Een onhoudbaar standpunt (VII)

Deze fout meest zich wreken en heeft zich gewroken en zal zich blijven wreken in de geschiedenis der Vereenigde Kerken. 
Want wat is het gevolg van deze fout geweest? Dat men in 1892, binnen Amsterdam in naam vereenigde, formeel dus, op het papier; maar dat men in de praktijk voor een tweeheid stond, waarin zich totaal geen behoefte openbaarde om tot een eenheid samen te smelten. Dat heeft de lijdenshistorie der plaatselijke ineensmelting afdoende bewezen. Want schier overal heeft die plaatselijke ineensmelting niet op bezwaren, want dit ware zeer begrijpelijk geweest, maar op tegenwerking gestuit. Er was allerwege oppositie en opmerkelijk die oppositie kwam voor ¾ van de A-menschen. En hoe heeft men die oppositie ten slotte bedwongen? Eenvoudig door de ineensmelting met geweld door te zetten.
En trots het feit, dat men thans reeds meer dan 30 jaar van de vereeniging afstaat, is het nog niet gelukt de laatste A en B weg te doen. Nog kan men niet zeggen: dat A en B vereenigd zijn. Naast Maassluis staat, als ik mij niet vergis, ook Groningen nog in de zondige gedeeldheid en, toen men laatst te Dokkum de ineensmelting met kracht doordreef, werd er als gevolg daarvan een Christelijke Gereformeerde gemeente geboren. Ik begrijp heel goed dat Ds. v.d. L deze dingen niet heel prettig vindt en dat hij daarom spreekt van een tendenz-geschrift in optima forma, den schrijver onwaardig en als historie-beschrijving totaal waardeloos. Alleen begrijp ik niet, hoe hij mij beleedigende grofheid kon ten laste leggen. Want, dat is een beschuldiging, die absoluut niet in overeenstemming is met hetgeen hij in zijn eerste beoordeeling heeft gezegd. En wat nog veel meer klemt is: dat zij in lijnrechten strijd is met de waarheid. Ik voel deze beschuldiging van Ds. v.d. L. dan ook als een persoonlijke beschuldiging, en ik verwacht, dat hij zooveel ridderlijkheid zal bezitten, dat in te zien en te erkennen en waar hij dat in het openbaar heeft geuit, het ook in het openbaar terug te nemen. Maar zelfs met beschuldigingen kan men de waarheid niet vernietigen. Want deze kerkrechterlijke fout blijft zich wreken in de Vereenigde Kerken. Tal van Gereformeerden hebben het mij in den loop der jaren, maar inzonderheid d in de laatste maanden verzekerd: wij schijnen een, maar wij zijn twee. En die tweeheid blijft, A wordt geen B en B wordt geen A. De Scheiding wordt geen Doleantie en de Doleantie wordt geen Scheiding. Kampen wordt geen Amsterdam en Amsterdam geen Kampen. En nu kan men struisvogel politiek drijven, en zich inbeelden, dat men één is, maar daarmee is de tweeheid niet opgeheven. En die bestaande tweeheid culmineert in de tweeërlei opleiding. Zoolang die blijft, blijft ook de tweeheid. Want waarom werd deze tweeërlei opleiding bestendigd? Omdat dat eisch van wetenschap is? Neen. Omdat dit vruchtbaar is voor de praktijk van het kerkelijk leven? Neen. Omdat het financieel voordeeliger is? Ieder weet beter. Maar zij wordt bestendigd, omdat er een tweeheid is. Kampen heeft zijn voedingsbodem in de Afscheiding, en de Vrije Universiteit in de beweging van 1886. Er zijn er ook in de Geref. Kerken, die dat heel goed gevoelen. Ik noem hier prof. Fabius maar, die er ongeveer zoo over denkt als ik. Maar wie durft het vraagstuk aanbinden? Wie de samensmelting van Kampen en Amsterdam aan de orde stellen? Als er maar even van gerept wordt, als een Kerkeraad van een kleine gemeente de wenschelijkheid durft betoogen, van het samensmelten van de tweeërlei opleiding, dan is er onmiddellijk rumoer in casa. Het zou mij niet moeilijk vallen, dit met de feiten te bewijzen.
Zoolang de Afgescheidenen in de Vereenigde Kerken de Kamperschool mogen behouden, gaat alles goed. Maar indien ooit het ogenblik mocht komen, dat men de Kamperschool zou laten opgaan, in de Vrije Universiteit, dan zou men ook onmiddellijk de ontbinding van de Vereeniging van 1892 zien intreden. Nu zal dit voorloopig wel niet zijn, omdat men daar evengoed de gevolgen berekenen kan als wij hier, en daarom zal men iedere poging, welke met dat doel zou ondernomen worden, niet aanmoedigen maar tegenstaan. En, toch is eenheid van opleiding een levensbelang voor de Geref. Kerken, en er is geen enkel motief, dat voor bet bestendigen van deze tweeërlei opleiding pleit, indien de vereeniging werkelijk een vereeniging en geen compromis geweest was. In 1869 was het toch een van zelfheid, dat de Vereenigde Kerken Kampen als opleidingsschool aanvaardden. Er is zelfs bij de Vereeniging van 1869 geen opleidingskwestie geweest. En in de Vereenigde Kerken bestaat de opleidingskwestie in latenten vorm van af den dag der Vereeniging, en die de opleidingskwestie in deze 30 jaar als buitenstaander heeft gevolgd, heeft gezien, dat de beide Kerkgroepen, die in 1892 vereenigd zijn in hun opleiding tot op vandaag als een tweeheid voortbestaan. En zij blijven als tweeheid voortbestaan, zoolang de tweeërlei opleiding gehandhaafd wordt. Zoo wreekt zich de kerkrechtelijke fout, die bij de Vereeniging van 1892 is gemaakt.

d(en) H(aag), J.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen