Onze onsterfelijkheid - XV

Het eerst richten wij den blik naar Indië en denken aan het Brahmaisme en Boeddhisme. Deze godsdiensten der Indiërs komen hierin met elkander overeen, dat zij beide verkondigen de onsterfelijkheid der ziel en de zielsverhuizing stellen, maar dit doen op zeer onderscheiden wijze. Ik richt niet zonder reden den blik 't allereerst naar 't verre Oosten. Het is toch van algemeene bekendheid, dat in de laatste jaren er een beweging, een geestesgetij valt waar te nemen, die bedoelt het licht (?) van het Oosten te ontsteken in onze Westersche Christelijke wereld. Het is opmerkelijk, waar het Westen rijk geworden is aan materieele goederen, het tevens armer geworden is aan een ideëel bezit. De ideëele goederen zijn al meer geschrapt van de lijst der Westersche cultuur, en met vet gedrukte letter stond te lezen, „macht, industrie, fortuin, geld, winst”. Als de beursklok luidde, dan luisterden allen, maar als de kerkklok tempelwaarts riep, dan was het percentage angstwekkend klein en het getal werd steeds kleiner, dat nog van de dingen wilde hooren, die eeuwig zijn, die boven zijn, die onzichtbaar zijn. En nu — ja, God heeft wel op ontzettende wijze geroerd in die wereld vel stofaanbidding, heeft met Zijn machtige vuist alles stukgeslagen, waarop voor tal van jaren de mensch en de menschheid hun vertrouwen hadden gesteld. Alle handel, de levensfactor voor de volken, ligt gebroken, en dat in strijd met de voorspelling en berekening van velen, die droomden, dat nà den wereldoorlog er een gulden tijd voor handel en nijverheid zou aanbreken. Dezen zien hun vooruitzichten in wateren van de bitterste teleurstelling uitgebluscht. In deze westersche wereld van materieelen ondergang, krijgt nu het het Oosten al meer beduidenis. Het Oosten toch is veel meer dan het Westen de wereld, waarin niet de stof, noch het intellect, maar de bespiegeling den toon aangeeft.
De meesten zullen zich nog herinneren, hoe voor eenige jaren de beroemde Indische idealist Tagore Europa bezocht en in tal van groote steden lezingen heeft gehouden. Zelfs werden de deuren der universiteit voor dezen oosterling ontsloten en zaten de toonzetters der wetenschap, professoren en studenten aan de voeten van dezen Boeddhist, die in rijk dichterlijke taal met den gloed eener Oostersche welsprekendheid zijn ideeën aan het Westen predikte. Hoofdthema van al zijn betoogen was, dat wij, westerlingen, armer meesten worden aan de stof en dat wij rijker moesten worden naar den geest. Nu, daar had hij toch gelijk in; alleen het middel, dat hij aangaf, was nog erger dan de kwaal. Immers hij weet geen anderen weg dan heil te zoeken in Boeddhistische speculaties, waarin misschien ook de naam van den Christus nog kan genoemd als van den fijnbesnaarden en hoogbegaafden Joodschen leeraar, maar waarbij wij toch niet verder komen dan de religieuse figuur, die naast Boeddha staat. En werkelijk, hij vindt gehoor en ik lees van een dame, die nadat zij dezen oosterschen idealist beluisterd had, zoo zeer in verrukking was, dat ze hem haar Heiland noemde. Zoo begint de moderne godsdienstige menschheid al meer het oor en 't oog naar 't Oosten te richten en meent zij, dat uit het Oosten het licht zal verrijzen, waar het Westen met zijn Christelijke cultuur schipbreuk leed.
In Azië nu ligt de ziel van heel deze beweging, waar eenmaal het groote licht heeft geschenen en waar Boeddha, de Messias van het Oosten, zijn Evangelie aan den toen in zijn ziel gemartelden Indiër predikte. Wat tegenwoordig in verschillende religieuze stroomingen wordt gehuldigd en wat zich als een soort godsdienst aandient om de gebroken ziel weer te heelen en uit de kolken van verlating en pessimisme op te beuren is voor 't grootste gedeelte niet anders dan Oostersch Mysticisme of met één woord Boeddhisme te noemen. In dit licht krijgt een bespreking over de leer der laatste dingen, zoover dit door het Boeddhisme wordt gehuldigd, actueele beteekenis. Noch wat het oude Egypte, noch wat het Parsisme, noch wat Grieken en Romeinen dachten omtrent het hiernamaals, kan opwegen tegen de Boeddhistische strooming, die op heden de religieus getinte menschheid meeneemt. Wat Oud Egypte of Griekelands wijsheid hoopte na den dood, heeft alleen antieke waarde, maar wat het Oosten en met name het Boeddhisme leerde, dat ziet op heden menig oog op onze Westersche stranden als een zon vol vreugde en licht verrijzen. De stemmingsvolle mensch zittend op de puinhoopen onzer Westersche cultuur, schrijft nu in zijn dagboek „ex oriente lux” (uit het Oosten komt het licht). Licht ook is den dood? Wij zullen zien.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen