Het Modernisme

Wie in vroeger jaren van het Modernisme hoorde, dacht aanstonds aan de brave-Hendrikstheorie. Christus werd immers in het kamp der modernen als het voorbeeld geschilderd. Over niets anders werd gesproken dan over den humanistischen Jezus, wiens wijze lessen zoo verre boren die van Zijn tijdgenooten uitgingen, en die ais Leidsman de menschheid voorging op 't pad van gehoorzaamheid en deugd. Er zijn echter tal van gegevens, die op kentering onder de modernen wijzen. De oude school gaat langzamerhand voorbij. Dat is geen wonder. Onze tijd heeft duidelijk blijk gegeven, dat hij zich op menig terrein heeft vergist en dat vele van zijn hoog gevierde idealen als een kaartenhuis in elkaar zijn gestort. Maar de grootste vergissing van de 20e eeuw is wel geweest, dat zij zich een gansch verkeerde voorstelling van den mensch had gemaakt. Men meende, als men den boom der menschheid slechts beschaafde, dat hij dan vanzelf goede vruchten zou voortbrengen. Hoe jammerlijk is men ontnuchterd en hoe kwam toen het modernisme, dat steeds de braafheid en deugd had gepredikt, in al zijn onbeduidendheid en leegheid voor het voetlicht. En nu onder den drang Tan dit debacle keert het modernisme zich van de uiterlijkheid tot de innerlijkheid, van de uitwendige verschijning tot de innerlijke beleving. De nieuwere of zoogenaamde rechtsmodernen, hebben genoeg van al dat koud vormelijke en vragen naar het methaphysische, het bovennatuurlijke, het ziel verkwikkende. Maar nu moet als van zelf heel hun Christusbeschouwing en daarmede heel hun zondebeschouwing zich wijzigen. In dit verband is van groote beduidenis geweest, wat dezer dagen is behandeld op de studieclub van moderne Theologen, onder leiding van den Leidschen Hoogleeraar prof. Dr. Roessingh. Op die club is een referaat geleverd over „de toepassing van een Christologie op kritisch standpunt voor de gemeente”. Uit dit referaat blijkt duidelijk, dat een gansch nieuwe gedachte zich baan breekt en men tracht te breken met het oude systeem.
Het gaat nu niet meer over een verstandelijk kritische ontleding van de Evangeliën, noch ook heeft de vraag meer principiëele beteekenis, of de Heere Jezus wel ooit bestaan heeft. Daarmee mochten de hersenen der oude modernen zich kwellen, het gaat thans wat verder, wat dieper. Het raakt nu meer de ziel in haar beleven van den Christus, Het is niet zoo zeer de Jezus-verschijning op aarde, die het modernisme bindt, als veelmeer de methaphysische Christus, die de raderen der ziel in beweging moet brengen.
Toch meene niemand, dat door deze kentering het modernisme ook wezenlijk veranderd zou zijn. In dit opzicht sta ik aan de zijde van-oud Hoogleeraar, wijlen Dr. Bruining, zelf behoorend tot de modernen, als hij de rechts moderne beweging verwijt, dat zij wel de oude termen van zonde en genade, en Christus' godheid gebruikt, maar er heel wat anders mee bedoelt, dan de oude Geref. theologie.
Zeker willen wij waardeeren, dat het modernisme den kouden killen winternacht van het kritisch denken vaarwel wenscht te zeggen en begrepen heeft, dat in den mensen nog hoogere factoren zijn dan alleen verstandelijke. Maar wij kunnen daartegenover nooit vergeten, dat deze wijziging geen vrucht is van nauwkeurig en biddend schriftonderzoek, maar veeleer vrucht is van een te kort in eigen stand punt en van de religiositeit, die tot de mode der 20e eeuw begint te behooren. Piëtistische en mystische aspiratiën hebben een groot gedeelte van ons geslacht aangegrepen en ook het modernisme ontkomt niet aan dit meer verwarmend element, waarom de moderne mensch roept.
Wanneer onze zielbevinding niet geboren wordt uit en blijft bij de eenvoudigheid der waarheid, die in Christus Jezus in, dan verloopt ze in spitsvondige redeneeringen of gemoedelijke vroomheid, twee klippen, waarop het oud en nieuw modernisme gestrand is.

A. (Apeldoorn) S.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen