Van verre en van nabij XXXII

De Kerk! Zijn wij nu met de Reformatie het stadium van de pluriformiteit der Kerk binnen getreden? Ik zou deze vraag niet aanstonds toestemmend durven beantwoorden om de eenvoudige reden, dat het bij lange na niet hetzelfde is, hoe men het karakter der pluriformiteit aanvaardt. Er zijn er toch, die de pluriformiteit der Kerk zoo wijd uitstrekken, dat zij daardoor de echt confessioneele beginselen van ware en valsche Kerk te niet doen. Wie bijv. wijlen Dr. Kuypers werken opslaat, en bestudeert, kan zeer wel begrijpen, dat hij nimmer het standpunt der scheiding kon aanvaarden en zijne beschouwing over de pluriformiteit der Kerk kan door geen zoon der scheiding worden gedeeld, tenzij met veroordeeling van eigen standpunt. Kuypers standpunt is zoo sterk afwijkend van de Gereformeerde confessie, dat wij zeker goed zullen doen nimmer met zijn pluriformiteitsidee mee te gaan. „Pluriformiteit beduidt hier, dat de eene Kerk van Christus in verschillende kerken is gesplitst geworden en dat de Roomsche, de Grieksche, de Episcopaalsche, de Luthersche, de Gereformeerde, de Doopersche, de Methodistische enz. alle kerken van Christus zijn.” Ik wil trachten deze gedachtengang uit de werken van Dr. Kuyper zelf nader aan te toonen. Ik volg hier het werk van de algemeene gratie en de Encyclopedie. Wellicht zijn er onder de lezers, die zich voor dit vraagstuk bijzonder interesseeren, wijl dit ook in den laatsten tijd in onze pers is besproken geworden. Welnu, dan kunnen zij in genoemde werken stof te over vinden om breeder dit vraagstuk te bepeinzen. Ik geef hier slechts een korte schets. Kuyper beweert, dat aanvankelijk de Reformatoren nog het Roomsche denkbeeld huldigden. Noch Luther, noch Calvijn hebben ooit aan een pluriformiteit gedacht, maar hebben de Kerk der Reformatie gesteld als de eenige wettige voortzetting van de Kerk der Apostelen, zoodat de Kerk van Rome niet als een gedeformeerde, maar als valsche Kerk opzij werd gezet en als de Kerk van den Antichrist verafschuwd. Met dit gevoelen van Luther en Calvijn is Kuyper het volstrekt niet eens en de eenheidsidee, zooals die in de Confessie tot uiting komt is dan ook niet vrij van Roomsche tendenzen. Letterlijk schrijft Dr. Kuyper „dat de uniformiteit der Kerk in de pauselijke idee haar consequente uitdrukking had gevonden en dat met het opzeggen van de gehoorzaamheid aan den Paus die uniformiteit voor goed gebroken lag om nimmermeer hersteld te worden, drong tot het toenmalig besef nog niet door.” Wij komen dus bij een dergelijke redeneering tot de slotsom, dat de Reformatoren, zooals Luther en Calvijn, zelf niet goed hun eigen standpunt hebben begrepen, maar dat het eerst aan het rijke Calvinisme uit den tegenwoordigen tijd gelukt is dit standpunt te verduidelijken.
Onbewust waren zij nog met hun leer van de eenheid der kerk aan Roomsche tradities verkleeft. Wel komt aan Luther de eer toe aan de valsche uniformiteit der kerk den doodelijken steek te hebben toegebracht, toen hij den pauselijken bul verbrandde, maar de Hervormer zelf heeft de strekking van deze zijn daad nog niet zoo diep verstaan. Ik noem dit een zeer bedenkelijke zijde in heel deze redeneering, wanneer men mannen als Luther en Calvijn zulk een achterlijkheid toedicht, dat zij in hun kerkbeschouwing feitelijk nog Roomsch waren en dat de beteekenis van hun daden nog niet tot hun eigen besef doordrong. Maar behalve dit blijkt hier zonneklaar, dat heel de pluriformiteitsidee der Neo-Calvinistische richting aan de Reformatie en de Reformatoren vreemd was. Wie dus met de leer der pluriformiteit der kerk, zooals die door Dr. Kuyper is geleerd, niet meegaat, heeft dit voor, dat hij met beide voeten op het standpunt der Reformatie zich stelt om mannen als Luther en Calvijn, Bullinger en Zwingli aan zijn zijde heeft. Deze Reformatoren zouden gewis vreemd hebben opgezien, als zij eens konden lezen wat nu in Gereformeerde kringen wordt geleeraard, dat de Kerk van Christus zich op allerwijs openbaart en dat behalve de Armenische, de Koptische en andere kerken in het Oosten, met name vier grondtypen van kerkformatie openbaar werden, de Luthersche, de Gereformeerde, de Grieksche, de Roomsche. Verbeeld u, deze verschillende kerkgroepen zoo maar naast elkander genoemd, die naar den vorm wel onderscheiden, maar in het wezen toch alle openbaringen van de Kerk van Christus zijn. Tegen zulk een pluriformiteitsleer hebben wij zeer gewichtige bedenkingen.
Wel heeft Kuyper op geniale wijze in zijn Encyclopaedie trachten aan te toonen hoe deze pluriformiteitsleer de ontwikkeling der Theologie als wetenschap ten goede komt. En in dat verband geeft hij dan de Kamper School nog een duw, als van Roomsche smetten niet vrij, wanneer hij schrijft „dat er een enghartige kerkistische strooming is, die het liefst de Theologie in een kerkelijk seminarium opsloot, een maatregel „die de Roomsche hartstocht naar uniformiteit herstellen zou”. Niet erg aangenaam voor professoren en studenten te Kampen, op die manier aan de kaak te worden gesteld, en op een fatsoenlijke wijze in de Roomsche hoek te worden gedrukt.
Wanneer wij echter onze bedenkingen hebben tegen deze pluriformiteitsleer, zullen wij de kwestie universiteit of kerkelijk seminarium er maar buiten laten, dat zoeken de broeders aan de andere zijde van den Jordaan maar uit. Wij houden ons strikt aan ’t vraagstuk der Kerk in het licht dezer pluriformiteit.

A.(Apeldoorn), S.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen