onzen God, maar de geopenbaarde voor ons en onze kinderen.”
Maccovius, volbloed supralapsariër, aanvaardde deze voorstelling met al de gevolgtrekkingen, die daaruit worden gemaakt. Eenzijdig wijsgeerig boog hij af van de rechte lijn der gereformeerde theologie. Niet de theoloog, die zich gebonden weet aan en door de H. Schrift, maar de philosoof Maccovius, die wilde doordringen in het ondoorgrondelijk welbehagen Gods en dat door zijn denken wilde verklaren, was hierbij aan ’t woord.
Het was vooruit te bezien, dat de classis Franeker, al was ’t alleen maar om zijn supralapsaristische beschouwingen, Maccovius moest veroordeelen. De belijdenis der kerk toch stelt zich op infralapsaristisch standpunt. Door de Classis veroordeeld, ging Maccovius in hooger beroep bij de Provinciale Synode, die op haar beurt deze zaak den Gedeputeerde Staten van Friesland ter hand stelde. Deze brengen de zaak-Maccovius op de Generale Synode te Dordrecht (1618—19), Een commissie door de Synode benoemd onderzocht ernstig de grieven tegen Maccovius ingebracht. Haar taak was verre van gemakkelijk. Maar ten slotte komt zij tot de conclusie: „dat Maccovius zijn supralapsaristische gevoelens niet zoo eenzijdig moest drijven”. De Synode hechtte aan deze uitspraak haar zegel en vonnisde daarmede het supralapsarisme op grond van Schrift en Belijdenis. Velen hadden nog doortastender maatregelen verwacht, n.l. de afzetting van Maccovius als hoogleeraar. Maar bij de Synode dreef de wensch boven, dat Maccovius zijn voorstellingen zou herzien in het licht der belijdenis. Daarbij moest de toeleg der Remonstranten verijdeld worden, die met Macovius de Synode in twee partijen wilden verdeelen. De rust in de kerk moest hersteld, en daarom het Synodaal vermaan, maar dat toch was een vonnis over Maccovius’ theorie.
Maccovius is sinds eeuwen ten grave gedaald. Maar dat men in onze dagen in de Gereformeerde kerken den veroordeelde te Dordrecht, huldigt als den theoloog, die aan de theologie onschatbare verdiensten heeft bewezen, is een sprekend bewijs in welke richting de vorming van a.s. Dienaren des Woords plaats heeft, in welken geest het zaad des Verbonds wordt opgevoed. Uit de supralapsarische voorstellingen, vloeien voort beschouwingen omtrent de heilsfeiten, Genadeverbond en Sacramenten, die vreemd zijn aan de historie en belijdenis der kerk.
Die hieromtrent op een eenvoudige maar zakelijke wijze wil voorgelicht zijn, schaffe zich aan het boekje van L.J. Hulst: „Supra en Infra.” Een schriftuurlijk en kloek „woord van verdediging en toelichting der confessioneel Gereformeerde leer en practijk omtrent de Praedestinatie en het Genadeverbond”; uitgegeven bij G.F. Callenbach, te Nijkerk.

A.(Apeldoorn), G.

Dit artikel werd u aangeboden door: De Wekker

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 30 maart 1923

De Wekker | 4 Pagina's

Vragenbus

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 30 maart 1923

De Wekker | 4 Pagina's